منجم یونانی که در حدود ۲۷۶ سال قبل از میلاد در کورنه به دنیا آمد نه تنها منجمی متبحر بود بلکه جغرافی دان بر جسته ای نیز بود او از دوستان ارشمیدس بود وی از طرف بطلیموس سوم سمت سرپرست و معلمی پسرش را بر عهده گرفت . به او لقب افلاطون ثانی را داده بودند اراتوستن را هم میتوان به عنوان منجم . ریاضی دان . شاعر . خطیب و فیلسوف معرفی کرد بطلیموس سوم بهترین کسی را که برای اداره ی کتاب خانه ی اسکندریه در نظر گرفت اراتوستن بود.
وی در تلاش بود که وسیله ای به عنوان گاهشماری علمی و به وسیله ی آن جنگ تروا را مبدا تاریخ قرار دهد . آن چه بیش از پیش سبب شهرت وی گشت این بود که اولین کسی بود که برای اندازه گیری زمین اقدام کرد
او می دانست که در اواسط ظهر تابستان نور خورشید در شهر سین (Syene) ،(که امروزه به نام اسوان خوانده می شود) ، بطور قائم درون چاه عمیقی که در آن شهر وجود داشت می‌تابد و ته چاه روشن است، در صورتی که در همان ساعت و در شهر اسکندریه که به فاصله تقریبی ۷۷۲کیلومتر از سین قرار داشت، امتداد شاغولی دارای سایه است. او بعد از اندازه گیری متوجه شد که در این نقطه آفتاب با امتداد شاقولی زاویه۲ /۷درجه تشکیل می‌دهد. این زاویه برابر است با یک پنجاهم کمان یک دایره (که ۳۶۰ درجه می باشد) . او با استفاده از روابط ساده هندسی توانست محیط و قطر کره زمین را به شرح زیر محاسبه کند:
۵۰ =۷/۲ :۳۶۰
( محیط زمین) کیلو متر ۳۸۶۰۰ =۵۰ ۷۷۲X
( قطر زمین) کیلو متر ۱۲۲۹۳ = ۱۴/۳ :۳۸۶۰۰
اراتوستن اولین بار محیط زمین را اندازه گرفت. نتایج او به اعداد مورد قبول امروزی بسیار نزدیک است.
اراتوستن در اندازه‌گیری خود از یک واحد قدیمی طول به نام "استادیوم" استفاده کرد. این واحد با واحدهای متداول امروزی همسان نیست ولی میتوان آن را حدود 185 متر در نظر گرفت.
دلایل کمی دقت:
اختلاف در محاسبه اراتستن با اندازه واقعی به دلایلی چند از جمله موارد زیر می باشد :
۱- اندازه گیری فاصله بین دوشهر با دقت انجام نشده بود ( چون به وسیله کاروان شتر انجام گرفته بود )
۲- وسیله و ابزار دقیق اندازه گیری زاویه وجود نداشت
۳ - شهر اسکندریه و اسوان در روی یک نصف النهار نیستند.
۴- شکل واقعی زمین کروی نبوده ، بلکه یک شبه بیضی میباشد.
امروزه اندازه گیریهای دقیق نشان می‌دهد که قطر استوایی زمین 43 کیلومتر از قطر قطبی آن بیشتر
است. در واقع ، قطر استوایی زمین 12756 کیلومتر و قطر قطبی آن 12713 کیلومتر است.
اندازه گیریهای دقیق تر
پس از اراتوستن ، دانشمند دیگری به نام پوسید و نیومن ( 135_51 قبل از میلاد ) میحط زمین را محاسبه کرد . بدین طریق که این دانشمند متوجه شد ستاره کانوپوس در هنگام غروب در افق شهر رودس مشاهده می گردد در صورتی که همین ستاره در اسکندریه در همان هنگام با افق زاویه 7.5 درجه میسازد . در نتیجه محیط کره زمین را 44400 کیلومتر محاسبه کرد که با مقدار واقعی آن 11 درصد اختلاف دارد .
دلایل این اختلاف نیز مانند دلایل روشن اراتوستن می باشد .
ولی اولین اندازه گیری دقیق ( تقریبا دقیق )شعاع زمین در سال 1535 میلادی توسط یک دانشمند و طبیب فرانسوی به نام فرنل انجام گرفت که محیط زمین 40044 کیلومتر حاصل شد که اختلاف آن با مقدار حقیقی یک در هزار بوده و سپس پیکارد با استفاده از روش مثلث بندی ، پیرامون زمین را 40036 کیلومتر محاسبه کرد.
مرگ اراتوستن
در آن زمان هیچ کس حرف های اراتوستن را باور نداشت و اراتوستن هیچ پولی نداشت و مجبور شد که خود کشی کند
او با غذا نخوردن و گرسنگی خود را کشت.بعد از چندین سال دانشمندان پی بردند که محاسبات و سخنان اراتوستن
درست است اما دیگرچه فایده او مرده بود و دل خوشی نه از مردم و نه از دانشمندان نداشت.