در خبری که چندی پیش از سوی یکی از خبرگزاریها منتشر شد، اعلام شده بود که چاقی شکمی در نتیجه نشستن های طولانی مدت ایجاد میشود. به علاوه، در این خبر آمده بود که برای پیشگیری از بروز این نوع چاقی بهتر است هر 30 تا 40 دقیقه یک بار، فرد بایستد و تغییر حالت دهد، زیرا مطالعات نشان دادهاند که این نوع چاقی از خطرناکترین انواع چاقی بوده و ارتباط مستقیمی با ابتلای افراد به بیماریهای غیر واگیردار دارد. در ضمن، این روزها کمتر کسی پیدا میشود که از بزرگ شدن شکم و به هم خوردن تناسب اندامش ناراحت نباشد. اما چرا این عارضه و تشخیص آن اهمیت دارد؟
به طور کلی، چاقی پدیدهای است که در اثر برآیند چند عامل یعنی ژنتیک، محیط و رفتار به وجود میآید. در واقع این عوامل روی دریافت انرژی، مصرف و ذخیره کردن آن تاثیر میگذارند.
اگرچه چاقی چیزی جز افزایش چربی بدن نیست، اما تمام روشهایی که در حال حاضر برای تعیین و تعریف آن به کار گرفته میشوند، روشهای غیرمستقیمی هستند که در واقع چربی بدن را اندازه نمیگیرند، بلکه به طور غیرمستقیم برآوردی از چربی بدن را ارایه میدهند. بنابراین اگر بگوییم هنوز روش صد در صد مطمئنی برای اندازهگیری چاقی وجود ندارد، گزافهگویی نیست.
در حال حاضر، از روشهای متفاوتی برای تعیین چاقی استفاده میشود که یکی از آنها BMI یا همان "نمایه توده بدنی" است. در این روش، وزن بر حسب کیلوگرم برمجذور قد بر حسب متر تقسیم شده و اعداد بزرگتر از 25، چاقی تلقی میشوند. در حال حاضر، این روش بهترین است، اما معایبی دارد. این نمایه گرچه اکنون در سراسر دنیا به عنوان یک روش مطلوب پذیرفته شده، اما ممکن است افرادی با این روش چاق به شمار آیند که چربی اضافی ندارند، این افراد ورزشکارانی هستند که توده عضلانیشان بالا است.
از سوی دیگر، افرادی با معیار BMI ، طبیعی تلقی میشوند، حال آنکه دارای چربی اضافی در شکم هستند. به همین علت، امروزه به اندازهگیری دور کمر یا تعیین چاقی شکمی بهای زیادی داده میشود، چرا که ارتباط نزدیکی با چربی احشایی دارد و بهطور مستقل، پیشبینیکننده خطر ابتلا به دیابت ، فشار خون ، چربی خون بالا و بیماریهای قلبی است.
بدیهی است که تلفیق BMI و اندازه دور کمر، بهتر میتواند در ارزیابی خطر چاقی موثر باشد. در مردان دور کمر بیش از 102 سانتی متر و در زنان دور کمر بیش از 88 سانتی متر به عنوان عامل خطر محسوب میشود.
البته امروزه روشهای دقیقتری برای اندازهگیری چاقی شکمی وجود دارد که به عنوان مثال، میتوان از روش MRI برای تعیین دقیقتر چربی شکمی، نام برد.
اینکه آیا چاقی شکمی در اثر نشستن زیاد پشت میز پدید میآید یا آنکه حاصل عدم تعادل مصرف و دریافت انرژی است، جای بحث دارد، ولی قدر مسلم آنکه برای چاقی شکمی نیز همانند چاقی عمومی، رژیم غذایی مناسب و ورزش به ویژه ورزشهای موضعی ضرورت دارد.
کاهش چربی های اضافی شکم
کوچک کردن شکم نیاز به وقت و حوصله زیادی دارد، بخصوص اگر نقاطی از شکم نسبت به کاهش چربی مقاوم باشند و به راحتی لاغر نشوند.
ناحیه ی پایین شکم و پهلوها دو قسمتی هستند که با ورزش و رژیم غذایی به سختی لاغر میشوند. بعضی افراد روزهای متمادی از جدیدترین وسایل لاغری شکم استفاده میکنند، در حالیکه هیچکدام از این روشها برای لاغر کردن شکم موثر نیست.
تنها یک شیوه مفید برای لاغر کردن نقاط مقاوم به لاغری وجود دارد که به شرح زیر است:
اجرای یک رژیم صحیح و علمی + انجام ورزشهای هوازی+ حرکات ورزشی مربوط به شکم+ بلند کردن وزنه.
اولین چیزی که باید بدانید این است که لاغر کردن فقط یک قسمت از بدن غیرممکن است. با رژیم و ورزش، کاهش چربی طبق یک قاعده کلی صورت میگیرد و تمام قسمتهای بدن لاغر میشوند و قسمتی از بدن که سریعتر چاق میشود، به همان نسبت دیرتر از سایر قسمتهای بدن لاغرمیشود. این مسئله به ساختمان ژنتیکی افرد مربوط است؛ مثل رنگ چشم، رنگ مو و...، یعنی نمیتوان آن را تغییر داد. مثلاً در یک فرد رانها چاقتر از سایر قسمتها و در فرد دیگری باسن چاق تر است و هنگام لاغر شدن این قسمتها دیرتر لاغر میشوند.
در خانمها نقاطی از بدن که نسبت به کاهش وزن مقاوم هستند شامل باسن، ران و کمر است. در آقایان قسمت پایینی شکم و پهلوهاست.
بعضی افراد چاق تصور میکنند با انجام ورزشهای مخصوص یک ناحیه از بدن و بدون رژیم غذایی، میتوانند آن قسمت را لاغر کنند. به همین دلیل برای لاغر کردن شکم، هر روز تمرینات ورزشی مخصوص این قسمت را انجام میدهند، ولی با این کار فقط عضلات شکم را قوی میکنند، در حالیکه مقدار چربی آن تغییری نمیکند.
بهترین راه برای سوزاندن چربی شکم انجام ورزشهای هوازی است. ورزشهای هوازی مثل پیادهروی، دویدن، دوچرخهسواری، شنا و کوهنوردی مقدار زیادی از چربیهای بدن را میسوزانند. ولی بیشتر افراد خیلی زود از انجام این ورزشها خسته میشوند و آن را رها میکنند. 10 دقیقه اول ورزش، گلیکوژن (ذخیره قندی در کبد) بدن میسوزد. اگر فقط 20 دقیقه ورزش کنید، نیمی از عمل سوزاندن چربی را انجام دادهاید که برای حفظ سلامتی قلب خوب است، ولی چربی زیادی از بین نمیرود، زیرا تا وقتیکه کاملاً ذخایر گلیکوژنی کبد از بین نرود، چربی زیادی نمیسوزد. بنابراین برای از بین بردن چربی شکم،4-3 بار در هفته و هر بار باید 30 تا 60 دقیقه پشت سرهم ورزش هوازی را انجام دهید. مثلاً یک ساعت در روز پیادهروی کنید. البته این پیادهروی باید به قصد ورزش باشد نه تفریح، مثلاً برای دیدن ویترین مغازه ها یا خرید چیزی نباشد که مجبور شوید بین پیادهروی خود بایستید.
برای از بین بردن چربی شکم،4-3 بار در هفته و هر بار باید 30 تا 60 دقیقه پشت سرهم ورزش هوازی را انجام دهید. مثلاً یک ساعت در روز پیادهروی کنید.
البته انجام ورزش، بدون رژیم غذایی نتیجه ی لازم را نخواهد داد. افراد چاقی که میخواهند شکم خود را لاغر کنند، علاوه بر ورزش باید رژیم غذایی هم داشته باشند. ولی افرادی که وزن مناسبی دارند و فقط شکمشان چاق است، باید با ورزش شکم خود را لاغر کنند.
اگر مقدار کالری دریافتی شما بیش از کالری باشد که میسوزانید، حتی با ورزش هم، چربیهای زائد آب نمیشوند. شما میتوانید بجای 2یا 3 وعده غذایی در روز، 5 وعده غذایی کوچک بخورید، یعنی غذای خود را به جای 3 وعده خود را در 5 وعده تقسیم کنید، ولی پرخوری نکنید. بیشتر، مواد غذایی طبیعی کمچربی و کمشیرین را مصرف کنید مثل میوه، سبزی، نان سبوسدار، شیر و لبنیات کمچربی و گوشت کمچربی. مصرف مواد نشاستهای را کاهش دهید.