شوخ طبعی
هم خانم ها و هم آقایون هر دو به یک میزان به دنبال یافتن حس شوخ طبعی در شریک زندگی خود هستند. به هر حال هر کس به دنبال همسری باشد که خوش مشرب، جذاب و خوشمزه باشد. ماهیت شوخ طبعی از دیدگاه خانمها و آقایون اگر از خانم ها و آقایون سوال کنید که چه خصوصیتی در همسرشان وجود دارد که بیش از هر چیز برایشان جالب و جذاب است مطمئن باشید که هر دو جنسیت، شوخ طبعی را در ابتدای لیست خود قرار خواهند داد. این واژه آنقدر مورد استفاده قرار گرفته که در زبان انگلیسی سرواژه ای به صورت (GSOH) نیز برای آن ساخته اند.
هم خانم ها و هم آقایون هر دو به یک میزان به دنبال یافتن حس شوخ طبعی در شریک زندگی خود هستند. به هر حال کاملاً طبیعی است که هر کس به دنبال همسری باشد که خوش مشرب، جذاب و خوشمزه باشد.
میتوان گفت که این روزها شوخ طبعی به شکل مقوله ای در آمده که در میان عامه ی مردم رواج زیادی پیدا کرده. لازم به ذکر است پژوهشگرانی که در مورد شوخ طبعی تحقیق و بررسی مینمایند سال هاست که متوجه اختلافاتی در مورد مفهوم و کاربرد حس شوخ طبعی در میان خانم ها و آقایون شده اند. به این معنا که خانم ها علاقه دارند با مردی ازوداج کنند که با مزه باشد، و برایشان جک های خنده دار تعریف کند؛ این در حالی است که آقایون تمایل دارند با خانم هایی ازدواج کنند که به جک های مضحک و مسخره ی آنها بخندند.
بر اساس اظهارات اریک برسلر روانشناس دانشگاه مک مستر در کانادا تعریف خانم ها و آقایون از حس شوخ طبعی به یک معنا نیست. او در تحقیقاتش که در جلد بعدی ماهنامه ی تکامل و سلوک انسانی به چاپ خواهد رسید، تعداد بسیار زیادی از خانم ها و آقایون را مورد پرسش قرار داده است. این افراد پاسخ های جالبی به سوال های پژوهشگران داده اند. برسلر و تیمش به این نتیجه دست پیدا کرده اند که خانم ها بیشتر به دنبال مردی هستند که "تولید کننده" ی شوخی باشد و آقایون نیز بیشتر به خانمهایی گرایش دارند که با روی باز از شوخی آنها "استقبال" کنند.
جفری مولر روانشناس در رشد تکاملی انسان در دانشگاه نیو مکزیکو و نویسنده کتاب "ذهنیت همسریابی" معتقد است که این نوع تقسیم مفهومی شوخی در میان جنسیت ها کاملاً قابل درک و پیش بینی است. خانم ها انتخابگر تر از آقایون هستند و به این دلیل که آنها مردهای شوخ طبع را ترجیح میدهند، آقایون خود به خود آموزش میبینند که حس شوخ طبعی خود را زنده نگه داشته و خودشان را با مزه جلوه دهند تا به این ترتیب هم بر روی خانم ها تاثیر گذار واقع بشوند و هم مردهای دیگر را از میدان به در کنند.
جان موریل پروفسور کالج ویلیام و ماری در ویرجینا که به مدت 25 سال است که بر روی شوخ طبعی مطالعه و تحقیق میکند، معتقد است که : "آقایون خیلی راحت با گذاشتن القاب و نام های مستعار بر روی مردهای دیگر آنها دست انداخته و به آنها طعنه می زنند." این در حالی است که خانم ها یک چنین کاری را انجام نمیدهند و کمتر اتفاق میافتد خانم ها را ببینید که برای یکدیگر جک بسازند و یا شوخیهایی کنند که به شخصیت طرف مقابل توهین شده باشد.
یکی از تفاوت های اصلی این است که آقایون اغلب از شوخی استفاده میکنند تا به نوعی با هم جنس های خود رقابت کرده و حس برتری خود را به آنها بقبولانند. این در حالی است خانم ها از شوخی و خنده صرفاً به عنوان عاملی برای عمیق تر شدن پیوندهای عاطفی استفاده میکنند. تحقیقات گویای این مطلب هستند که آقایون زمانیکه در کنار یک خانم هستند با دوستان پسر خود شروع میکنند به شوخی و خنده.
تطمیع حس شوخ طبعی برای آقایون آنقدر مهم است که یک لبخند از طرف جنس مونث میتواند به عنوان تثبیت کننده ی علاقه در ذهن آنها است. مجموعه تحقیقات یک پژوهشکده ی آلمانی نیز گویای این مطلب است که زمانیکه یک خانم و آقای غریبه به هم میرسند و شروع میکنند به یک گفتگوی عادی، میزان خنده های خانم در طول بحث به عنوان عاملی محسوب میشود که میزان علاقه ی او به طرف مقابل را تعیین میکند، و نشان میدهد که او تا چه حد جذب آقا شده. همچنین همین میزان خنده های خانم است که آقا بر اساس آن تصمیم میگیرد که دفعه ی آینده باز هم او را ملاقات کند یا خیر. از سوی دیگر میزان خنده های آقا هیچ ارتباطی به میزان علاقه ی او به خانم ندارد.
برسلر میگوید که تحقیقاتش همچنین گویای این مطلب نیز هستند که شوخی به احتمال زیاد بخاطر انتخاب جنسی صورت میپذیرد چراکه در روابط رمانتیک خنده و شوخی بسیار مطلوب جلوه میکند. شاید خانم ها به حس شوخ طبعی دوستانشان بیاهمیت باشند حال چه دختر و چه پسر، اما تمایل دارند که همسرشان از این حس برخوردار باشد.
دان نیلسون پروفسور زبان شناسی دانشگاه آریزنا امریکا میگوید خانمی که حس شوخ طبعی آقا را به مسخره میگیرد، این کار او برای آقا مایوس کننده و دلسر کننده به حساب میآید. بسیاری از آقایون در این حال احساس تهدید زیادی را از سوی طرف مقابل دریافت میکنند. همچنین آقایون خانم هایی که بیش از اندازه شوخی میکنند را نیز به عنوان تهدید برای خود محسوب میکنند، به این معنا که این احتمال را میدهند روزی خودشان هدف زبان تیز و تند خانم قرار بگیرند. او میگوید: "من احساس میکنم که هر مردی در دنیا عاشق شوخ طبعی و خوشمزگی است."
نیلسون میگوید مردهای مضحک و با مزه خیلی جذاب هستند چراکه دارای خلاقیت بسیار بالایی میباشند، آنها حتی قابلیت دیدن اشیاء موجود در درون یک جعبه بسته را نیز دارند. آنها همچنین دارای "دید مضاعف" هستند. او میگوید آنها توانایی درک نقطه نظرات متفاوت طرف مقابل را نیز دارند. او می گوید هر دوی این خصیصه های اخلاقی مورد پذیرش خانم ها هستند.
البته خود نیلسون هم برای شوخ طبعی حد و اندازه خاصی قائل می شود. در حقیقت اینطور هم نیست که آقایون بگویند ما به هیچ وجه دلمان نمیخواهد همسرمان شوخی کند. از این گذشته مردهایی که این حس را میستایند، اغلب نسبت به سایر مردها مطمئن تر، بالغ تر، و آگاه تر هستند. آنها ارزش و اعتبار بالایی به همسرشان می دهند و از این بابت هیچ ترس و تهدیدی را نیز متوجه خودشان نمیبینند.
البته خانم هایی که به دنبال مردهایی هستند که موافق حس شوخ طبعی آنها بوده و ازآن استقبال کنند، دارای عزت نفس بالاتری هستند و برای شخصیت خود ارزش بالاتری قائل هستند.
اکثریت قریب به اتفاق پژوهشگران خانواده و ازدواج نیز موافق آراء فوق الذکر هستند.
جان گاتمن یکی از موسسین موسسه ازدواج و خانواده در سیاتل امریکا و کارشناس روابط زناشویی به این نتیجه رسیده است که زمانیکه شوخی و خنده به عنوان عامل از بین برنده ی تنش ها و تعارض ها به کار برده میشود، زندگی ها دوام بیشتری پیدا میکنند. مطالعات جامع دیگر نیز حاکی از این مطلب هستند که افرادی که با همسران خود خنده و شوخی میکنند و به طور روزانه موجبات خنده و شادی یکدیگر را فراهم میآورند، زندگی خیلی خوشحال تری را دنبال خواهند کرد.
جنبه سرزنده، شوخ، و فکاهی مغز قابل تقدیر است حتی اگر زوجین در مورد چیزی که عامل خنده است با هم موافق نباشند.
روانشناسی شوخ طبعی
کارشناسان پرورش مهارت شوخطبعی را از اصول تربیتی مهم در خانواده میدانند
خندیدن کودک را سرکوب نکنیم
«شیطنتهای کودک خردسالم و به قول آشنایان و دوستان شیرینکاریهایش، همیشه مرا رنج میدهد. گاهی اوقات لنگه کفش را به جای گوشی تلفن برداشته و با دوست خیالیاش صحبت میکند، در برخی مواقع عصای پدربزرگش را برداشته و با خندههای بیپایانش، شروع به گفتن لطیفههای تکراری و بیمفهوم میکند. برخلاف عقیده همسرم که او را کودکی باهوش و شیرین میداند و حمایتش میکند، من نگران هستم.»
مادر پسر بچه هفت ساله از شوخطبعیهای فرزندش نگران است در حالی که به عقیده متخصصان ویژگی شوخطبعی از خصایص انسانهای باهوش به شمار آمده و پرورش آن در کودکان سبب افزایش خلاقیت و کمک به رشد شناختی کودک میشود.
نوع نگرش افراد به زندگی نقش مهمی در شیوه مقابله با فراز و نشیبها و تحقق آمال و آرزوهای آنها دارد. محققان با بررسی روشها و راهکارهای نیل به موفقیت و کسب خوشبختی به این نتیجه دست یافتهاند. مثبتاندیشی و شوخطبعی در دنیای پرهیاهو و پرمشغله امروزی، اصلی مهم در دستیابی به خوشبختی محسوب شده و کاربرد مهارتهای شوخی در زندگی تضمینکننده سلامت روان و جسم افراد محسوب میشود.
اندیشمندان شوخطبعی را اصل دوم رسیدن به ارتباط موفق دانسته و استفاده گزینشی و آگاهانه از الفاظ و عبارات لطیف را راهکاری مؤثر برای مقابله با تنش و استرس معرفی میکنند.
قابلیت نگریستن با نگاهی طنز به دنیای اطراف از نخستین سالهای تولد در کودکان وجود دارد و به عقیده متخصصان، پرورش آن از سوی افراد خانواده و محیطهای آموزشی امکانپذیر خواهد بود.
دکتر مهین علامه، روانپزشک کودک شوخطبعی را یکی از ویژگیهای مهم و شیوهای ارزشمند در رشد کودک و ارتقای تعاملات مثبت اجتماعی او معرفی میکند و در این خصوص معتقد است، خندیدن به مسائل به ظاهر بیاهمیت و ساختن داستانهای خندهدار، از موضوعات مختلف و مباحثی که اغلب افراد آنها را جدی میگیرند، از خصایص بارز کودکان محسوب شده و کودکان از این طریق به کشف حقیقت و واقعیتهای زندگی میپردازند. این متخصص اضافه میکند، تحقیقات بیانگر آن است که کودکان شوخطبع در مقایسه با همسالان خود از زندگی شادتری برخوردار بوده، عزت نفس بیشتری دارند و به کنترل درآوردن اوضاع از ویژگیهای متداول این افراد محسوب میشود. در خانوادههایی که پرورش مهارت شوخطبعی از اصول تربیتی والدین محسوب میشود، کودکان قادر به انتقال احساسات و عواطف خود به دیگران بوده و روابط اجتماعی قویتری دارند. این کودکان سریعتر از افراد دیگر، مهارتها را آموخته و خود را با شرایط جدید و غیرقابل پیشبینی سازگار میکنند.
دکتر مسعود آبیار، روانشناس و استاد دانشگاه در این باره معتقد است ترویج مهارت خندیدن و اهمیت دادن به نگاه متفاوت کودکان در محیط خانواده، ارتباط مستقیم با افزایش هوش هیجانی (EQ) در کودکان دارد.
این روانشناس اضافه میکند: تجربه نشان میدهد در اغلب خانوادهها افکار متفاوت و شوخ طبعانه کودکان جدی گرفته نشده و در برخی مواقع سرکوب میشود، این در حالی است که کودکان با استفاده از تفکری که در علم روانشناسی به تفکر جادویی معروف است، دست به اعمالی متفاوت میزنند. آنها با این شیوه تفکر با دوستان خیالی خود صحبت میکنند، مهمانی راه انداخته و در بازیهای خود، حرکات و حرفهای عجیب و خندهدار میزنند. در صورتی که این رفتار از سوی والدین و مسئولان آموزشی جدی گرفته نشده و کودکان به خلق دنیای خیالی و دروغگویی و شیطنت متهم شوند، مهارت ارتباط موفق و افزایش خلاقیت در آنها کاهش خواهد یافت.
این متخصص اضافه میکند: خندیدن کودکان به مسائل بیاهمیت مانند به زمین افتادن یک قاشق طبیعی بوده و برخورد موضعگیرانه بزرگترها و سرکوب خندیدن در آنها عوارض بیشماری را در نحوه رشد شخصیتی کودک بر جا خواهد گذاشت.
پرورش مهارت شوخ طبعی
محققان پرورش مهارت شوخ طبعی از دوران نوباوگی در محیط خانواده را از شیوههای مؤثر در شکوفایی استعدادها و مهارتهای آنان معرفی میکنند. تحقیقات نشان میدهد افرادی که در خانوادههای شوخطبع پرورش یافته و همیشه برای خندیدن نکتهای را پیدا میکنند از سلامت جسمی بیشتری برخوردار هستند. این افراد نسبت به درد مقاوم بوده و سیستم ایمنی قویتری دارند. ضربان قلب افراد شوخ طبع متعادل بوده، میزان فشارخون متناسب و بهبود عملکرد سیستم گوارشی از دیگر مشخصات این افراد محسوب میشود. به عقیده متخصصان حس شوخ طبعی از لحظه تولد به صورت فطری در همه افراد وجود داشته و نیازمند پرورش صحیح است.