مقدمه
بیماری شریان های کرونری در طی چندن سال ایجاد میشود و میتواند منجر به بروز آنژین قلبی، سکته قلبی و مرگ ناگهانی شود. بیماری کرونری قلب، شایعترین علت مرگ و میر در انگلستان میباشد اکثر افراد، در اطراف خود کسانی را میشناسند که دچار سکته قلبی شدهاند و بعضی ا زآنها هیچگونه علامتی از قبل نداشتهاند. بیماری کرونری قلب در طی 50 سال گذشته شیوع بیشتری پیدا کرده که ما بعضی ا زعلل این افزایش را میدانیم. هدف از تألیف این کتاب دادن اطلاعاتی در مورد این بیماری به شما میباشد تا اگر به این بیماری دچار هستید، چه کارهایی را میتوانید انجام دهید و یا برای پیشگیری از آن، چه اقداماتی باید صورت پذیرد.
برای توصیف و شرح بیماری کرونری قلب و اثرات آن بر روی قلب، از اصطلاحات مختلفی استفاده میشود. این اصطلاحات عبارتند از : بیماری ایسکمیک قلب، ترومبوز کرونری، آنفارکتوس میوکارد MI ) ) و سکته قلبی.
بیماری کرونری قلب میتواند باعث انواع مختلفی از مشکلات شود که مام این مشکلات به علت عدم اکسیژن رسانی کافی به عضله قلب ایجاد میشوند. شایعترین این مشکلات عباتند از :
آنژین : درد سینه در هنگام انجام فعالیت ایجاد میگردد. هر گونه فعالیتی میتواند باعث روز این درد سینه (آنژین) شود. وقتی فرد استراحت میکند، این درد سینه بهبود مییابد.
سکته قلبی : درد شدید سینه که براثر مرگ یک قسمت عضله قلب در هنگامی که خونرسانی به آن قسمت به طور کامل متوقف شده است، در سکته قلبی رخ میدهد.
نارسایی قلبی : تنگی نفس و ورم کردن مچ پاها به علت عدم تلمبه کردن مناسب قلب و نارسایی قلب ایجاد میشود.
نامنظم شدن ریتم قلب (آریتمی) : بینظمی در ضربانهای قلب میتواند سبب تنگی نفس و طپش قلب شود.
بیماری کرونری، تنها بیماریای نیست که باعث گرفتار شدن قلب میشود، اما مهمترین بیماریای است که قلب را دچار مشکل میسازد. سایر مشکلات قلب عبارتند از:
بیماریهای مادرزادی قلب : غیر طبیعی بودن شکل قلب که از لحضه تولد در کودک وجود دارد.
کاردیومیوپاتیها : بیماریهایی هستند که عضلات قلب را دچا رمشکل میسازند.
بیماریهای دریچهای قلب : اختلال در هر یک از چهار دریچهای که در قلب وجود دارد میتواند منجر به مشکلاتی گردد که به آنها بیماریهای دریچهای قلب گفته میشود.
تعداد افرادی به بیماری کرونری قلب دچار هستند در کشورهای مختلف،فرق میکند. این بیماری در کشورهای پیشرفته اروپایی، آمریکایی و استرالیا از شیوع زیادی برخوردار است اما در کشورهای عقب مانده جهان سوم، تعداد افراد مبتلا به بیماری کرونری قلب بسیار کمترمیباشد. به نظرمیرسد که این وضعیت به علت نحوه زندگی این افراد ایجاد میشود به طوری که افرادی که از کشورهای عقب مانده جهان سوم به کشورهای پیشرفته مهاجرت میکنند نسبت به سایر افراد کشور مادرشان، بیشتر دچار بیماری کرونری قلب میشوند. برای مثال، هندیهای که به انگلستان مهاجرت کردهاند بیشتر به بیماری کرونری قلب مبتلا میشود.
درخود قاره اروپا هم از شیوع بیماری کرونری قلب، تفاوتهایی بین کشورهای مختلف آن وجود دارد. در جنوب اروپا، معمولاً این بیماری کمتر از کشورهای شمال اروپا ( اسکاندیناوی ) و انگلستان است که یک علت آن، نحوه رژیم غذایی مدیترانهای میباشد. بسیاری از افراد عقیده دارند که رژیم غذایی مدیترانهای که حاوی مقادیر زیادی سبزیجات تازه، سالاد، میوه، ماهی و مقدار نسبتاً کمی گوشت قرمز و لبنیات میباشد، میتواند در مقابل بروز بیماریهای قلبی، اثر حفظتی داشته باشد. گر چه توصیفاتی از بیماری کرونری قلب در گذشتههای دور توسط پزشکان بیان میشد، اما تا بعد از جنگ جهانی دوم به عنوان یک بیماری شایع مطرح نبود. از بعد از جنگ جهانی دوم ، میزان بیماری کرونری قلب بخصوص در مردان جوان افزایش یافت. در ایالات متحده آمریکا ، حداکثر این افزایش درسال 1970 رخ داد و سپی میزان آن تا امروز درحال پایین آمدن است.
همچنین در استرالیا، نیوزیلند و بریتانیا، این میزان در حال کاسته شده است. متأسفانه درکشورهای بلوک شرق سابق و روسیه، میزان شیوع بیماری کرونری قلب به طور سریعی امروزه در حال افزایش میباشد.
گفتن این مطلب، غلو نمیباشد که امروزه اکثر تختهای بیمارستانی در بریتانیا توسط بیمارانی که به نحوی به تصلب شرایین (سفت شدن رگها) دچار هستند،پرشده است وشایعترین نوع این بیماری نیز بیماری کرونری قلب میباشد.بیماری کرونری قلب از مجموعتمام انواع سرطانها شیوع بیشتری دارد. این بیماری در افراد مسن بیشتر شایع است و در مردها نیز چها برابر بیشتر از زنها شیوع دارند. در مردان جوان ، بعد از تصادفات، بالاترین علت مرگ، بیماری کرونری قلب میباشد.
چرا بیماری کرونری قلب این قدر درکشورهای پیشرفته شایع میباشد؟ هیچ کسی به طور مطمئن علت این موضوع را نمیداند، اما رژیم غذایی، استعمال دخانیات، عدم تحرک کافی و محرومیتهای به نظر میرسد که از عوامل مهم شیوع زیاد این بیماری در جوامع غربی باشد.
درمان های جدید :
در طی 10 سال گذشته، پیشرفتهای زیادی در درمان بیماری کرونری قلب پدید آمده است.
داروهای جدیدی مثل داروهای از بین برنده لخته خون که بعد از سکته قلبی استفاده میشود
ساخته شده است. همچنین داروهای خوبی برای آنژین و پایین آوردن کلسبرول خون بوجود آمده است و نیز مطالب بیشتری در مورد داروهای قدیمی مثل بتابلوکرها و آسپیرین کشف شده است. این داروها نه تنها میتوانند برای تسکین علایمی مثل درد استفاده شوند بلکه باعث بهبود تغییرات بیماری نیز میشوند.
با این حال بزرگترین پیشرفت، در جراحی قلب و آنژیو پلاستی ایجاد شده است. جراحی بایپَس ( CABG یا پیوندی بای پس شریان کرونری ) میتواند باعث تغییر در زندگی بیمارن دچار آنژین قلبی شده و در تبعصی موارد همچنین موجب کاهش خطر ایجاد سکتههای قلبی بعدی میگردد. آنژیوپلاستی روشی است که با استفاده از یک بالون (بادکنک) کوچک، رگهای باریک شده و یا مسدود شده، گشاد میگردند. این روش میتواند بسیار مؤثر باشد، بخصوص امروزه که از استنتهای سیمی باریک برای باز باقی ماندن شریانها استفاده میگردد.
تمام این مطالب،خبرهای خوبی هستند برای کسانی که دچار مشکلات قلبی شدهاند،اما هدف ما باید پیدا کردن علل شیوع زیاد بیماری کرونری قلب و سعی در جلوگیری از ابتلاء به آن باشد.
نکات اصلی
بیماری کرونری قلب در کشورهای پیشرفته غربی یک از علل شایع مرگ ومیر میباشد.
بیماری کرونری قلب درقرن بیستم شیوع زیادی پیدا کردکه امروزه از میزان این شیوع در کشورهای آمریکای شمالی و اروپای غربی در حال کاسته شدن است اما در کشورهای اروپای شرقی به سرعت درحال افزایش است.
در مانهای جدید، شامل علمی جراح یبایپَس،کمک زیادی به بیمارن میکند اما هنوز هم پیشگیری بهتر از درمان است.
اشکال در کجاست ؟
قلب یک تلمبه عضلانی است که در سینه قرار دارد و بطور مداوم در حال کار کردن و تلمبه زدن است. قلب بطور شبانهروزی خون را به سرتاسر بدن تلمبه میکند در حدود 100.000 بار در روز قلب ضربان میکند. برای اینکه قلب بتواند این کار سنگین را انجام دهد، نیاز دارد که توسط شریانهای کرونری، به عضله خودش هم خونرسانی مناسبی صورت پذیرد.
قلب چگونه کار میکند؟
عملکرد اصلی قلب،تلمبه کردن خون قرمز و روشن که حاوی مقادیر زیادی اکسیژن و مواد غذایی است از طریق شریانها یبزرگ به سرتاسر بدن میباشد. وقتی اکسیژن این خون توسط بافتها برداشته شد، وریدها خون فاقد اکسیژن کافی را که به رنگ تیرهتری در آمده است ار دوباره به قلب بر میگردانند. قلب دارای دو قسمت میباشد که هر قسمت آن به صورت یک تلمبه جداگانه عملب میکند.
ساختمان داخلی قلب
این شکل نشان دهنده دوجفت حفره قلب میباشد (یعنی دهلیز و بطن راست و چپ ). هر جفت حفره به صورت یک تلمبه مجزا عمل میکند. یک دریچه در قسمت خروجی هر حفره وجود دارد که از برگشت خون درمسیر غلط جلوگیری میکند.
را که اصطلاحاً “ دهلیز“ مینامند، به صورت جمع کننده خون ورودی به قلب عمل میکنند و حفرههای پایینی که به آنها “بطن“ گفته میشود، با انقباض خود باعث میشوند که خون از قلب به بیرون تلمبه شود قسمت راست قلب، خونهایی را که از وریدهای تمام بدن میآید را گرفته وبه سمت ریهها تلمبه میکند تا اکسیژن ریهها بتوانند وارد این خون شوند. قسمت چپ قلب، خونی را که از ریهها خارج میشود راگرفته و سپس آن را به تمام قسمتهای بدن میفرستد تا نیازهای اکسیژن آنها را بر طرف نماید.
برای اینکه به همه اعضاء و عضلات بدن برسد، باید با فشار زیادی تلمبه گردد. شما وقتی یک شریانتان بریده میشود، میبینید که خون با چه فشاری به بیرون فوراه میزند. برای اینکه این تلمبه زدن با قدرت کافی انجام شود، عضلات قلب باید خیلی قوی باشند و هیچگاه مثل سایر عضلات ( مثلاً عضلات پاها ) دچار خستگی نگردند. بنابراین، عضلات قلب نیاز دارند که خودشان به خوبی خونرسانی خود عضلات قلب، توسط شریانهای کرونری و شاخههای آنها صورت میپذیرد.
آتروما
تصلب شرایین ( سفت شدن شریانها)، آترواسکلروز و آتروما (Atheroma) همگی یک چیز هستند. وقتی که شما به دنیا میآیید، رگهای خونی شما قابلیت ارتجاعی و الاستیک خوبی داشته و خون میتواند به راحتی از داخل آنها عبور نماید. اما بعد از چند سال، چربیها شروع به رسوب کردن دردیواره رگهای شریانها میکنند این رسوبها کمکم خود را به صورت تودهای ایجاد کرده، شریانها را تنگ نموده و باعث میشوند که جریان خون شریانها کاهش یابد.
وسعت این تغییرات و میزان بروز آنها، بستگی به مقدار چربی که در خون وجود دارد ( بویژه کلسترول LDL ) در افراد مختلف، متفاوت میباشد افرادی که دارای میزان بالایی از کلسترول LDL درخونشان هستند، احتمال بیشتری دارد که به آترومای شدید دچار شوند،اما بعضی از تغییرات ممکن است وقتی که سن ما به میانسالی میرسد در همه ما ایجاد شوند.
همچنان که قطعات آتروما افزایش مییابد، دیواره شریانها ضخیمتر و ضعیفتر شده و به تدریج باعث کاهش عبور جریان خون از آنها میشود این روند میتواند درهر عضوی از بدن ایجاد شود، بنابراین آتروما شریانهای مغز ممکن است منجر به بروز سکته مغزی شود، آترومای شریانهای دست و پا میتوانند موجب قانقاریا و قطع عضو گردند و نیز آترومای شریانهای کرونری قلب میتواند منجر به سکته قلبی شود.
روند سفت شدن شریانه ( تصلب شرایین ) به طور تعجب انگیزی میتوانند به صورت تکهتکه در سراسر بدن و بخصوص در شریانهای کرونری ایجاد شوند. باریک شدن میتواند فقط در تمام یک شریان یا قسمتی از یک شریان ایجادشود و این موضوع میتواند در نحوه تصمیمگیری برای درمان آن بسیار اهمیت داشته باشد.
در بیماری کرونری قلب، پزشکان اغلب به بیمارن خود میگویند که یک، دو یا سه رگ قلب آنها دچار مشکل شده است. درمواردی که آنها میگویند سه رگ دچار مشکل شده است منظور این است که دو شاخه اصلی شریان کرونری چپ به همراه شریان کرونری راست گرفتار شده است. معمولاً گرفتاری یک یا دو شریان کرونری را میتوان با استفاده از داروها با آنژیوپلاسی درمان نمود، اما وقتی که هر سه شریان کرونری دچار مشکل هستند، معمولاً نیاز به عمل جراحی “بای پَس“ میباشد.
ترومبوز
ترومبوز یک اصطلاح پزشکی است که به معنی “لخته“ میباشد لخته یک فرایند طبیعی بدن است که درهنگامی که ما زخمی میشویم و خونریزی میکنیم، باعث میگردد که خونریزی ما متوقف شود. در مواقعی که لختههای ناخواسته در بدن ایجاد میشود، ضد انعقادها و رقیق کنندههای طبیعی خون که درگردش خون وجود دارند، این لختهها را به طور طبیعی از بین میبرند.
وقتی که یک رگ خونی آسیب میبیند، یک مجموعه از مواد شیمیایی در بدن ترشح میشوند که باعث تشکیل یک لخته و بند آمدن خون از رگ میگردد. دربیمای کرونری قلب، یک لخته خون تشکیل میشود که علت آن آسیب خارجی به رگ نمیباشد بلکه بر اثر صدماتی که چربیها به دیواره داخلی رگ وارد میکنند، لخته تشکیل میشود.
بطور طبیعی، دیواره داخلی پوشاننده رگها صافل بوده و باعث ایجاد لخته نمیگردد. وقتی که آتروما ایجاد میشود دیواره رگها دیگر صاف نبوده و د رسطح آن شکافهایی ایجاد میگردد.
سلولهای کوچک خون به نام “پلاکتها“ به این شکافها چسبیده و به پرُ کردن آنها کمک میکند. اگر این شکافها کوچک باشند هیچ مشکلی پیدا نخواهد شد،اما وقتی شریانها باریک میشوند حتی یک لخته کوچک هم میتواند در جلوگیری از عبور جریان خون مؤثر باشد. امروزه ما میدانیم که چنین فرایند، باعث بدتر شدن ناگهانی آنژینها میشود که اصطلاحاً به آن “آنژین ناپایدار“ گفته میشود. در یک سکته قلبی یک فرایند نسبتاً متفاوت باعث ایجاد مشکل میگردد. رسوبات چربی در شریانها فقط حاوی چربی نمیباشند، بلکه توسط بافتهای آسیب دیده که بوسیله خود کلسترول ایجاد شده نیز محاصره شدهاند. به همین دلیل در بالای رسوبات چربی ،یک کلاهک سفت فیبروز ایجاد میشود. هرگونه استرس یا فشار ناگهانی میتواند باعث جدا شدن این کلاهک شده و موجب یک منطقه وسیعترِ آسیب دیده در دیواره شریان شود. این وضعیت میتواند باعث
نحوه پیدایش ترومبوز
فرایند ترومبوز (تولید لخته خون ) ممکن است در اثر وارد آمدن آسیب به دیواره رگهای خونی شروع شود. لختهای که در این موارد ایجاد میگردد ممکن است باعث انسداد جریان خون در رگ شود.
تشیکل لختههای بزرگتری شده که معمولاً شریان را مسدود میشازد. در چنین مواقعی خون نمیتواند از این لخته عبور کرده و به عضلات قلب برسد و در نتیجه، آن قسمت از عضله قلب خواهدمرد.
بنابراین، ترومبوز یکی از مشکلات اصلی در بیماری کرونری قلب میباشد. ترومبوز،علت بروز اکثر موارد بدتر شدن ناگهانی آنژین و اکثر سکتههای قلبی میباشد. همانگونه که بعداً خواهیم دید، درمانهای جدیدتر و مؤثرتر بیماری کرونری قلب با اثر بر روی از بین بردن این لختهها و جلوگیری از تشکیل مجدد آنها، کار خود را انجام میدهند. داروهای گران قیمت و پیچیدهای که میتوانند در یک سکته قلبی باعث حل شدن این لختهها شوند و نیز داروهای ساده و ارزان قیمتی مثل آسپرین که میتوانند از تشکیل این لختهها جلوگیری کنند، امروزه در دسترس هستند .