تعریف - چاقی عبارت‌اند از ذخیره بیش از حد چربی در بدن که نتیجه آن زیاد شدن وزن بدن می‌باشد.
برای تشخیص چاقی ساده‌ترین راه وزن کردن شخص مورد معاینه است ولی چون در بعضی موارد با جمع شدن سایر مواد از قبیل آب و املاح نیز وزن بالا می‌رود نمی‌توان وزن بیمار را یک معیار قطعی دانست.
ساده و قطعی‌ترین راه، اندازه‌گیری مقدار چربی بدن است که برای اینکار با مصرف بعضی از مواد داروئی و انتشار آنها در بدن می‌توان مقدار چربی را اندازه گرفت.
● علل بروز چاقی
۱. سن در تمام سنین چاقی دیده می‌شود و از نظر جنس نیز تفاوتی بین زن‌ها و مردها نیست. معمولاً چاقی از سن ۲۵ سالگی شایع می‌شود، در دروان بارداری نیز گاهی اوقات چاقی زیاد عارض می‌شود .
۲. توارث
عامل توارث نیز زمینه مساعدت برای پیدایش چاقی می‌باشد.
۳. علل هورمونی
علل هورمونی و اختلالات غده ای نیز ممکن است موجب چاقی گردد. خوشبختانه این علت خیلی نادر است و تعداد کمی از چاقی‌ها به این علت می‌باشد .
۴. عادات غذائی
گذشته از عوامل فوق عامل دیگری که می‌تواند ایجاد چاقی کند عادت پرخوری از یک طرف و فعالیت کم از طرف دیگر می‌باشد و این امر مورد تأیید و اتفاق‌نظر پزشکان متخصص و کارشناسان علوم تغذیه می‌باشد
چه کسانی استعداد چاق شدن دارند؟
بدن انسان در شرایط استراحت کامل انرژی مصرف می‌کنند و با فعالیت بدنی نسبت به نوع فعالیت به‌طور متفاوتی انرژی مصرف می‌کند. یک فرد میانسال با وزن ۷۰ کیلوگرم نیازمند ۱۶۸۰ کیلوکالری در شبانه‌روز است. بدن انسان برای این‌که ۱۰۰ کیلوکاری بسوزاند در زمان معین باید کارهای زیر را برای نمونه انجام دهد.
هرگونه گوشت با فرآورده‌های گوشتی که بیش از ۳۰ درصد چربی داشته باشند، نباید به مصرف افراد چاق برسد. چربی و روغن ماهی با ۱۷ درصد اسید چربی اشباع شده از نظر کیفیت غذائی برابر با روغن زیتون است. به‌همین دلیل است که اسکیموها به‌ندرت دچار بیماری چاقی یا ازدیاد کلسترول در خون می‌شوند. برای افراد عادی پرهیز کامل از چربی‌ها حیوانی نه تنها ضروری نیست بلکه زیان‌آور هم می‌تواند باشد. گوشت یک غذای مقوی پر ارزش و ضروری برای بدن انسان است. از نظر تغذیه، مصرف دائمی چربی هسته نخل روغنی، نارگیل به علت ازدیاد اسیدهای چربی اشباع نشده مضر سلامتی است و نباید تحت عنوان روغن گیاهی به‌صورت بی‌رویه مصرف کرده. روغن جوان ذرت، شورا، آفتابگردان و گلرنگ مؤثرترین روغن‌ها در رژیم‌های غذائی هستند. کسانی که با خطر افزایش (کلسترول) یا (تری کلیسیرید) در خون مواجه هستند، نیز باید از روغن‌های نامبرده تغذیه کنند. روغن زیتون از نظر تعداد چربی‌های اشباع نشده روغنی با کیفیت بالا محسوب نمی‌شود. از طرفی روغن زیتون از نظر شیمی یک روغن فعال نیست و در واقع به راحتی اکسید نمی‌شود و از نظر سلامتی چندان مطلوب نیست
علل چاقی
علل سببی
چاقی می تواند یک علت و یا ترکیبی از چند علت داشته باشد :
استعداد ژنتیکی
داشتن رژیم غذایی سرشار از انرژی
ورزش کم و داشتن تحرک کم
بیماری هایی که خود سبب چاقی می شوند (همچون کم کاری تیروئید)
ناهنجاری های خوردن (از جمله پرخوری)
فشارهای ذهنی
اگر چه توضیح دقیقی برای شیوع اخیر چاقی وجود ندارد، استفاده از نظریه ی تکاملی برای درک این چاقی شایع مفید به نظر می رسد. در زمان های گذشته که غذا کمیاب بود، زمان هایی که غذا فراوان می شد، توانایی به منظور استفاده از این مواد غذایی در دوران وفور نعمت و ذخیره ی انرژی در بدن، بدون شک امتیازی تکاملی در بین افراد مختلف محسوب می شد. در جوامع بی تحرک امروزی، دقیقاً عکس این مطلب به چشم می خورد. امروزه به دلیل وفور نعمت، افراد مقادیر زیادی غذاهای پرانرژی در دسترس دارند که بخورند، در حالی که به نسبت غذایی که می خورند بسیار کم ورزش می کنند. اگر چه بسیاری افراد استعداد چاقی دارند، تنها به دلیل کاهش فعالیت فیزیکی و داشتن رژیم های غذایی پرکالری که در جوامع امروزی به چشم می خورد است که چاقی همه گیر شده است. بخش قابل توجهی (بیش از 30 درصد) از جمعیت کشورهای ثروتمند جهان مبتلا به چاقی هستند که سلامت همه آنها در معرض خطر قرار دارد
به علاوه ناهنجاری های خوردن هم می تواند منجر به چاقی شود. یکی از مهمترین این ناهنجاری ها پر خوری است که همان طور که از نامش پیداست، فرد مبتلا به این ناهنجاری، بسیار تمایل به خوردن غذا دارد. یکی از دلایل این نوع خوردن بیش از حد این است که فرد مبتلا با خوردن غذا سعی در کاهش نگرانی های خود دارد. به علاوه افراد مبتلا به پرخوری، اغلب توانایی تشخیص گرسنگی از سیری را ندارند. البته بسیاری از متخصصین تغذیه اعتقاد دارند که مفهوم گرسنگی و سیری را باید از کودکی به بچه ها آموزش داد و صرفاً کودک را مجبور به خوردن غذایی که میلی به آن ندارد، نکرد
برخی تحقیقات نشان می دهد که چاقی در انسان ممکن است به دلیل عفونت های ویروسی هم حادث شود. حاملان AD-36 و AD-37 که حامل ویروس آدنو ویروس هستند، به عنوان عاملی برای چاق کردن حیوانات و همچنین محرک بافت چربی در انسان شناخته شده اند. البته هنوز شواهد کاملی وجود ندارد که نشان دهد حضور این ویروس در بدن خطر ابتلا به چاقی را افزایش می دهد.
علل اجتماعی
اگرچه بیشتر اوقات دلیل چاقی هر فرد مشخص است، اما درک این نکته که چرا وزن متوسط یک جامعه معین، اخیراً افزایش یافته است بسیار مشکل است. هر چند عوامل ارثی دلیل اصلی چاقی محسوب می شوند، اما این عوامل نمی توانند در مورد این که چرا یک ملت بیش از ملت دیگر گرفتار چاقی می شوند توضیحی ارائه نمایند.
بروز پدیده چاقی مخصوصاً در ایالات متحده آمریکا بسیار شایع شده است. در سال های بعد از جنگ جهانی دوم تا سال 1960م، متوسط وزن افراد افزایش یافت، اما باز هم افراد بسیار کمی مبتلا به چاقی بودند. در سال 1960، تمام مردم ایالات متحده آمریکا خوب غذا می خوردند و کسی گرفتار کم غذایی نبود، اما کسی هم اضافه وزن نداشت. در دو سه دهه پس از سال1980م، ابتلا به چاقی بسیار افزایش یافت، به طوری که امروزه عموم مردم نگران سلامتی افراد جامعه هستند
تحقیقات نشان می دهد که سالانه 400.000 نفر به دلیل پیروی از رژیم های غذایی غلط و فاقد مواد مغذی و همچنین به دلیل ورزش کم و نداشتن تحرک کافی جان خود را از دست می دهند. اگر وضعیت به همین شکل ادامه یابد،
در سال2005م، این تعداد به 500.000 نفر افزایش خواهد یافت و رکورد تعداد کسانی که سالانه به دلیل مصرف سیگار می میرند را خواهد شکست. البته میزان چاقی در کشورهای دیگر بسیار کمتر از این مقدار است. پس از آمریکا، کانادا و پس از آن مردمان قاره اروپا بیشترین میزان چاقی را دارند. در کشورهای مصر و مکزیک هم اخیراً ابتلا به چاقی بسیار در حال افزایش است
نظریه های زیادی در خصوص تغییرات به وجود آمده از سال 1980 که منجر به شیوع چاقی شده وجود دارد. بسیاری از محققین اعتقاد دارند که ترکیبی از عوامل گوناگون باعث این چاقی شده است:
یکی از مهمترین عوامل چاقی در جوامع امروزی، کاهش قیمت غذاهاست. این امر به دلیل تولید انبوه مواد غذایی می باشد که ناشی از پیشرفت فناوری، کشاورزی گسترده و... است. به همین دلیل قیمت انواع فراورده های غذایی امروزه نسبت به هر زمان دیگری در تاریخ، ارزان تر شده است. قند و شیره ذرت، دو منبع اساسی کالری به دلیل وجود یارانه های تعیین شده از طرف دولت های آمریکا، بسیار ارزان قیمت هستند.