بیماری‌هایی که بر چشمان ماهی های آکواریومی اثر دارند بسیار شایعند. امراض چشمی ممکن است سبب پدیدار شدن تیرگی در چشم، بیرون زدگی [exophthalmic]، خونریزی [hemorrhagic] و کوچکی چشم [microphthalmic] شود. علت‌های بیماری‌های چشم عموماً در ماهیان شامل جراحت، عفونت، تشکیل حباب هوا (کاژی یا انحراف)، انگل‌ها و سرطان [neoplasia] می‌شود.
چشم ماهی اورگان بسیار جالبی است و شباهت زیادی به چشم انسان‌ها و سایر پستانداران دارد. اکثر ماهیان استخوانی [teleosts] که در آب‌های کم‌عمق با نوری که قدرت نفوذ بالا دارد هستند دارای چشمانی کاملاً درشتند و این یک اورگان مهم و برجسته به‌شمار می‌آید. ماهیان دارای چشمانی متفاوت با پستاندارانند. ابتدا اینکه ماهیان دارای پلک نیستند اگرچه که برخی گونه‌ها بافت‌های تخصص یافته‌ای دارند که ممکن است مانند پلک عمل کنند. ثانیاً عدسی چشم ماهی الاستیسیته بسیار کمی دارد و مانند عدسی چشم ما انسان‌ها قدرت انعطاف ندارد و بنابراین نمی‌تواند نور را بر روی شبکیه متمرکز کند. (یکی از دلایل اینکه افراد بالای 40 سال برای خواندن نیاز به عینک پیدا میکنند این است که عدسی چشم انسان با گذشت زمان قدرت الاستیسیته خود را کم‌کم از دست می‌دهد و شباهت به عدسی چشم ماهی پیدا میکند). سازگاری ماهیها با این عدسی‌های سخت به این ترتیب است که از عضلات خاصی برای حرکت عدسی به سمت داخل و خارج استفاده میکنند که به آنها این امکان را می‌دهد نور را بر روی شبکیه متمرکز کند.
بیماری‌های چشمی در ماهیان captive شایع است و آن به‌دلیل آناتومی چشم و فاکتورهای محیطی است. چشم‌های بزرگ بدون پلک‌های محافظت کننده آسیب‌پذیر می‌باشند. هنگامی‌که یک چشم آسیب می‌بیند آسیب‌های ثانویه مانند ویروس، باکتری‌ها قارچ‌ها و انگل‌ها می‌توانند در چشم تکثیر پیدا کرده و باعث بدتر شدن و ضعف آن می‌شوند.
در زیر لیستی از مشکلات معمول چشمی و چگونگی درمان یا پیشگیری از آنها آورده شده است:
خراش قرنیه:
قرنیه بسیار شفاف است و به‌طور محافظت کننده‌ای چشم را پوشانده است. در انسان‌ها نیز ساختار مشابهی وجود دارد. هنگامی‌که این غشای نازک دچار خراش زخم یا بریدگی می‌شود یک اولسر ایجاد شده است. در برخی موقعیت‌ها این وضعیت می‌تواند بدتر شود. در موارد شدید حتی خود چشم می‌تواند دچار خراش و بریدگی شود. دامپزشک می‌تواند این مشکل را تشخیص دهد و با استفاده از رنگ‌آمیزی خاص قرنیه این مشکل را آشکار کند. اگر قرنیه رنگ را به‌خود بگیرد احتمالاً زخمی وجود دارد. در اغلب موارد با دادن آنتی‌بیوتیک به‌طور مستقیم به چشم است و در برخی موارد ممکن است بهبود خودبه‌خودی صورت گیرد.
اِدِم قرنیه:
هنگامی که قرنیه دچار التهاب شود مایع زیادی تجمع پیدا میکند (اِدِم) و باعث می‌شود دید ماهی حالت ابری و تیره پیدا کند. در برخی موارد عفونت باکتریایی می‌تواند باعث این مشکل شود. دامپزشک می‌تواند این وضعیت را تشخیص دهد و به فکر اختلالات جدی چشم باشد. با آنتی‌بیوتیک مناسب و اقدامات محافظتی ماهی دچار به این بیماری زود تشخیص داده و درمان می‌شود.
آب مروارید:
آب مروارید به عدسی گفته می‌شود که تیره و غیرشفاف شده و نور را از خود عبور نمی‌دهد گرچه که بسیار نادر میباشد اما می‌تواند در ماهیها اتفاق بیفتد. علل آن می‌تواند سوء تغذیه، ضربه و عوامل وراثتی باشد. تهیه و تدارک یک رژیم غذایی مناسب که تازه هم باشد (غذاهای تجاری که کمتر از 6 ماه مانده باشد) می‌تواند به جلوگیری از آب مروارید کمک کند.
بیرون زدگی چشم:
که به‌عنوان بیماری (Pop-eye) هم شناخته می‌شود. این وضعیت بیشر شباهت به یک سندروم دارد تا یک بیماری خاص. این وضعیت می‌تواند یک طرفه یا دوطرفه باشد. علل آن شامل عفونت سیستمیک، چشم ضعیف، اشباع بیش از حد (بیماری حباب‌های گاز) و ضربه باشد. دامپزشک می‌تواند با طرح‌های درمانی و تشخیص به بیمار کمک کند. متأسفانه اگر چشم به‌شدت تحت تأثیر قرار گرفته باشد ممکن است ماهی دچار ضعف یا نقص بیماری دائمی یا حتی کوری چشم شود.
از دست رفتگی حفره چشم:
در برخی موارد کره چشم به‌شدت تخریب شده و ممکن است از حفره چشم بیرون بیفتد یا توسط بدن ماهی جذب شود. ماهیها قدرت قابل توجهی برای ترمیم دارند، از آنجایی که هیچ بیماری وجود ندارد که مشکل ایجاد نکند آنها می‌توانند به دفعات متعدد از این بیماری رهایی پیدا کرده و دوباره عود کند.
هنگامی‌که چشم ماهی از دست می‌رود بافت اِسکار حفره چشم را به‌سرعت پُر میکند و درطی چند هفته حفره چشم کاملاً با بافت جدید پُر می‌شود.
بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات چشمی در ماهیان این است که هرچه می‌توانید درمورد زندگی طبیعی و شرایط زندگی مناسب برای حیواناتتان اطلاعات کسب کنید. این اطلاعات شامل دانستن درمورد وضعیت تغذیه، شرایط آکواریوم یا استخر ماهی میباشد. اگر به مشکلات چشم در ماهیتان برخورد کردید با دامپزشک متخصص ماهیتان تماس بگیرید و هرچه سریع‌تر مراجعه کنید تا مشکل تشخیص داده شود و به‌طور مؤثری حل شود.