حماسه عاشورا از جمله حرکت های ماندگار درتاریخ است که تاثیر بسزایی بر جنبش های اجتماعی و سیاسی پس از خود در جهان اسلام گذاشت. در واقع قیام عاشورا طرحی نو در تاریخ در افکند. همین طرح تازه بود که همواره بر جان و دل مردم اثر گذاربوده است.
بدون شک در تاریخ اسلام، قیام امام حسین (ع) از مهمترین وقایع تاریخی بشمار می‌آید. پیام انقلابی گری و شهادت طلبی این واقعه عظیم،قرنها الهام بخش اندیشمندان و مبارزان ضد ظلم واستبداد بوده است. مسلمانان این این قیام را، نه تنها موجب پیروزی نهایی و تحقق آرمانهای اسلام راستین در این جهان می‌شمارند بلکه آن رامایه رستگاری دوستداران امام حسین (ع) در جهان دیگر می‌دانند.
در تاریخ معاصر ایران، قیام حسینی همواره الهام بخش جنبش های سیاسی و اجتماعی بوده است این عصر در واقع با نگرش جدید به "فرهنک عاشورا"آغاز شد.رد پای این دیدگاه را می‌توان در تاریخ نگاری عاشورا نیز دنبال کرد.
این قسم نگرش نوین به واقعه عاشورا در آثار اندیشمندان برجسته ای چون استادشهید"مرتضی مطهری " نیز تداوم یافت و در مکتوبات دکتر علی شریعتی در قالب مفاهیم و تعابیر فرهنک سیاسی جدید صورتی ایدئولوژیک و رادیکال پیدا کرد و سرانجام توسط رهبر فقید انقلاب اسلامی امام خمینی (ره ) با ضرورت های حاد عملی در عرصه سیاست، پیوند ناگسستنی یافت.
شعار "خون بر شمشیر پیروز است " از شعارهای اصلی انقلاب اسلامی ایران است که نشان‌دهنده الگوبرداری انقلاب ایران از " نهضت عاشورای حسینی " است.
تکیه بر مکتب تشیع و اندیشه های رهایی بخش اسلام، احیاء حقوق محرومان، مظلومان و مستضعفان و کاشتن بذر امید در دل آزادگان جهان از آرمان های بلند انقلاب اسلامی ایران است.
واقعه عاشورا با وجود گذشت ۱۴۰۰از آن، هنوز رنک کهنگی و غبار نگرفته است وهر چه که زمان بیشتر می‌گذرد به نظر می‌رسد بردرخشش آن افزوده می شود و دلدادگان بیشتری می‌یابد .
راز جاودانگی این حرکت این است که همواره به صورت یک الگو"عدالت خواهی" و "آزادگی " جلوه کرده است. پرتو "آزادگی " و"عدالت خواهی "این واقعه چنان عمیق است که همه انسان های آزاده رادرهر عصر وزمانی به خودجذب می کند.
در دوران معاصر هم، مصادف شدن حرکت انقلابی امام خمینی (ره) با سال روز عزاداری امام حسین (ع) یاد آور واقعه خونین کربلا شد.
امام (ره ) در یکی از سخنرانی های خود در دهه چهل، رژیم پهلوی را به بنی امیه تشبیه کردند. معمولا رهبران انقلاب هنگامی در پیشبرد اهداف انقلابی موفق می‌شوند که بتوانند نسبت میان تاریخ و سنت خود را با حرکتی که آغاز کرده اند، تبیین کنند.راز حرکت موثر امام خرداد سال ۴۲دقیقا همین نکته بوده است.
امسال تقارن دهه فجر انقلاب اسلامی با ماه محرم،یاد و خاطره این واقعه بزرگ را پرشورتر از هرسال دیگر در اذهان زنده کرد و ضرورت بازگویی و روایت روزهای به یادماندنی پیروزی انقلاب را بیش از گذشته آشکار ساخت.
انقلاب اسلامی ایران همچون نهضت امام حسین (ع) عظیم و همه جانبه بود. در واقع این تحول تاریخی را می‌توان تداوم نهضت عاشورا و احیاء اسلام راستین وانقلابی پس از چهارده قرن حاکمیت زر وزور و تزویر تلقی کرد.
همانطور که نهضت امام حسین (ع) به عنوان یک حرکت فرهنگی ابتدا انسانها را از درون متحول کرد و پس از آن منجر به تحولات بیرونی شد،انقلاب اسلامی ایران نیز ابتدا اندیشه‌ها و ذهن‌ها را متحول و سپس نظام سیاسی کشور را دست خوش تحول ساخت و مردم را از استبداد رهانید.
"واقعه کربلا" گرچه از نظر زمانی کوتاه بود و تنها یک روز از صبح تا عصر به طول انجامیداما لحظه لحظه آن درس شهامت، ایثار و فداکاری،ایمان،اعتقاد و اخلاص بود. واقعه کربلا دانشگاهی است که از طفل شیرخوار تا پیرمردسپید مویش به بشریت درس آزادگی و حریت می‌آموزد.خون مطهر امام حسین (ع ) و یارانش به اسلام حیات تازه بخشیدو تاهمیشه تاریخ الهام بخش آزادگان جهان خواهدبود.
به گفته "دکتر علی شریعتی "، "شهید، قلب تاریخ است هم چنان که قلب به رگ های خشک اندام، خون، حیات و زندگی می‌دهد،جامعه ای که رو به مردن می‌رود جامعه ای که فرزندانش ایمان خویش را به خویش از دست داده‌اند و جامعه ای که به مرک تدریجی گرفتار است، جامعه ای که تسلیم را تمکین کرده است، جامعه ای که احساس مسئولیت را از یاد برده است و جامعه ای که اعتقاد به انسان بودن را در خود باخته است و تاریخی که از حیات و جنبش و حرکت و زایش بازمانده است، شهید همچون قلبی، به اندامهای خشک، مرده وبی رمق این جامعه، خون خویش را می‌رساند و بزرگترین معجزه شهادتش این است که به یک نسل،ایمان جدید به خویشتن را می‌بخشد. شهید حاضر است و همیشه جاوید، کی غائب است ؟"
واز همین رو بود که با الهام از یاد و خاطره شهدای گرانقدر کربلا،مردم مسلمان و شیفته خاندان عصمت و طهارت با دست خالی به مبارزه با رژیم مستبد پهلوی پرداختند.
و به یاد آوریم تظاهرات پرشور مردمی در اعتراض به رژیم پهلوی را در محرم سال ۵۷و در روز عاشورای حسینی که با الهام از حماسه عظیم حسینی صورت گرفت.
به حق می‌توان گفت مفاهیمی که در حماسه حسینی و واقعه کربلا وجود داشت در واپسین ماهها و روزهای سال ۵۷از تاثیرگذارترین مفاهیمی بود که تنور مبارزه با رژیم پهلوی را بیش از هر چیز دیگری گرمی و حرارت بخشید و زمینه ساز سرنگونی دودمان پهلوی را فراهم آورد.