سبزی کاری عمومی:
زندگی شهرنشینی و تراکم جمعیت در شهرهای پرجمعیت و بطور کلی زندگی آپارتمان نشینی عدهای از علاقهمندان به سبزیکاری را از این موهبت لذت بخش محروم نموده است. ولی هر کس در هر شرایطی میتواند با امکانات بسیار کم برای ایجاد یک محیط دوست داشتنی و پرتحرک پرورش هر نوع سبزی را در آپارتمان خود بدهد.
خوشبختانه بیشتر بذر سبزیحات در هر شرایطی پرورش مییابند جعبههای چوبی، سطلهای پلاستیکی ، گلدانهای بزرگ و کوچک ، انواع ظروف مایع ظرفشویی و بطریهای نوشابه خانواده برای این منظور مناسبند. موضوع مهم عمق گلدان و دفعات آبیاری به موقع و تنظیم برنامه کوددهی آنهاست برای مثال حداقل عمق گلدان برای کاهو ، تربچه و تمام سبزیجات ریشه کوتاه 10 سانتیمتر می باشد جعبه هایی با عمق 15 سانتی متر برای کشت انواع کلم قمری ، هویج فرنگی و همچنین بذر سبزیجات به کار می رود . جعبه هایی با عمق 25 سانتیمتر برای پرورش گیاهان خانواده کلم و کلم بروکسل و مشابه آن است.
بطور کلی لازم است بذر سبزیجات را داخل جعبه قدری تنگتر از معمول کاشت و برای آنکه تمام فصل بتوان از یک نوع سبزی استفاده نمود بذر هر سبزی را به فاصله دو هفته در هر جعبه میکارند و از آنجائیکه سطح آپارتمان و یا ایوان و پشت بام برای اجرای این برنامه کافی نخواهد بود میتوان ترتیبی داد که جعبهها روی هم و به فاصله روی هم و به فاصله 20 سانتی متر از یکدیگر روی داربستهای فلزی یا چوبی قرار گیرند.
در مورد بوتههائی که گل و میوه میدهند مانند خیار ، کلم گل و کدو بادنجان بایستی با استفاده از روشهای مختلف اقدام به گرده افشانی مصنوعی نمود چون در محیط آزاد، زنبور و سایر حشرات این کار را انجام میدهند.
برای آنکه خاک گلدان تقویت شود 3 تا 4 کیلو آهک و یک و نیم تا دو کیلو سوپر فسفات به هر مترمکعب خاک گلدان مخلوط میکنند از آنجائیکه خاک گلدان احتیاج به تقویت مرتب دارد بایستی هر هفته گلدان را با یک کود شناخته شده تقویت نمود. سطح خاک گلدان بایستی همیشه یک رطوبت نسبی داشته باشد وهر روزه به آن سرکشی نمود.
چنانچه محل گلدان در پاسیو و یا راه پله و یا نمای ساختمان میباشد لازم است بطور مرتب به آن رسیدگی شود بطوریکه تا آخرین مرحله گل دادن و رسیدن میوه همیشه شاداب باشد. بوتههائی مانند گوجه فرنگی و فلفل و بادنجان برای این منظور بسیار مناسبند . گلدان سبزیجاتی مانند تربچه ، کاهو که رشد سریع دارند و پس از رسیدن آن را از ریشه در میآورند و در محل مناسبی قرار میدهند که مرئی و منظر نباشد.
چگونگی کاشت بذر :
بذر سبزیجات را بسته به بزرگی و کوچکی آن در عمق 6/. سانتیمتری تا 2/5 سانتیمتری خاک می کارند و مادام که ئانه سبز نشده بایستی خاک را مرطوب نگه داشت. معمولآ عمق کاشت 4-5 برابر طول بذر می باشد. تخم های ریز را کمتر زیر خاک می کارند مانند تخم هویج و جعفری و کاهو که روی آنها بیش از 2-3 میلیمتر خاک لازم ندارد. در صورتیکه تخم اسفناج و تربچه بیش از 1/5 یانتی متر خاک می دهند و تخم های درشت مانند نخود و لوبیا را باید 3 سانتی متر خاک داد. بعضی تخم ها را مانند هویج و اسفناج ، شلغم، لوبیا از همان وهله اول در محل اصلی میکارند و بعضی دیگر مانند گوجه فرنگی ، تره فرنگی برای آنکه بهتر رشد نموده و قوی بشوند محتاج نشاء کردن هستند بنابراین آنها را در خزانه کاشته و بعد در محل مورد نظر نشاء میکنند. مهمترین مرحله پرورش و کاشت و برداشت سبزیجات همین مرحله است.
جعفری:
گیاهی است علفی ، دوساله و معطر که ارتفاع آن تا 70 سانتیمتر می رسد . برگهای آن برنگ سبز تیره و دارای بریدگیهای لوزی یا مثلث شکل با تقسیمات رفعی است . گلهای جعفری کوچک برنگ مایل به سبز و بصورت چتر یم باشد میوه آن کوچک به درازای 2 میلیمتر و به قطر یک میلیمتر و دارای بوئی معطر است.
ترکیبات شیمیایی:
از برگ و تخم جعفری بوسیله تقطیر با بخار اسانسی گرفته می شود که بسیار معطر است و ر غذاها بکار می رود . اسانس برگ جعفری چون به مقدار بسیار کم بدست می آید گران است . اسانس تخم جعفری کمی بوی تلخ درد که زیاد مرغوب نیست . از 100 کیلوگرم تخم جعفری حدود 2 کیلوگرم اسانس بست می آید که از آن در صنعت عطر سازی و کنسروسازی استفاده بعمل میآید . ریشه جعفری معطر طعم آن تقریبا مانند برگ آن است .
در صد گرم برگ جعفری مواد زیر موجود است :
آب
85 گرم
پروتئین
3/5 گرم
مواد چرب
0/6 گرم
مواد نشاسته ای
7 گرم
کلسیم
200 میلی گرم
فسفر
65 میلی گرم
آهن
6/2 میلی گرم
سدیم
25 میلی گرم
پتاسیم
725 میلی گرم
ویتامین آ
8500 واحد بین المللی
ویتامین ب 1
0/12 میلی گرم
ویتامین ب 2
0/25 میلی گرم
ویتامین ب 3
1/2میلی گرم
ویتامین ث
170 میلی گرم
خواص داروئی:
.1خواص تخم جعفری تخم جعفری از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است .
ضد نفخ شکم است .
.2شریان ها و رگ ها راتمیز می کند .
.3ادرار آور و قاعده آرو است .
.4برای درمان تب نوبه بکارمی رود .
.5در قدیم الایم برای سقط جنین شیاف تخم جعفری را در داخل مهبل قرار می دادند.
خواص ریشه جعفری:
.1ریشه جعفری اشتها آور است .
.2ادرار آور و قاعده آرو است .
.3سنگ کلیه را دفع می کند .
.4برای درمان اسهال باید 20 گرم ریشه جعفری را در یک لیتر آب دم کرده و تنقیه کنید .
.5دم کرده ریشه جعفری برای درمان تنگی نفس بکار می رود.
.6برای درمان سرخک مفید است
خواص برگ و ساقه جعفری:
.1 برای رفع لکهها و جوشهای صورت دمکرده جعفری را روی پوست صورت بمالید.
.2برای روشن شدن رنگ پوست مقداری جعفری را در نیم لیتر آب به مدت ۵ دقیقه بجوشانید و صبح و شب صورت خود را با آن بشوئید بعد از یک هفته پوست صورت شما روشن میشود.
.3دمکرده جعفری ضد تب است.
.4دمکرده برگ جعفری برای بواسیر و سنگ کلیه مفید است.
.5خوردن چای جعفری به هضم غذا کمک میکند.
.6بعد از خوردن سیر برای برطرف کردن بوی دهان جعفری بجوید.
.7جعفری نفس را خوشبو میکند.
.8برای درمان ضربخوردگی و خونمردگی له شده برگ و ساقه جعفری را روی عضو ضرب دیده بگذارید.
مضرات:
مضرات خاصی برای آن بیان نشده است
عوامل موثر بر تجمع نیترات در سبزیها :
به طور کلی قسمت عمده ای از نیترات مصرفی توسط انسان از سبزیهای مصرف شده در رژیم غذایی روزانه وارد بدن می شود. عوامل متعددی تجمع نیترات در گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهند که کلاً در دو گروه عوامل محیطی و عوامل ژنتیکی قابل بررسی هستند.
به طور طبیعی در بین گیاهان از حیث استعداد تجمع نیترات تفاوت های ژنتیکی وجود دارد. این تفاوت بین خانواده های مختلف، جنس ها و گونه های مختلف گیاهی و حتی در ارقام مختلف یک گونه دیده می شود (قانون ردیف های مشابه) که این تفاوت ها با فصل و یا موقعیت جغرافیایی کاشت دستخوش تغییر نمی شود، اما در صورت بالا بودن میزان یون NO3 موجود در دسترس گیاه این تفاوت های ژنتیکی کاهش می یابد. به عبارتی مهم ترین عامل محیطی که تجمع نیترات را تحت تاثیر قرار می دهد، میزان نیترات در دسترس گیاه است.
اثر عوامل محیطی:
عوامل محیطی زیادی بر غلظت نیترات گیاه از طریق تاثیر برفعالیت آنزیم کاهش دهنده نیترات و همچنین جذب نیترات اثر می گذارند. عموماً نور کم، دمای خیلی زیاد و یا خیلی کم و تنشهای رطوبتی، منجر به تقلیل فعالیت آنزیم کاهش دهنده نیترات و افزایش تجمع نیترات می شوند. موقعی که گیاه در معرض شدت نورکم قرار گیرد، غلظت نیترات افزایش می یابد. محققین مختلف دریافتند که غلظت نیترات در ساعات مختلف روز در سبزی ها متفاوت است. از عوامل محیطی دیگر می توان به دما اشاره کرد که اگر همراه با شدت نور کم باشد، منجر به تجمع نیترات می شود. تنش رطوبت نیز در تجمع نیترات موثر است، حالتهای زیادی از تجمع نیترات در علوفه و سمیت آنها برای دامها با بروز استرس خشکی وجود دارد.
چنین تجمعی از نیترات شاید در نتیجه تنش رطوبتی باشد که موجب کاهش فعالیت آنزیم کاهش دهنده نیترات و قبل از آن سوخت و ساز نوری می شود. قبل از این که جذب نیترات از خاک کاهش یابد، جذب و تحلیل نیترات تقلیل یافته، و نیترات تجمع می یابد.
اثر تنشهای محیطی در ایجاد بیماریهای فیزیولوژیکی سبزیهای گلخانهای:
چکیده:
سبزیهای گلخانهای از جمله محصولات مهم باغبانی هستند که نقش مهمی در تغذیه انسان ایفا میکنند و در صورت مساعد بودن عوامل جوی ، بستر مناسب و کنترل بیماریها و آفات محصول با کیفیت بالا تولید خواهند کرد. تنشهای محیطی مهمترین عوامل کاهش دهنده عملکرد و کیفیت محصولات کشاورزی به ویژه سبزیهای گلخانهای هستند. این تنشها عبارتند از: خشکی، شوری ، گرما، سرما و.... سبزیهای گلخانهای مانند خیار، گوجه فرنگی و فلفل به شدت تحت تاثیر تنشهای محیطی قرار میگیرند. تنش گرما باعث پژمردگی و سوختگی برگهای خیار، ریزش جوانههایگل و میوه و ظهور علائم آفتاب سوختگی در میوههای فلفل و گوجه فرنگی میگردد. تنش شوری سبب نکروزه شدن برگهای خیار و فلفل میشود. همچنین آلودگی هوا باعث ایجاد ناهنجاریهای فیزیولوژیکی در فلفل میشود. از جمله آلوده کننده های مهم پراکسی استیل نیترات است که در اثر آن برگهای گیاه فلفل برنزه و براق میگردند. دی اکسید گوگرد از جمله دیگر آلوده کنندهها است که سبب قهوهای شدن برگهای
فلفل میشود. تنش خشکی باعث پوسیدگی گلگاه در میوه فلفل و گوجه فرنگی میشود. بیماری فیزیولوژیکی لکه سیاه فلفل در شرایط آب و هوایی خنک با ظهور لکههای قهوهای متمایل به خاکستری روی میوه ایجاد میشود. تنش سرما باعث سرما زدگی میوه و پژمردگی گیاه خیار میشود. در این مقاله اثر تنشهای مختلف محیط
بر سبزیهای مهم گلخانهای به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
جعفری خشک:
جعفری گیاهی دوساله است که در مناطق مدیترانه ای اروپا تنها طی چندین دهه اخیر کاشته می شود. یک بار کاشته شده، دو سال برداشت می شود. جعفری تازه سبز تیره است و رایحه خوشی دارد. بسیار مغذی و خوش طعم است. افزودن آن بغذا در آخر مرحله پخت غذا، در حفظ رنگ، مزه و خواص آن موثر است. سرشار از ویتامین آ، سی و کا می باشد و این ویتامین ها نشان دهنده وجود قند، کربوهیدرات، فیبر، ویتامین ها، مواد معدنی، چربی و آمینو اسیدها و بسیاری مواد دیگر است. استفاده از جعفری در پخت مرغ، گوشت گاو و بره، سالاد، انواع سوپ، سس گوجه فرنگی ، سبزیجات، ماهی کبابی و بسیاری از غذاها طعم خوبی به انها می دهد. از برگهای آن نیز برای تزئین غذاها استفاده می شود.