چکیده
دوراه درمان اصلی برای بیماران نارسائی کلیوی درمرحله آخر وجود دارد .متداولترین روش درمانی، همودیالیز بمدت طولانی و دیگری استفاده از پیوندکلیه است(1).
پژوهش توصیفی مقایسه ای حاضر تحت عنوان مقایسه هزینه- اثربخشی روش دیالیز با پیوند کلیه با استفاده از شاخص دالی در بیمارستان شهیدهاشمی نژاد نشان می دهد که با توجه به کمبود امکانات و منابع موجود، برای درمان بیماران دچار "نارسائی کلیوی در مرحله آخر" در گروههای سنی وجنسی مختلف، کدام اقدام درمانی مناسبتر است. جامعه پژوهش شامل تمام بیمارانی می‌باشند، که برای اولین بار برای درمان" نارسائی کلیوی در مرحله آخر"در بیمارستان شهید هاشمی نژاد تهران در سال 1378مراجعه کرده بودند. ابزار گردآوری داده‌ها در این پژوهش برگه پرسشنامه شامل سئوالات مشخصات فردی، میزان هزینه ها بقیمت سال 1378 و وضعیت سلامتی درابعاد شهودی، جسمی، روحی و اجتماعی بوده است که پس از تعیین اعتبار و اعتماد علمی در اختیار واحدهای مورد پژوهش یعنی بایگانی بیمارستان ، اداره آمار مرکز مدیریت پیوندو بیماریهای خاص و بیماران تحت مطالعه قرار گرفتند. بطور خلاصه، نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل اطلاعات 153بیمار تحت درمان با همودیالیزمزمن و پیوند کلیه حاکی از آن است که، تعداد بیماران مرد 6/2 درصد و بیماران زن 3/8 درصد در روش پیوند کلیه بیش از دیالیز مزمن بوده است. در روش دیالیز مزمن کمتراز5/36 درصد بیماران در گروه سنی 74-65 سال و در روش پیوند کلیه بیش از 24 درصد بیماران در گروه سنی44-35 سال قرار داشتند. در روش پیوند کلیه هزینه بیماران مرد 6/22 درصد، و بیماران زن حدود 5/18 درصد روش دیالیز مزمن بود بیشترین فاصله میانگین هزینه دو روش درمان در گروه سنی 34- 25 سال مشاهده شد که پیوند کلیه حدود 5 درصد دیالیز مزمن هزینه دوره درمان دارد. اثر بخشی روش پیوند کلیه در همین گروه سنی بیش از 7 برابر روش دیالیز مزمن درمقیاس دالی است. و هزینه- اثربخشی روش پیوند کلیه نیز در این گروه سنی حدود 14 برابر روش دیالیز مزمن است. روش پیوند کلیه در مردان 6/7 و در زنان7/6 بار هزینه اثربخشتر از روش دیالیز مزمن بوده است. لازم به ذکر است که انجام پیوند کلیه حتی با افزایش هزینه های آن تا 7/6 برابر قیمت سال 1378 نیز با سطح در آمد سرانه همان سال باز هم مقرون به صرفه است.
کلید واژه ها: هزینه- اثربخشی، دالی، دیالیز مزمن، پیوند کلیه
مقدمه
درحال حاضر دو روش درمانی اصلی برای بیماران " نارسائی کلیوی درمرحله آخر " وجود دارد. متداولترین روش درمانی، همودیالیزو دیگر روش پیوند کلیه می باشد. بدلیل تقاضای روز افزون بیماران کلیوی برای خدمات درمان دیالیز مزمن و پیوند کلیه و افزایش هزینه های درمان اینکونه بیماران، انجام پژوهشهائی که هزینه و اثربخشی دو روش درمان را مورد مقایسه و بررسی قرار دهد، ضروری بنظر می رسد
این مطالعه اولین کار پژوهشی هزینه اثربخشی درمانهای جایگزین با شاخص دالی در کشور است. این پژوهش با دقت زیاد نتایج درمانهای انجام شده را باتوجه به جنس و گروه سنی بیماران نشان داده و هزینه های مصرف شده را نظیر به نظیراثربخشی بدست آمده نشان میدهد.
روش پژوهش
این پژوهش بصورت یک مطالعه توصیفی مقایسه ای انجام گرفت بیماران تحت بررسی مربوط به سال 1378 می باشند. داده ها توسط چک لیست از پرونده های بیماران استخراج گردید و براساس آدرس یا شماره تلفن بدست آمده سوالات پرسشنامه با بیماران یا خانواده آنها به منظور تخمین هزینه تمام شده دوره درمان و اثربخشی روش درمان آنها، دراختیارشان قرار گرفت. با تفکیک اطلاعات بیماران مورد مطالعه، در دو گروه روش درمان دیالیزمزمن و روش پیوند کلیه، هزینه- اثربخشی هر دو روش درمانی از سال 1378تا پایان دوره برآورد درمان مورد مقایسه و تحلیل قرار گرفت. هزینه های پرداخت شده برای دیالیز مزمن بیماران درسال 1378براساس دفعات انجام دیالیز هر بیمار درسال، درقیمت تمام شده هر جلسه دیالیز مزمن تعیین گردید. پس از این با فرض ثابت بودن شرایط ازجهت دفعات دیالیز بیمار و هزینه درسالهای بعد، هزینه بیماران در دوره درمان هرگروه سنی محاسبه شد. بعبارت دیگر برآورد هزینه برای سالهای پیگیری درمان با شرایطو قیمت سال 1378صورت گرفته است.
اثربخشی برحسب شاخص "دالی" اندازه گرفته شد. به این ترتیب که "دالی" برای بیماران تحت درمان در دو قسمت سالهای ازدست رفته تطبیقی(2) با طول زمان ناتوانی[1] وبا استفاده از فرمول زیر
Kلرزش نسبی سن) ) 1= C16243/0= (ثابت تطبیقی) e پایه لگاریتم طبیعی= r 03/0= b 04/0 = (پارامتربانک جهانی)
a = سن ابتلا به بیماری در گروه سنی، L = میانگین دوره درمان (برحسب سال) و D = وزن ناتوانی
و سالهای از دست رفته ناشی از مرگ زودرس[2] با کمک گرفتن از جدول امید زندگی استاندارد برآورد گردید و تفاوت آن با " دالی" در فرد درمان نشده، با استخراج از جدول[3] YLL ارایه شده توسط بانک جهانی(3) بعنوان اثربخشی محاسبه شد
درمرحله آخر، با تقسیم هزینه دوره درمان بیماران بر اثربخشی نظیر جنس وگروه سنی، هزینه – اثربخشی برحسب جنس و گروه سنی در دو روش درمان مشخص می شوند.
در نهایت با درنظرگرفتن هزینه- اثربخشی نوع مداخلات و تولید ناخالص داخلی[4]، اگرهزینه - اثربخشی نوع مداخله کمتر از یک برابر تولید ناخالص داخلی سرانه باشد، خیلی هزینه- اثربخش و اگرتا کمتر از سه برابرآن باشد هزینه- اثربخش تلقی می شود. توجه به تولید ناخالص داخلی سرانه به این علت است که اگر یک بیمار بهبود یابد و بتواند یکسال فعالیت کند، به مقدار آن یک واحد سرانه اضافه می شود(4).