از تعبیرات مختلف قرآن به خوبی استفاده میشود که باغ های بهشتی متعدد و گوناگون و دارای درجات است و درجات و مقامات آن به تعداد مراتب و مقامات بهشتیان است. هر گروهی از آنها طبق شایستگیهایی که دارند در باغهای بهشتی مسکن میگزینند.
مثلا پیامبر(ص) در تفسیر آیات سوره (الرحمن) میفرماید: "جنتان من ذهب للمقربین و جنتان من ورق لاصحاب البمین؛ دو باغ بهشتی از طلا برای مقربان درگاه الهی و دو باغ بهشتی از نقره برای اصحاب یمین است.(1)
هشت بهشت نام 8 طبقه ی بهشت ا لهی ا ست به ترتیب عبارتند از :
1- خلد 2- دارا لسلام
3- دار ا لقرا 4- جنّت عدن
5- جنّت ا لماوا 6- جنّت نعیم
7- علّیین 8- فردوس
درجات بهشت
1 - جنه الخلد: وعده این بهشت به متقین داده شده است. (جنه الخلد التی وعد المتقون).(2)
2 - جنان عدن: بعضی از مفسران گفتهاند جنات عدن، وسط بهشت است که در واقع باغهای بهشتی محسوب میشود اما از بس گسترده است به طوری که هر گوشهای از آن گویی بهشت مستقلی است.
3 - جنه المأوی: جنت المأوی محل پذیرایی بهشتیان است که اعمال صالح انجام دادهاند.
4 - جنات فردوس: شاید بهترین بهشتها باشد، لذا از پیامبر(ص) نقل شده: هنگامی که از خداوند متعال تقاضای بهشت میکنید، فردوس را تقاضا کنید که وسط بهشت و قسمت اعلا و برتر آن است و بر فراز آن عرش خدا است و نهرهای بهشتی از فردوس سرچشمه میگیرد. (3)
در حدیث دیگر از امیر المؤمنین (ع) آمده است: برای هر چیز محل اعلائی است و اعلای بهشت، بهشت فردوس است که برای محمد و آل محمد(ص) است.
از ابن عباس نقل شده که باغهای بهشت هشت عدد است.
جنه المأوی، دار الجلال، دارالقرار، دارالسلام، بهشت عدن، بهشت خلد، بهشت فردوس و بهشت نعیم.(4)
به طور کلی میتوان گفت درجات و مقامات بهشت به اندازه درجات و مقامات بهشتیان است و رتبه و مقام بهشتیان با هم تفاوت دارد.
اما درباره طبقات جهنم از آیات متعدد قرآن استفاده مىشود که طبقات جهنم و ارکان آن متفاوت است. جهنم درهاى متعدد دارد شاید به این صورت باشد وقتى فردى از درى وارد جهنم شد دوباره در دیگرى باز مىشود وارد جهنم بدترى مىشود و همین طور.
قرآن مىفرماید: و سیق الذین کفروا الى جهنم زمرا حتى اذا جائوها فتحت ابوابها.(5) کسانى که کفار شدند و گروه گروه به جهنم رانده مىشوند وقتى به دوزخ مىرسند درهاى آن گشوده مىشود.
ان المنافقین فى الدرک الاسفل من النار و لن تجدلهم نصیرا. (6) منافقان در پایینترین مرحله دوزخ قرار دارند و هرگز یاورى براى آنها نخواهى یافت.
در آیه و انّ جهنم لموعدهم اجمعین لما سبعه ابواب لکلّ باب منهم جزء مقسوم.(7) جهنم میعاد گاه همه آنها است هفت در دارد و برای هر درى گروه معینى از آنها تقسیم شدهاند.
در حدیثى از على(ع) آمده است که فرمود: «آیا مىدانید درهاى دوزخ چگونه است. سپس امام یک دست خود را بر روى دیگر گذارد و آن را گشود (اشاره به این که آنها طبقاتى روى هم دیگر قرار دارند).(8)
در حدیث دیگرى از همان حضرت نقل شده است که بعد از تفسیر درهاى هفتگانه دوزخ به طبقاتى که بعضى بالاى بعض دیگر قرار دارند نامهاى این طبقات را چنین مىشمرد: از همه پایینتر، جهنم و بالاى آن لظى و بالاى آن حطمه و فوق آن سقر و بالاى آن جحیم و فوق آن سعیر و فوق آن هاویه است.(9)
طبقات جهنم یکى از دیگر دردناکتر و گروههایى که وارد آنها مىشوند یکى از دیگرى گنه کار ترند و اعمالى که آنها انجام مىدادهاند یکى از دیگرى بدتر است.
1 - پیام قرآن، ج 6، ص 345، به نقل از تفسیر در المنثور، ج 6، ص 146.
2 - فرقان (25) آیه 15.
3 - همان، ص 351، به نقل از روح المعانی، ج 16، ص 47.
4 - همان، ص 350.
5- زمر (39) آیه 71.
6- نساء (4) 145.
7- حجر (15) آیه 43 و 44.
8- پیام قرآن، ج 6، ص 417، به نقل از در المنثور، ج 4، ص 99.
9- همان، به نقل از نور الثقلین، ج 3، ص 19، حدیث 64.