اطلاعات عمومی
ژیمناستیک نخستین بار و بطور غیر رسمی در سال 1352 توسط شخصی به نام امان اله پادگرنی که یک روسی بود به ایران آورده شد . پادگرنی در ورزشهای دبستانی ، با حرکات ریتمیک و ژیمناستیک ، کار خود را در شهر تبریز آغاز نمود . وی از همان ابتدای کار با مقاومت و کارشکنی برخی از اهالی مجبور به ترک محل و حضور در تهران شد . در تهران نیز افرادی چون محمود اسحاقی ، میر احمد صفوی و عده ای دیگر برای نخستین بار ژیمناستیک را آغاز کردند . فعالیتهای اولیه ژیمناستها در محل غورخانه ، پارک شهر فعلی انجام میشد . بعدها در استان خراسان استاد علی یزاداد دکتر بنایی و منوچهر مهران در آن خطه ژیمناستیک را پی گرفتند . آقای سپاس پور اولین سرپرست فدراسیون ژیمناستیک بود که در سال 1321 تنها به مدت 3 ماه عهده دار این مسئولیت شد . پس از وی نصرت اله حاج عظیمی به عنوان نخستین رئیس فدراسیون آغاز به کار کرد . روسای بعدی فدراسیون تا به امروز در مسئولیتهای محوله تا حد توان به تلاش و کوشش پرداخته‌اند .
ورزش ژیمناستیک تبلوری از حرکات بسیار زیبای انسان است که قدرت ، استقامت ، انعطاف و زیبایی اندام را در انسان به وجود می‌آورد . تحرک و زیبایی این ورزش نه تنها موجب گرایش تعداد بیشتر ورزشکاران گردیده ، بلکه تماشاچیان زیادی را نیز به خود جذب نموده است . ورزش ژیمناستیک در دو بخش انجام میشود : بخش حرکات زمینی یا حرکاتی که روی تشک مخصوص صورت میگیرد و بخش حرکاتی که بر روی وسایل انجام میشود. در حرکات بر روی وسایل میتوان از دارحلقه، بارفیکس ،پارالل،چوب موازی، خرک حلقه و خرک پرش نام برد.
مسابقات ژیمناستیک در طی دو مرحله انجام میگیرد ، مرحله اول شامل حرکات اجباری برروی وسایل میباشد و در مرحله دوم برنامه ژیمناستیک اختیاری بوده و هر ورزشکار میتواند برنامه ابداعی خود را ارائه دهد.
فضای مورد نیاز برای رقابتهای ژیمناستیک به قرار زیر است :
اندازه رسمی تشک برای حرکات زمینی 12 ×12 متر ، در یک محوطه 14 ×14 متر میباشد . دیگر وسایل ژیمناستیک هر یک نیاز به سطحی برابر 36 متر مربع دارد و برای پرش از روی خرک نیز یک مسیر یه عرض 1 متر و طول حداقل 25 متر مورد نیاز است . قسمتهای مختلف این ورزش در مجموع سطحی برابر 5/47 ×23 متر را اشغال میکند.
در سالنهای ژیمناستیک با توجه به قرارگیری وسایل در قسمتهای مختلف ، تماشاچیان ممکن است از اطراف سالن شاهد هر یک از رشته های این ورزش باشند . با توجه به افزایش قابل ملاحظه تعداد تماشاچی این ورزش در سالهای اخیر ، گنجایش تقریبی 10000 نفر برای سالن اصلی مسابقات توصیه میشود.
تجهیزات مورد نیاز :
- خرک حلقه
- خرک پرش
- میله بارفیکس
- پارالل
- دارحلقه
- میله موازی
- ترامپولین :ترامپولین یکی از وسایل تمرینی ورزش ژیمناستیک میباشد که شامل پارچه ضخیم و محکمی است که بوسیله تعدادی فنر از چهارطرف بر یک چهارچوب فلزی بسته شده است .
- موارد ایمنی در ژیمناستیک : تمام وسایل و تجهیزات ژیمناستیک باید به نحو مطلوبی مهار شده باشد تا ژیمناست هنگام کار بر روی آن دچار سانحه نگردد. این ثابت سازی معمولا" بوسیله کابل و پیچ حلقه‌ای فولادی صورت میگیرد . تمام قسمتهایی که ممکن است به نحوی مورد برخورد با ورزشکار قرارگیرد ، باید کاملا" پوشیده شود .
- لباس و کفش : مردان ژیمناست باید در تمام رقابتها پیراهن ورزشی رکابی بپوشند و در قسمتهای خرک حلقه، پارالل و بارفیکس از شلوار ورزشی بلند و سفید با کفش ژیمناستیک با جوراب استفاده نمایند . در حرکات زمینی میتوان از همین لباس و یا شورت ورزشی و بدون استفاده از کفش یاد شده استفاده کرد .
زنان ژیمناست ، مایو مخصوص ژیمناست می‌پوشند و اجازه استفاده از تنسوپلاست را دارند ولیکن مجاز به استفاده از باندپیچی نیستند . پوشیدن کفش و جوراب ژیمناستیک برای خانمها اختیاری است .
ژیمناستیک ریتمیک
ژیمناستیک ریتمیک یکی از زیباترین و پر ریزه کاری ترین ورزشها است، که ترکیب کاملی از علوم ورزش و زیبایی شناسی است و در میان ورزشهای مسابقات المپیک قرار دارد. این ورزش ترکیبی از تحرک و انعطاف پذیری ژیمناستیک، دانش تکنیکی باله و ریتم و برانگیختگی رقص مدرن است که حرکات موزون، گویا، مختصر و با متانت آن تقریبا" بی رقیب می باشد.
ژیمناستیک ریتمیک با حرکاتی به زیبایی و متانت باله اجرا میشود و در کل بسیاری از فرمهای قرارگیری و پرشها را از باله وام گرفته است. هنگامی که ژیمناستیک ریتمیک نظر فدراسیون بین المللی المپیک (FIG) را در قرن بیستم جلب کرد، علاقمندان آنرا ژیمناستیک مدرن نام گذاری کردند. اما با پی گیری تاریخ نسبتا مبهم آن، میتوان قدمت این ورزش را تا قرن گذشته دنبال کرد.
در سالهای 1800، ژیمناستیک ریتمیک به شکل ژیمناستیک گروهی وجود داشته است و میتوان در آن نشانه هایی از طراحی رقص ابتدایی را پیدا کرد. پیشرفت این ورزش تا سالهای 1930 که در اولین دوره مسابقات ورزش تجربی در اروپای شرقی معرفی شد، بسیار کند بود. زمانی که FIG به این ورزش علاقمند شد، مدتها بود که حرکات پیچیده زمینی ژیمناستیک ریتمیک، توجه و علاقه تعداد زیادی از ژیمناستهای زن را جلب کرده بود.
در سال 1962 این ورزش توسط کمیته جهانی المپیک به عنوان یک رشته رسمی پذیرفته شد و یک سال بعد، مسئولان ورزش بوداپست یک برنامه سابقه جهانی برای این رشته برگزار کردند و در سال 1964 این مسابقات، بعنوان اولین دوره مسابقات جهانی قهرمانی ژیمناستیک ریتمیک، نام گذاری شد. لودمیلا ساوینکووا (Ludmila Savinkova) از شوروی اولین قهرمان جهان در این رشته است. این مسابقات در سری اول تنها شامل 28 شرکت کننده از ده کشور اروپایی بود. این ارقام به سرعت افزایش پیدا کرد و این رشته در تمام جهان علاقمندان فراوانی پیدا کرد.
اولین حضور ورزشکاران ژیمناستیک ریتمیکدر مسابقات المپیک در سال 1984 بود و به سرعت توجه عموم را به خود جلب نمود و تماشاگران و دست اندرکاران به سرعت به امکانات آن پی بردند. این رشته که با کمک وسایل خاص انجام میشد یک رشته ورزشی مختص بانوان بود. دختران جوان و زنان در هر سنی میتوانستند به این ورزش بپردازند و آنرا به صورت تفریحی یا حرفه ای دنبال کنند. ژیمناستها همراه با موسیقی برنامه خود را در زمینی به وسعت 13 متر مربع اجرا میکنند و از وسایلی چون طناب، حلقه، توپ و روبان استفاده میکنند.
در مسابقات انفرادی، شرکت کنندگان با 4 یا 5 وسیله چند برنامه اجرا میکنند و در مسابقات تیمی، تیمهای 5 نفره یک بار با میل club برنامه اجرا میکنند و یک بار به این صورت که دو نفر از آنها به حلقه و سه نفر به روبان مجهز هستند. در برنامه های گروهی، کار بر اساس قابلیتهای ورزشکاران در انجام حرکات هماهنگ و هم گام و توانایی آنها در به کار بردن ابزارها ارزش گذاری میشود. هرقدر بده بستان بین ورزشکاران بیشتر باشد، تماشاگران بیشتر محو زیبایی، هیجان و مهارت گروه میشوند.
یکی از محسنات این رشته ورزشی به دست آوردن تواناییهای اولیه در شناخت ریتم و اجرای حرکات موزون مانند: انعطاف پذیری، حفظ تعادل، قدرت بدنی، چالاکی و هماهنگی بین حرکات دست و چشم است که میتواند در ورزشهای دیگر نیز بسیار کارآمد باشد. با تعلیم صحیح، قابلیتهای کودکانی که در کلاسهای معتبر ژیمناستیک ریتمیک شرکت میکنند بسیار افزایش میابد.
َژیمناستیک ریتمیک ، II
هماهنگی :
با آموختن مهارتهای اولیه ژیمناستیک ریتمیک، کودک به حس دقیقتری از تعادل، خودآگاهی و هماهنگی حرکات دست مییابد.
اعتماد به نفس :
ژیمناستیک ریتمیک بر پایه آموزش تدریجی حرکات از ساده به پیچیده قرار دارد. هنگامی که کودک می آموزد حرکات پیچیده را انجام دهد، این پیشرفت به او اعتماد به نفسی میدهد که در تمام رفتارهای او موثر خواهد بود.
انضباط :
کودک در حین آموزش یاد میگیرد که اگر کاری را با قانون و آداب خاصی انجام دهد، موفق خواهد شد و رسیدن به این برنامه به انضباط نیاز دارد. مفرح بودن این ورزش، خود بهترین مشوق برای ادامه دادن منظم آن خواهد بود.
خلاقیت :
ژیمناستیک به کودکان امکان میدهد تا به روشهای خاص خودشان ابراز وجود کنند. قسمت مهمی از ژیمناستیک به کشف حرکات وفرمهای تازه اختصاص دارد. کودکان مدام به فکر تجربه حرکات جدید و رسیدن به شیوه های ابداعی برای انجام آنها هستند.
ابزارها در ژیمناستیک ریتمیک :
رنگ ابزارهای ژیمناستیک ریتمیک مناسب با رنگ لباس ورزشکاران انتخاب میشود و از سال 1997 استفاده از رنگهای طلایی و نقره ای هم آزاد اعلام شده است.
طناب :
طناب از جنس کنف یا مواد مصنوعی ساخته شده است و اندازه آن متناسب با قد ورزشکار انتخاب میشود و دو سر آن گره زده شده است. فرمها و فیگورهای تکنیکی که با طناب اجرا میشود با یک یا دو دست اجرا میشود و طناب میتواند به حالتهای کشیده یا آزاد قرار بگیرد. طناب غالبا به شکل یک موجود مار مانند حمله کننده به نظر میرسد و به دور ژیمناست میپبچد. اما نرمی و انعطاف بدن ورزشکار با ظرافت از چنبره آن خارج میشود.
حلقه :
حلقه از چوب یا پلاستیک ساخته میشود و محکم و غیر قابل انعطاف است. قطر داخلی آن بین 80 تا 90 سانتیمتر و وزنش حداقل 300 گرم است. مقطع حلقه میتواند به اشکال مختلف باشد، از جمله دایره، مربع، لوزی و... حلقه، معرف یک فضا است و این فضا باید تا حد امکان توسط ژیمناست، که در درون آن حرکت میکند، به کار گرفته شود. به کار بردن حلقه باید همراه با تغییر مکان مداوم جای دست بر روی آن باشد و شکل حلقه اجرای حرکاتی چون غلطیدن، معلق و وارو زدن و حرکاتی چون طناب زدن را میطلبد. اصل مهم دراین حرکات، هماهنگی صحیح و دقیق حرکات است.