کارآفرینی و تاریخچه تجارت
درطول دهه 40 و 50 مورخان تجاری پیشگامان پژوهش کارآفرینی بشمار میآمدند. مرکز چندرشتهای تحقیقات در زمینه تاریخچه کارآفرینی در دانشکده تجاری هاروارد تاسیس شد، که افرادی چون جوزف اسکامپیتر (Joseph Schumpeter) و آلفرد چندلر (Chandler Alfred) در آن شرکت داشتند. نشریه این مرکز به نام «تحقیقات در مورد تاریخچه کارآفرینی» محرکهای اصلی سازمانی جهت برنامه کار این تحقیق به شمار میرفت. به هر حال پژوهش کارآفرینی با ایستهای بازرسی صعب العبور اسلوب شناسانهای مواجه شد و در حالیکه پژوهش کارآفرینی ناقص و بی اهمیت رها شده و توجهات در این زمینه به مقوله «شرکتها» معطوف گردید. با این وجود مورخان تجاری، از طریق ارائه رویدادهای گوناگون کشورها، مناطق و صنایع، همچنین (در مقایسه با بیشترین میزان مدیریت تحقیقات نسبت به دو دهه گذشته) با بررسی میزان اهمیت موقعیتهای اقتصادی، اجتماعی، سازمانی و بنیادی در ارزیابی کارآفرینی، نقش عمدهای در پژوهش کارآفرینی ایفا نمودند...
موضوع این مقاله حاکی از این است که اکنون فرصتهای فوق العادهای برای تجدید برنامه تحقیق در مورد کارآفرینی بر اساس ریشههای قدرتمند موجود و ایجاد آن بر اساس اصول منطقی رفتارشناسی کارآفرینی وجود دارد. بر این اساس فرصتهای لازم برای شناخت نقش تاریخی و رفتار کارآفرینانه وجود دارد، که دقیقتر از گذشته موارد را مورد بررسی قرار داده و سعی بر تعیین دقیق تر چگونگی ارتباط این اقلام و همچنین موقعیتهای عمده فرهنگی و ارزشمندی موارد و مقایسه آن با متغیرهای دیگر را دارد. در زمینه تحقیقات تکمیلی نقش موسسهها در رشد اقتصادی با بررسی ارتباط خاص بین موسسات و کارآفرینان مشخص میشود...
از دهه 80 کارآفرینی بعنوان موضع مورد علاقه کارشناسان مدیریت و محققان اجتماعی پدیدار شد. این مبحث بویژه در مدارس تجاری اعتبار یافت (کوپر، سال 2005). این رشته دانشگاهی در اثر برخی از تحولات اخیر ایالات متحده مورد تشویق قرار گرفته است: که از جمله این موارد میتوان از بقای شرکتهای نوپا در صنایعی با تکنولوژی فوق العاده عالی، توسعه تامین سرمایه گذاری مخاطره آمیز و موقعیتهای گروههای منطقهای بویژه دره سیلیکون، نام برد. کارشناسان مدیریت و محققان اجتماعی علاقمند به کارآفرینی با توجه به انگیزه مهم این تحولات، تمرکز و توجه خود را بر مطالعه ایجاد تجارت جدید معطوف کردند که مبنای متشابه و مشخصی را برای کارهای کمی تجربی فراهم میآورد. (تورنتون 1999، آلدریچ 2005، 1999؛ گارتنر و کارتنر 2005)...
مفهوم کارآفرینی نقش تعیین کنندهای در پیدایش تاریخچه تجارت به عنوان رشته دانشگاهی مجزا ایفا کرده است و بر این اساس از اواسط قرن نوزدهم مورخان اقتصادی، تئوریهای راکد تفکر اقتصادی کلاسیک و نئوکلاسیک را مورد نقد و انتقاد قرار داده بودند. بطوریکه به شیوههای تغییر ساختار اقتصادهای در گذشته استناد شده است. تاریخ گرایی اولیه به شیوههای پیدایش مراکز سرمایهداری و صنعت مداری تاکید داشت (هاگسون2001)...
از آنجایی که دانش پژوهی در زمینه کارآفرینی در دهه 40 و 50 ظهور یافت، اکثر آثار نخستین و اولیه در این رشته سعی بر شکل گرفتن حول سئوال تاریخ خاصی را داشت، چرا بیش از سه قرن گذشته بعضی از کشورها بیش از حد ثروتمند و تولیدی شدند در حالیکه دیگر کشورها نسبتاً فقیر باقی ماندند؟ تئوری اسکامپیتر (Schumpeter) بر این محور استوار بود که نوآوری کارآفرینی منشأ رشد و ترقی بهرهوری در جوامع کاپیتالیست بوده است...
در سالهای اخیر مورخان از دادههای بیوگرافی و سطح شرکت استفاده کردهاند تا تاثیر مذهب، ملیت و وابستگی گروه اجتماعی بر کارآفرینی بررسی گردد. مورخان در ایالات متحده تعدادی از منابع بویژه سوابق دان و برداستریت را بکار بردند تا الگوهای کارآفرینی و دستیابی به منابع از طریق نژاد، قومیت و جنسبت مورد بررسی قرار گیرد...
داگلاس نورس (Douglass North) مورخ اقتصادی نقش محوری و اساسی در پیدایش «سازمان گرایی جدید» ایفا کرد. اثر مکتوب نورس بر نقش حقوق اموال، قوانین حق بهرهبرداری انحصاری، توافقات سیاسی تقسیم قدرت در غرب تاکید داشت تا بررسی تحمل قوانین سیاسی که به حمایت از فعالیت کارآفرینی میپردازد مدنظر قرار گیرد...
افزایش کتابهای اقتصاد در مورد نقش سیاست استعماری در توصیف توسعه کند و آهسته آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا رابطه مستقیمی با ارتباط بین توسعه مرکز سیاسی و کارآفرینی دارد. هر چند نوعاً در چارچوب این مبحث قرار نمیگیرد. انجرمن و سوکولوف (2005) بر تاثیر منفی سیاست استعماری در تغییر ترکیب جمعیت تاکید دارد. آب وهوا و خاک آمریکای لاتین و کارائیب در پرورش محصولات توسط بردهها یا افراد بومی، امتیاز خوبی برای آنجا محسوب میشد...
آسموگلو، جانسون و رابینسون (2002) بین موسسات «مالکیت خصوصی» و «موسسات استخراجی» تمایز قائل شدند. موسسات املاک خصوصی حقوق مالکیت تضمین شدهای را فراهم میآورند و در مقطع گسترده جامعه قرار گرفتهاند. موسسات استخراجی قدرت را در دستان نخبگان کوچک قرار میدهد و خطر مصادره و سلب مالکیت را بوجود میآورد. اروپائیها در مناطق بسیار پر جمعیت و پر رونق موسسات استخراجی را ایجاد و یا حفظ کردهاند تا مردم را مجبور به کار کردن در معادن و مزارع کنند. در مناطق کم جمعیتتر اروپائیها موسسات «مالکیت خصوصی» را تاسیس کردهاند. نظر بر این بود گسترش تکنولوژی صنعتی در قرن نوزدهم مستلزم مشارکت توده مردم جامعه بود، بنابر این بالاخره به پیروزی آنها منتهی شد...
به طور کلی روشهای اقتصاد سیاسی که به موسسات ملی، سیاستها و محدودیتهای سیاسی توجه دارند میتوانند زمینههای کارآفرینی را برای فعالیت کارآفرینی فراهم آورند، لیکن اغلب اطلاعات کمی را در مورد میزان دخالت دولت در کارآفرینی یا روشهایی که موقعیتهای اقتصادی جدیدی به لحاظ تاریخی ایجاد کردهاند، در اختیار دارند...
در کتابهای علوم اجتماعی سرمایه گذاری کارآفرینی در عمل مترادف با مطالعه شرکتهای سرمایه گذاری مخاطره آمیز میباشد. سرمایه گذاری مخاطره آمیز، بر مبنای استدلال، موقعیت منحصر بفردی را در نظام مالی ایجاد میکند. این کار از طریق تخصصی کردن سرمایه گذاری بلند مدت و نسبتاً مخاطره آمیز کارآفرینان و تا میزان اندکی بوسیله سرمایه ثانویه انجام میگیرد...
تاریخ حقوق تجارت در ایران
قبل از مشروطیت احکام شرعی نسبت به کلیه معاملات و امور ، مجری بوده و اگر د رامر تجارت آداب و رسوم بخصوصی رعایت می شده یا اختلاف و حل و عقد امور تجارتی به مجمعی از تجار مراجعه می شده همیشه قوانین شرعی که مان قانون مدنی عمومی بوده رعایت می گردیده است. پس از دوران مشروطیت اولین مرتبه قانون تجارت در تواریخ 25 دلو 1303 و 12 فروردین و 12 خرداد 1304 مشتمل بر 387 ماده تصویب و به موجب آن شرکتهای تجارتی تحت قاعده تنظیم و در موضوع برات و سفته طلب قواعدی مجری و ورشکستگی تحت نظم بخصوصی درآمد. بعدها این قانون به موجب قانون مصوب 13 اردیبهشت 1311 کمیسیون پارلمانی عدلیه منسوخ و قانون مزبور جایگزین آن گردید و فعلا هم با تغییراتی از موضوعات مخصوصا امور مربوط به شرکتهای سهامی داده شده مجری است. این قانون و قانون مصوب سال 1303 و 1304 مأخوذ از قوانین تجاری فرانسه است که در سال 1807 در زمان ناپلئون اول تصویب شده و بعد به وسیله مواد و ملحقات دیگری تکمیل گردیده است .
قانونی مشتمل بر 300 ماده مربوط به امور شرکتهای سهامی در تاریخ 24 اسفند 1347 به تصویب کمیسیون مشترک خاص مجلس رسیده که فصل نوینی ایجاد نموده و مواد 21 الی 93 قانون تجارت مصوب 1311 را ضمنا نسخ کرده است.
تاریخ تجارت و مبادله در ایران
تجار و معاملات تجارتی
خلاصه ای از باب اول
ماده 1 - تاجر کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار بدهد.
ماده 2 - معاملات تجارتی از قرار ذیل است :
1 - خرید یا تحصیل هر نوع مال منقول به قصد فروش یا اجاره اعم از این که تصرفاتی درآن شده یا نشده باشد.
2 - تصدی بحمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوا به هرنحوی که باشد.
3 - هر قسم عملیات دلالی یا حق العمل کاری (کمیسیون ) و یا عاملی و همچنین تصدی بهر نوع تاسیساتی که برای انجام بعضی امور ایجاد می شود ازقبیل تسهیل معاملات ملکی یا پیدا کردن خدمه یاتهیه و رسانیدن ملزومات و غیره .
4 - تاسیس و به کار انداختن هر قسم کارخانه مشروط بر این که برای رفع حوائج شخصی نباشد.
5 - تصدی به عملیات حراجی
6 - تصدی بهر قسم نمایشگاه های عمومی .
7 - هر قسم عملیات صرافی و بانکی
8 - معاملات برواتی اعم از این که بین تاجر یا غیر تاجر باشد.
9 - عملیات بیمه بحری وغیر بحری .
10 - کشتی سازی و خرید و فروش کشتی و کشتی رانی داخلی یا خارجی و معاملات راجعه به آنها.
ماده 3 - معاملات ذیل به اعتبار تاجر بودن متعاملین یا یکی از آنها تجارتی محسوب می شود -
1 - کلیه معاملات بین تجار و کسبه و صرافان و بانکها.
2 - کلیه معاملاتی که تاجر یا غیر تاجر برای حوائج تجارتی خود می نماید.
3 - کلیه معاملاتی که اجزاء یا خدمه یا شاگرد تاجر برای امور تجارتی ارباب خود می نماید.
4 - کلیه معاملات شرکتهای تجارتی .
ماده 4 - معاملات غیر منقول به هیچ وجه تجارتی محسوب نمی شود.
ماده 5 - کلیه معاملات تجار تجارتی محسوب است مگر اینکه ثابت شود معامله مربوط به امور تجارتی نیست .
خلاصه ای از باب دوم
دفاتر تجارتی و دفتر ثبت تجارتی
فصل اول دفاتر تجارتی
ماده 6 - هر تاجری به استثنای کسبه جزء مکلف است دفاتر ذیل یا دفاتر دیگری را که وزارت عدلیه به موجب نظامنامه قائم مقام این دفاتر قرار می دهد داشته باشد :
1 - دفتر روزنامه .
2 - دفتر کل .
3 - دفتر دارائی .
4 - دفتر کپیه .
ماده 7 - دفتر روزنامه دفتری است که تاجر باید همه روزه مطالبات و دیون و داد ستد تجارتی و معاملات راجع به اوراق تجارتی (ازقبیل خرید و فروش و ظهر نویسی )وبطورکلی جمیع واردات و صادرات تجارتی خود را به هر اسم و رسمی که باشد و وجوهی را که برای مخارج شخصی خود برداشت می کند در آن دفتر ثبت نماید.
ماده 8 - دفتر کل دفتری است که تاجر باید کلیه معاملات را لااقل هفته یک مرتبه ازدفتر روزنامه استخراج و انواع مختلفه آن راتشخیص و جدا کرده هر نوعی رادرصفحه مخصوصی در آن دفتر بطور خلاصه ثبت کند.
ماده 9 - دفتر دارائی دفتری است که تاجر باید هر سال صورت جامعی از کلیه دارائی منقول و غیر منقول و دیون و مطالبات سال گذشته خود را به ریز ترتیب داده درآن دفتر ثبت و امضاء نماید و این کار باید تا پانزدهم فروردین سال بعد انجام پذیرد.
ماده 10 - دفتر کپیه دفتری است که تاجر باید کلیه مراسلات و مخابرات و صورت حسابهای صادره خود را در آن به ترتیب تاریخ ثبت نماید.
تبصره - تاجر باید کلیه مراسلات و مخابرات و صورت حسابهای وارده را نیز به ترتیب تاریخ ورود مرتب نموده و در لفاف مخصوصی ضبط کند.
ماده 11 - دفاتر مذکور در ماده 6به استثناء دفتر کپیه قبل از آنکه در آن چیزی نوشته شود به توسط نماینده اداره ثبت (که مطابق نظامنامه وزارت عدلیه معین می شود)امضاء خواهد شد. برای دفتر کپیه امضاء مزبور لازم نیست . ولی باید اوراق آن دارای نمره ترتیبی باشد.در موقع تجدید سالیانه هر دفتر مقررات این ماده رعایت خواهد شد. حق امضاء از قرار هر صد صفحه با کسور آن دو ریال وبعلاوه مشمول ماده 135 قانون ثبت اسناد است .
ماده 12 - دفتری که برای امضاء به متصدی امضاء تسلیم می شود باید دارای نمره ترتیبی و قیطان کشیده باشد و متصدی امضاء مکلف است صفحات دفتر را شمرده درصفحه اول و آخر هر دفتر مجموع عدد صفحات آن را با تصریح به اسم و رسم صاحب دفتر نوشته با قید تاریخ امضاء و دو طرف قیطان را با مهر سربی که وزات عدلیه برای مقصود تهیه می نماید، منگنه کند ، لازم است کلیه اعداد حتی تاریخ با تمام حروف نوشته شود.