آسیب ورزشی در « دو » عبارت است از شرایطی که بازیکن را مجبور به کاهش طی مسافت موردنظر در هفته می نماید . عوامل مؤثر در افزایش خطر آسیب در ورزش « دو » به دو گروه تقسیم می شوند :
۱- مشکلات آناتومی
۲- خطاهای آموزشی که شایع ترین آنها شامل تغییر زمین ورزش « دو » به نوع سخت تر ، افزایش ناگهانی مسافت تا بیشتر از ۱۰٪ در هفته ، افزایش ناگهانی شدت دویدن - دو سربالایی - « دو » در جاده های ناهموار ، استراحت ناکافی ، آسیب قبلی ، شایع ترین محل آسیب در ورزش دو ، زانو است . ساق پا ، مچ پا جزو آسیب پذیرترین نواحی در ورزش دو می باشند . نواحی هیپ ، لگن و کمر حدود ۲۰٪ کل آسیب ها را تشکیل می دهد .
گرفتن شرح حال دقیق کمک به تشخیص آسیب و مکانیسم آن می نماید . بنابراین توجه به نکات زیر مورد نظر می باشد .
زمان شناسی آسیب : شروع حاد یا تدریجی درد ، طول مدت درد و زمان شروع آن
ماهیت درد : مداوم یا متناوب ، عوامل تشدید کننده و تسکین دهنده آن ، وجود التهاب همراه درد
ملاحظات سنی : مثلاً در ورزشکار جوان با درد استخوان ران به شکستگی استرسی استخوان ران یا التهاب کششی آپوفیز آن و در ورزشکار مسن تر به شکستگی یا تنگی مهره های ستون فقران فکر می کنیم .
ویژگی های دو : مسافت ، سرعت ، انجام یا عدم انجام تمرین های کشش عضلانی قبل و بعد از دویدن ، نوع عضلات تحت کشش ، وجود افزایش ناگهانی در مدت ، شدت و تعداد تمرین ها ، داشتن تمرین فردی یا جمعی
تجهیزات ورزشی : نوع کفش دونده ، مدت استفاده از آن و استفاده از لوازم طبی یا ارتوپدی
زمین ورزش : سطح سخت ، ناهموار ، سربالایی ، سطح هموار دایره ای و ریل متحرک . انتخاب نامناسب ترین نوع زمین عدم تعادلی در سطح پا و مچ ایجاد می نماید و به زنجیره بیومکانیک اندام های فوقانی منتقل می گردد .
بررسی سلامت سیستم های مختلف بدن : و دیگر عواملی که سلامت کلی ورزشکار را به شدت تحت تأثیر قرار میدهد .
تاریخچه آسیب : تعداد آسیب های قبلی ، محل آسیب و نوع درمان انجام شده .
توانایی تسلط : تحمل استراحت مطلق یا نسبی ، تحمل کنارگذاشتن ورزش « دو » برای مدت نامعلوم و ... برخی از ورزشکاران اختلالات روحی قابل ملاحظه ای را در پاسخ به آسیب تجربه می کنند که نیازمند حمایت روانی - احساسی می باشند . « برای انجام توان بخشی موفق مشاوره با روانپزشک یا روانشناس ورزشی بسیار ضروری است . »
معاینه فیزیکی :
معاینه کمر ، هیپ ، زانو و مچ پا باید به طور معمول در همه دوندگان آسیب دیده توسط پزشک انجام شود و یک دونده در سه وضعیت استراحت راه رفتن ، دویدن با سرعت های متفاوت با کفش و وسایل ارتوپدی و بدون آن مورد بررسی قرار گیرد . به انجام معاینه عصبی و برررسی آسیب اعصاب پوستی توصیه شده است .
توان بخشی شامل ۵ مرحله می باشد :
تشخیص دقیق : با هدف تشخیص و چگونگی آسیب عضله و تاندون : اجزاء آن عبارتند از : مرحله آسیب بافت - مرحله بروز - مرحله آسیب بافت مرحله بروز علائم بالینی - مرحله پرشدگی بافتی - مرحله نقص عملکرد بیومکانیک -مرحله تطابق عملکردی
درمان حاد : تلاش جهت کاهش اثرات التهاب حاد و کنترل درد و زمان کلیدی برای مشاوره با یک روانشناس
توان بخشی اولیه : کنترل قابلیت کشش و بهبودی رشد کلاژن و نظم آن
اصلاح عدم تعادل ها : با فروکش کردن درد ، تقریباً قدرت همگرایی کامل عضله به دست آمده ، برنامه توانایی واگرایی عضله هم آغاز می شود .
بازگشت به عملکرد طبیعی
ارزیابی آسیب های اختصاصی ورزش دو بر اساس مراحل توان بخشی
کشیدگی عضله پشت ران : آسیب در سرعت های بالای دونده رخ داده . شایع ترین محل آسیب ، قسمت فوقانی محل اتصال وتری ، عضلانی است .
علائم بالینی : درد ناحیه فوقانی ران ، ضعف عضلات پشت ران ، کبودی و احساس توده در قسمت خلفی ران و نشستن به سختی . مرحله نقص عملکرد بیومکانیک : کاهش باز شدن زانو ، ضعیف تر شدن نسبت نیروی عضلانی پشت ران به چهار سر ، افزایش خمیدگی هیپ . مرحله تطابق عملکردی : کاهش طول قدم ها .
عوامل افزایش کشیدگی : انعطاف پذیری نامناسب و گرم کردن ناکافی عضله ، عدم تعادل نیروی عضله پشت ران و چهار سر ، آسیب قبلی . درمان اولیه : شامل اصول Price ، محافظت Protection ، استراحت rest ، یخ Ice ، فشار Compressnoi ، بالا نگه داشتن عضو Elevation و استفاده از عصا در آسیب های شدید .
توان بخشی اولیه : پس از فروکش کردن درد ، توصیه به ورزش ایزومتریک می شود .
تنها هنگامی که دامنه کامل حرکت ، حداقل ۹۰٪ قدرت پای سالم و برابری نسبت نیروی عضلانی چهارسر به پشت ران به دست آمد ، می تواند دویدن را آغاز کند .
سندرم درد مفصل کشککی - رانی :
شایع ترین شکایت زانو در دوندگان است . ورزشکار از درد اطراف کشکک زانو و احساس صدای خش خش حین پایین آمدن از پله و تورم مفصلی شکایت دارد .
درمان اولیه : شامل اصول Price و مصرف داروی ضدالتهابی ، اصلاح مشکلات آناتومی ، بانداژ به همراه ورزش تقویت عضلانی زانو ، استفاده از محافظ ثابت کننده کشکک .
اولیه : تقویت عضلات و استوس مایل داخلی
سندرم تحریک نوار خاصره ای - درشت نی :
با خم و راست شدن زانو ، نوار خاصره ای - درشت نی به سمت عقب و جلو بر روی برجستگی خارجی استخوان ران حرکت می کند . در این سندرم احساس دردناک بر روی برجستگی خارجی ران وجود دارد و با دویدن تشدید می شود .
عوامل مستعدکننده : دویدن بر روی سطح های شیب دار ، عدم تناسب طول اندام تحتانی ، انحراف استخوان درشت نی به طرف خارج . حداکثر چرخش به داخل پا ، انقباض نوار خاصره ای - درشت نی .
درمان اولیه : شامل اصول Price و مصرف داروهای ضدالتهابی ، تزریق موضعی ترکیبی از بی حس کننده و کورتیکورستروئید مؤثر است .
توان بخشی اولیه : بر کشش عضلات خم کننده هیپ و عضله سرینی بزرگ و کشنده فاسیالاتا تأکید شده .
التهاب فاسیای کف پایی :
شامل پارگی های بسیار کوچک در فاسیای کف پا و ساختمان همراه آن در محل اتصال به استخوان پاشنه ، در اثر کشش ، می باشد . علائم بالینی به صورت درد موضعی در امتداد فاسیا و ناتوانی در دویدن و اولین قدم دردناک در صبح می باشد . بصورت جبرانی ، ورزشکار با قسمت جلوی پا ، با گام های نامرتب سعی در انحراف پا به داخل دارد .
عوامل مستعد کننده : خم کردن مچ پا به طرف بالا ، گرفتگی عضله پشت ساق ، چرخس به داخل شدید ساق پا .
درمان اولیه : شامل اصول Price و مصرف داروهای ضدالتهابی ، تزریق استروئید در محل اتصال فاسیا به استخوان پاشنه ، استفاده از محافظ قوس پا ، بانداژ و پدهای پاشنه مؤثر است .
التهاب تاندون آشیل :
شایع ترین آسیب مچ پا ، تاندونیت یا التهاب حاد تاندون آشیل و تندنیوزیس یا تخریب بافتی تاندون و ضخیم شدن تاندون آشیل می باشد . آسیب های خفیف مکرر منجر به پارگی های کوچک تاندون در ناحیه فوقانی محل اتصال تاندون به استخوان پاشنه می شود . در همین ناحیه دچار درد شده که با خم کردن مچ پا به طرف بالا تشدید می یابد .
درمان اولیه : اصول Price ، مصرف داروهای ضدالتهابی « تزریق داخل تاندون هرگز انجام نمی شود »
بالا بردن پاشنه که در صورت تداوم سبب کوتاهی طناب پاشنه می شود ، کاهش در فعالیت های همراه تحمل وزن ، در موارد مزمن استفاده از اولتراسوند . این بیماران کاندید خوب برای انجام ورزش های مرتبط با آب هستند . با کاهش درد به تدریج ورزشهای تقویت واگرایی و همگرایی عضلات کف پا شروع شود .
شکستگی های استرسی :
به شکستگی کامل یا ناقص استخوان در اثر عدم توانایی قسمتی از آن در برابر فشارهای مکانیکی مکرر و غیرشدید می گویند .
شایع ترین محل شکستگی :
استخوان درشت نی ، نازک نی ، استخوان کف پایی و ران .
که با فعالیت تشدید و با استراحت بهبود می یابد .
در گرافی ساده به سختی تشخیص داده می شوند و در موارد شک زیاد به این نوع شکستگی اسکن استخوان توصیه می شود .
عوامل مستعد کننده : عدم تناسب طول اندام تحتانی ، چرخش به داخل بیش از حد پا ، دویدن بر روی سطح سخت .
درمان اولیه : باقی نگه داشتن سطح فعالیت ورزشکار به میزانی که ایجاد علامت بالینی نکند . اجتناب از دویدن بر روی سطح سخت به دلیل تأمین فرصت کافی جهت ترمیم آن ( ۳ هفته برای استخوان نازک نی ، ۴۸ هفته برای درشت نی و ماه ها باری گردن استخوان ران ) . قبلاً ورزشکاران دچار شکستگی استرسی از انجام ورزش های هوازی ( شنا ، دوچرخه سواری ) منع می شدند . در سال های اخیر ورزش دو در آب امکان پذیر شده است و این تکنیک به علت توان بخشی بالا ، امکان بازگشت زودتر به حال قبل از آسیب را فراهم می نماید .
دو و میدانی
کدام دست از ورزشکاران دررشته دو و میدانی بیشتر در معرض آسیب قرار دارند؟
دوندگان دو های سرعت و نیز آنان که مسافات طولانی را می دوند ، بیشتر از سایرین دچار آسیبب می شوند بیشتر آسیبهای در جریان ترمین و درصد کمی از آسیبها مربوط به زمان مسابقه است .
شایعترین محل آسیب ورزشکاران بیش از نقاط دیگر دچار آسب می شود استفاده مفرط از عضو مربوط علت اصلی ایجاد آسیب است. در این موارد ،بافت طبیعی در معرض استرس های مکرر قرار می گیرد . این تروماهای جزیی ولی مکرر سبب آسیب بافتی شده و با فعال شدن روند التهابی و آزاد گردیدن اسید آراشید نیک منجر به ایجاد پروستاگلادین می شود پروستاگلادین ها واسطه پاسخ التهابی بوده و سبب درد و اختلال عمل عضو می شوند
عوامل خطر زا و علت ایجاد آسیب های ناشی از استعمال مفرط عضو را نام برده و چند مثال از این نوع آسیب ها را ذکر نمایید ؟
براساس مطالعات اپیدمیولوژیک مهم ترین عامل سابقه آسیب قبلی ونداشتن تجربه دویدن است اختلالات قاعدگی در بانوان که مجر به کاهش دانسیته استخوانی می شوند، در ایجاد شکستگی های تنشی دخالت دارند.
طبیعی نبودن محور قرار گیری عضو نیز به عنوان عامل ایجاد کننده صدمه مطرح شده است . کفش نامناسب هم در ایجاد آسیب دخیل است.
کشیدگی های عضلانی ، التههاب تاندونی ، شکستگیهای تنشی و سندرم کمپارتمان از جمله آسیبب هایی هستند که در اثر استفاده بیش از حد عضو ایجاد می شوند . از جمله علل ایجاد این گونه آسیب ها میتوان به افزایش ناگهانی در شدت یا میزان تمرین اشاره کرد.
نحوه درمان آسیبهای ناشی از استعمال مفرط عضو به چه صورت است؟
استراحت نسبی ، استفاده از یخ ، انجام کشش و تمرینهای مقاومتی با شدت پیشرونده اساس درمان را تشکیل می دهند . کاهش میزان فعالیت و نیز استفاده از داروهای ضد التهابی و فیزیوتراپی ( مثلا با اولتراسوند) ، بسته به شدت آسیب توصیه می شود.
منظور از درد زانوی دوندگان (Runner's Knee) چیست؟ درمان این عارضه چگونه انجام می شود؟
اصطلاح علمی آن سندرم کشککی - رانی ( Patello -Femural Syn.) است که شایعترین آسیب های آنان را دربر میگیرد. به نظر می رسد درد از پایانه های عصبی در استخوان زیر غضروف کشکک و یا التهاب سینوویوم منشا می گیرد. علامت اصلی ، درد مبهم در زیر کشککک زانو است که به صورت تدریجی شروع شده و در بالا و پایین رفتن از پله ها و یا دویدن در سرازیری تشدید میشود . مصدوم پس از یک دوره طولانی مدت نشستن ، تدر حین صاف کردن زانو احساس سفتی و ناراحتی می کند.
هدف اصلی دردرمان ، تصیحیح اختلالات محوری استخوانهای اندام تحتانی ، افزایش انعطاف پذیری عضلات ها مسترینگ و تمرینات کششی تبرای عناصر سطح خارجی ران می باشد.
منظور از زانوی ورزشکاران شرکت کننده درمسابقات پرش( Jumper's Knee) چیست ؟
این آسیب شایع با درد در قسمت تحتتانی کشکک و در محل اتصال به تاندون ایجاد میشود. اصطلاح پزشکی آن التهاب تاندون زیر کشککی است. درمان ، مشابه سایر آسیب های ناشی از استعمال مفرط عضو بوده، ولی روی تقویت عضله چهار سر رانی تاکید بیشتری میشود.