تهیه اسید بوریک از بوراکس
اسید بوریک (اسید ارتوبوریک) اسیدی بسیار ضعیف است که از بوراتها و یا هیدرولیز هالیدهای بور با هیبریداسیون sp2 به دست می آید. این اسید به صورت بلورهای سفید سوزنی شکل است که در آن واحدهای B(OH)2 از طریق پیوند های هیدروژنی به یکدیگر متصل شده اند و لایه های نامحدودی( با فاصله 18/3 انگستروم ) با تقارن تقریبا شش ضلعی تشکیل می دهند.
اسید بوریک در آب تا حدودی حل شده و انحلال پذیری آن با افزایش دما زیاد می شود. این اسید تک بازی است.
روش کار
12گرم بوراکس را در25 میلی لیتر آب مقطر گرم حل کرده و محلول حاصل را با اسید کلریدریک25 % خنثی کنید. محلول را به آرامی سرد کرده و جسم بلورین حاصل را با استفاده از قیف بوخنر صاف کنید. اسید بوریک را بروی کاغذ صافی خشک کنید و محلول زیرین را جهت گرفتن مابقی اسید، تغلیظ نمائید.
بور و ترکیبات گوناگون آن دارای کاربردهای بسیار وسیع، استراتژیک و مهمی در صنایع مختلف کوچک و بزرگ کشاورزی، دارویی و پزشکی می باشند. به دلیل عدم وجود عناصر و مواد جایگزین آن بعضی از شاخههای صنعتی وابسته به این عنصر متوقف مانده و یا با مشکلاتی اساسی و جدی روبروست. امروزه بوراتها دارای مصارف بسیار زیادی در ساخت فایبرگلاس، سرامیک، رساناها، اسیدبوریک، کاشی سازی، شویندهها (صابون سازی، مواد پاک کننده و...) (10%)، پارچه بافی، صنعتی کشاورزی (32%)، کود شیمیایی، پربوراتها، صنایع شیشه، پشم شیشه، مینا کاری، کمک ذوب، چسب، مهار آتش سوزی، گدازآور در صنایع فلزگری، در تهیه چسب و حلالها، در راکتورهای اتمی، صنایع الکتریکی، در کاغذ سازی، در ترکیب ضد یخ، چرم سازی، جوشکاری، لحیم کاری و عکاسی مورد استفاده قرار می گیرند.
مصرف بور در غرب از سال 1970 تا سال 1989 دارای رشد نسبی 4/1 درصد در سال و از سال 1989 تا 1999 دارای رشد نسبی 2 درصد در سال بوده است. عنصر بور در رژیم غذایی انسانها وارد میشود و هم اکنون تحقیقات زیادی در این زمینه در حال انجام است. گیاهان بور را از آب و خاک میگیرند و بدون آن نمیتوانند زنده بمانند.
عنصر بور و ترکیبهای گوناگون آن، دارای کاربردهای بسیار وسیع و مهمی در صنایع مختلف کوچک و بزرگ کشاورزی، دارویی و پزشکی میباشند. به گونهای که میتوان گفت به دلیل عدم وجود عناصر و مواد جایگزین آن فعالیت بعضی از شاخههای صنعتی وابسته به این عنصر، متوقف میماند و یا مشکلاتی اساسی و جدی روبرو میشوند.
در فاصله بین دو جنگ جهانی، شیشههایی به بازار عرضه میشد که از سیلیکاتهای بور تهیه میشدند. این شیشهها دارای خواصی چون مقاومت در برابر انبساط، مقاومت در برابر حرارت و مقاومت در برابر شوکهای حرارتی بودند. در مدت جنگ جهانی دوم بهمراه رشد سریع صنایع الکترونیک و نیاز به ساخت شیشههای بور و سیلیکات به میزان تقاضای اینگونه شیشهها افزوده شد و کارخانجات عرضه کننده درصدد رفع نیاز بازار بور آمدند.
شیشه بورات: با اکسیدهای لانتان و تانتال ولی بدون سیلیس برای شیشههای عدسیهای عکاسی، هواپیما و چشمیهای با زاویه دید وسیع به کار بورده میشود. اینگونه شیشهها دارای ضریب شکست نور زیاد و پاشندگی کم هستند.
شیشههای اکسید بوریا شیشههای بوراکس
اشعه ماوراء بنفش را عبور میدهند. شیشه معروف به شیشه نامریی، شیشه بوراکس است که سطح آن با لایه نازکی از فلوئوروسدیم پوشیده شده است که 6/99 درصد کلیه اشعه مرئی را عبور میدهد، و فقط بازتاب کمی داشته و حالت نامرئی بودن را به وجود میآورد. شیشههای معمولی سدیک و پتاسی نور ماوراء بنفش را عبور نمیدهند. شیشه محتوی 2 الی 4 درصد اکسید سدیک اشعه ماوراء بنفش را جذب میکند و برای سپرهای اشعه ایکس نیز به کار برده میشود. شیشهای که بتواند اشعه ایکس پر انرژی و اشعه گاما را جذب کند ممکن است محتوی فسفات تنگستن باشد، در حالی که شیشهای که برای جذب نوترونهای کند در نیروگاهای اتمی به کار برده میشود. محتوی بورسیلیکات کادمیم همراه با فلوئورورها است.