چکیده
نانوتکنولوژی که از تولد مفهوم آن بیش از چند دهه نمی‌گذرد طفل با استعدادی است که پله‌های رشد و ترقی را بسیار سریع‌تر از تصور پیموده و تا غلبه آن برهمه ذهنیت‌های علمی فاصله‌ای نمانده است در این میان همه کشورها به تکاپو افتاده و در شکوفایی آن به گونه‌ای سهیم شده اند آنچه پیش روی شماست ساختاری است که با ملحوظ نمودن نیاز به سرعت و یکپارچگی در راستای توسعه همه جانبه این فن‌آوری در کشورمان پیشنهاد می‌شود.
مقدمه
چهل سال پیش Richard Feynman، متخصص کوانتومی نظری و دارنده جایزه نوبل در سخنرانی معروف خود در سال 1959 تحت عنوان “ آن پایین فضای بسیاری هست ” به بررسی بعد رشد نیافته‌ا ی از علم پرداخت که اساس و نظام عمل و اندیشه جهان را لرزاند. نظر و منطق Feynman دنیای اجسام و افعال “ بزرگ ” سالهای صنعتی را به سمت کوچک شدن، حرکت داد.Marvin Minsky- یابنده هوش‌های مصنوعی افکار در ظاهر دور از واقع دانشجوی جوان خود Eric Drexler را برای باروری تفکرات Feynman پذیرفت و به‌عنوان استاد راهنما،روند پیشرفت پایان‌نامه Drexler را هدایت کرد. “نانو تکنولوژی” نامی است که Drexler بعدها برای ایده‌‌های نوین خودش انتخاب کرد.
نانو تکنولوژی مولکولی نوعی فن آوری تولیدی است که مواد ودستگاهها و سیستم‌ها را با کنترل ماده در مقیاس طولی نانومتر به وجود می‌آورد و از خواص و پدیده‌های نوظهور که در مقیاس نانو توسعه یافته‌اند، بهره برداری می‌کند. هدف نانو تکنولوژی ساختن مولکول به مولکول آینده است با فرض اینکه تقریباً همه ساختارهای باثبات شیمیایی که از نظر قوانین فیزیک رد نمی‌شوند را می‌توان ساخت.اما اساس منفعت نانوتکنولوژی، دقت آن است. فن‌آوری تا به امروز هرگز چنین کنترل دقیقی نداشته است و همه فن‌آوری‌های کنونی، فن‌آوری‌های بزرگی هستند.
بر اساس آنچه گفته شد یافته‌های امروزی بشر به جایی رسیده که قدرت تغییر خواص و ویژگی‌های دنیای پیرامون خود را دارد و به بنای فضای جدیدی برای زیستن می‌اندیشد و اگر امروز ما به عنوان عضوی از خانواده بزرگ جامعه بشری به فکر چیدمان آینده خود نباشیم، بزودی محکوم به زندگی در دنیای دست‌ساز دیگران خواهیم شد که مطمئناً با خواست و اراده ما متفاوت خواهد بود.
کشور ما به عنوان یک کشور در حال توسعه، با مشکلات و موانع اجتماعی، اقتصادی و تولیدی بسیاری روبروست اما به‌دلیل اهمیت ورشد سریع N.T و نیز ویژگی‌های خاص آن ( از قبیل عدم نیاز به وسایل و تجهیزات فراوان و سهم به‌سزای طراحی‌های نرم‌افزاری در تولید محصولات آن ) و همچنین وجود چشمگیر دانشمندان ایرانی نانوتکنولوژیست در سطح دنیا،ما قادر خواهیم بود در صورت اقدامات سریع و به موقع در ساخت جهان آینده سهیم باشیم. ما زمانی صاحب این تکنولوژی می‌شویم که راهبری و مدیریت آن بر عهده خودمان باشد اگر چه همکاری دیگر کشورها نیز در این مسیر یاریگر ما باشد.
وضعیت جهانی نانوتکنولوژی:
برای پی‌بردن به میزان اهمیت وارزشمندی N.T درکشور‌های پیشرفته‌ای این مقوله همین بس که فی‌المثل رییس‌جمهورآمریکا،کره‌جنوبی،رژیم‌اشغالگرقدس، نخست‌وزیر کانادا ورهبر چین دخالت مستقیم در این امر داشته‌اند و سخنرانی‌های متعددی پیرامون نیاز کشورشان به نانوتکنولوژی ایرادکرده‌اند. تحقیق در نحوه عملکرداین کشورها کمک شایانی به یافتن روش‌های مناسب پیشبرد این فن‌آوری در کشورخواهد کرد؛ از این‌رو به بررسی اجمالی فعالیت برخی دولت‌های پیشرو در این زمینه می‌پردازیم.
آمریکا
شورای ملی علوم و نانوتکنولوژی بالاترین مرجع سیاست‌گذاری در حوزه علوم وتکنولوژی در آمریکا می‌باشد که به منظورتبیین اهداف ملی سرمایه‌گذاری در این حوزه،توسط رییس‌جمهور وقت آمریکا تأسیس شد و ریاست شورا بر عهده رییس‌جمهور بوده و اعضای آن مقامات بلند‌پایه دولتی آمریکا می‌باشند.آنچه در کار گروهی بین بخش علوم، مهندسی و تکنولوژی نانو وابسته به کمیته تکنولوژی شورای ملی علوم و تکنولوژی انجام شده است، انجام یا پشتیبانی از انجام تحقیقات نبوده است بلکه تعیین تکلیف همه دستگاههای دولتی در این زمینه بوده است. دفتر سیاست علوم و تکنولوژی نهاد دیگری است که توسط رییس‌جمهور وقت آمریکا تأسیس شده است و هدف اصلی خود را “ حفظ نقش پیشگامی آمریکا در عرصه علوم و تکنولوژی ” قرارداده و این فرصت را برای رییس‌جمهور فراهم نموده است تا از آن در مواقع مناسب مشورت بگیرد و سرمایه‌گذاری‌های کلان علوم وتکنولوژی را هماهنگ سازد.
کمیته مشاوران رییس‌جمهور در علوم و تکنولوژی (PCAST)، یک هیأت نانوتکنولوژی متشکل از کارشناسان پیشرو از دانشگاه و صنعت تشکیل داده تا گزارش تهیه شده برای NNI [1] را از جهت فنی و بودجه مرور نمایند. با مرور این گزارش،PCAST طرح NNI را در شروع سال مالی 2001 قویاً تأیید نمود و اظهار داشت:“ اکنون زمانی‌ست که باید فعال شد.“
هدف دیگر دولت آمریکا ایجاد زیر ساخت‌های متعادل، قابل پیش‌بینی، قوی و منعطف در این کشور برای علوم،مهندسی و تکنولوژی نانو می‌باشد. این نوع زیر ساخت برای پیشگامی نانوتکنولوژی و ایجاد انگیزه برای رشد سریع و بیشتر این عرصه ضرورت دارد.
ژاپن
سازمآنهای دولتی که مسؤولیت نانوتکنولوژی را در ژاپن به عهده دارند عبارتند از:وزارت صنعت و تجارت بین‌المللی(MITI)،مرکز علوم و تکنولوژی (STA) و وزارت آموزش علم ورزش و فرهنگ (MONBUSHO)
برآوردها نشان می‌دهد که اداره علم و تکنولوژی صنعتی(AIST) درون MITI، بودجه‌ای بالغ بر60 میلیون دلار در سال برای نانوتکنولوژی داشته است. در کنار آن مؤسسه ملی پیشرفت در تحقیقات مشترک (NAIR) از سه پروژه AIST میزبانی می‌کند:
برنامه تحقیقات پیوسته برای تکنولوژی اتمی
برنامه تحقیقات در علم انبوه
برنامه تحقیقات در طراحی قدرت‌های فوق بشری
تلاش‌های دیگری که توسط MITI حمایت شده‌اند عبارتند از:
آزمایشگاه الکترونیکی در Tsukuba که تقریباً 17 درصد فعالیت خود را به پروژه‌های نانوتکنولوژی پیشرفته اختصاص می‌دهد.
برنامه دستگاههای عملی کوانتومی که حدود 64 میلیون دلار سرمایه‌گذاری شده است.
شرکت تکنولوژی‌های الکترونیکی بسیار پیشرفته (ASET)، یک کنسرسیوم جدید تحت حمایت MITI با گرایش جزیی در نانوتکنولوژی‌که مشابهت‌هایی با برنامه فوق الکترونیک ایالات متحده از DARPA دارد.
سرمایه‌گذاری STA در تحقیقات نانوتکنولوژی اساساً در چهار سازمان انحام گرفته است:
مؤسسه تحقیقات فیزیکی و شیمیایی (RIKEN)در جایی که نانوتکنولوژی در مرحله تحقیقات اولیه قرار دارد.
مؤسسه تحقیقات ملی برای مواد (NRIM)
مؤسسه ملی برای پژوهش در مواد معدنی (NIRIM)
شرکت علم وتکنولوژی ژاپن (JST/GRDC)که مدیریت برنامه ERATO راکه شامل چهار پروژه مربوط به نانو تکنولوژی می‌شود بر عهده دارد.
دولت ژاپن در آوریل سال 2001 به مشکل عمده این کشور که مانع اصلی پیشرفت سریع N.T بود، پی برد. این مشکل به تصدیق کارشناسان ژاپنی به اتلاف پتانسیل‌ها و نیروها به‌خاطر پراکنده کاری و عدم تمرکز محققین بر روی یک یا چند شاخه خاص N.T بوده است. لذا برای بازدهی بیشتر وجلوگیری از هدر رفتن نیروها و سرمایه‌ها تصمیم گرفته شد تا زمینه‌های تحقیق N.T در این کشور محدود شود.
کره
نخستین قدم در راه ریزفن‌آوری‌ها در کره در سال 1995 با تأسیس یک کانون تحقیقاتی N.T توسط دولت برداشته شد. تأسیس این چنین کانون‌هایی در کره به مرور صورت گرفت و مؤسسات تحقیقاتی الکترونیکی و مخابراتی مانند (ETIR)، انستیتو‌های پژوهشی مواد و… همگی در محلی به نام teajan متمرکز شدند که رفته رفته به شهر علمی مشهور گشت.