تحقیق مقاله چارق دوزی و مسجد قروه

«چارق دوزی» چاروق یا چارق، کفش چرمی و پای افزار دهقانان است که بندها و تسمه های بلند دارد و بندهای آن به ساق پا می پیچد و اصطلاحا به آن شم، پاتابه و پالیک گفته می شود.

امروزه چاروق، کاربرد مصرفی خود را تا حدودی از دست داده و حالتی تزیینی به خود گرفته به گونه ای که زنان و دختران شهری از آن به عنوان کفش روفرشی استفاده می کنند.

نخ ابریشمی رنگی، نخ گلابتون، مخمل، پاشنه های چوبی، نوار زیگزاگ، چرم گاو و ... از جمله موادی است که در چاروق دوزی مورد استفاده قرار می گیرد و گزن، سوزن، درفش، قلاب، چکش و مشته از ابزارهای چاروق دوزی است که مشابه ابزار کفاشی می باشد.

چاروقی که هم اکنون در زنجان عرضه می شود, به صورت یک صنعت دستی ظریف و تزئینی کاربرد دارد و به کلی با چاروق های قدیمی متفاوت است. چاروق قدیمی زنجان, نوعی پای پوش بوده است که از چرم خام ساخته شده و در روستاها بیشتر مورد استفاده چوپانان قرار می گرفت و اغلب بدون پاشنه بوده و با تسمه هایی به ساق پا پیچیده می شد. در سالهای اخیر در زنجان نوعی چاروق ساخته می شد که رویه آن چرم قرمز رنگی (که دباغان زنجان تهیه می کردند) است و معمولاً هم بدون بند و تسمه بوده و نوکی عقابی و برگشته دارد. این نوع چاروق که تولید آن از حدود 30 سال پیش نیز رواج داشت, اینک کمتر تولید می شود. چاروق کنونی زنجان فرم و شکل خاص و ظریفی دارد و دارای حالتی زینتی بوده و بیشتر برای راه رفتن روی قالی مورد استفاده قرار می گیرد.

این نوع چاروق بیشتر به شکل نعلین و به صورت پاشنه دار ساخته می شود و فقط کف آن از چرم بوده و رویه اش از نخ های ابریشم و گلابتون به رنگ های مختلف بافته و تزئین می شود. از استادان معروف چاروق ساز زنجان, استاد "اصغر خطیبی" است که برای اولین بار اقدام به پاشنه گذاری جهت چاروق کرده است.

از استادکاران معروف استان زنجان می توان از خانم روح انگیز محمدی استادکار گلیم, آقای حسین فرجیان استاد چاقوسازی, آقای غلامعلی رضایی استاد چاقوسازی, آقای مظفر محمدی استادکار فرش, آقای منصور کاظمیان مقدم استاد کار ملیله, آقای نجف علی حاجیلو استادکار گیوه دوزی, آقای کریم ابطحی استادکار ملیله, آقای رحیم بهشتی استاد چاقوسازی, آقای محمد رسولی استادکار معرق و آقای علی چراغی استاد پیکره تراشی نام برد.

نیز پاپوش سنتی مردم شمال شرق ایران است، چارق کلمه ای ترکی به معنای پای افزار یا پاپوش که بندها وتسمه های بلندی دارد و بندهای را به ساق پا می پیچند.
چارق دارای نوکی بر گشته به بالا بوده و جنس آن از چرم طبیعی است که با نخ های ابریشم الوان و اشکال مختلف زینت داده شده و برای زیباتر شدن این پاپوش در نوک آن منگوله، استفاده می شود که از نخ های ابریشم رنگی تهیه می شود.

چارق دوزی:

چارق دوزی یکی دیگراز هنرهای دستی است که دستهای ظزیف هنرمندان زنجانی درتولید آن مهارت ویژه ای دارند.این چارقها مشخصا" زنانه بوده و استفاده از آن جنبه تشریفاتی و تفننی دارد.

مسجد جامع قروه

مسجد جامع قروه نمای دور

مسجد جامع قروه، یکی از بناهای تاریخی رو‎‏‏ستای قروه در کیلومتر ۱۵ جاده ترانزیتی ابهرتاکستان است. این مسجد که به مسجد جمعه نیز معروف می‌باشد از آثار دوران سلجوقی (قرن پنجم هجری قمری) است که همانند مساجد دوران سلجوقی به سبک چهار ایوانی ساخته شده است و گنبد زیبای آن بر چهار فیلپوش استوار است. فضای اصلی مسجد، صحن گنبدداری است که دو شبستان را در غرب و شرق خود جای داده است.

تزئینات

این بنا دارای کتیبه‌ای به خط ثلث مزین به نگاره‌های گیاهی (سنه۵۸۵ ه.ق.) در پای فیلپوشها و کتیبه به خط نسخ بر فراز محراب (سنه۴۱۳ ه.ق.) همراه با ترنجهای درهم بافته شده گچی و سطوح زیبا با طرحهای آجرچینی است.

نمای درونی

بنا بر تحقیقات انجام یافته بنای مسجد جامع با استفاده از مصالح بنایی قدیمی، در تاریخ ۴۱۳ ه.ق. احداث گردیده است. بنا از سه قسمت اصلی گنبد خانه و شبستان در اضلاع شرقی و غربی تشکیل یافته است که بعد از گذشت زمان و بر اثر عوامل طبیعی و غیر طبیعی تخریب گردید، و در تاریخ ۵۷۵ ه.ق. مورد مرمت و باسازی قرار می گیرد. در حین گمانه زنی یک لایه از خاکستر همراه با ذغال به قطر ۴ سانتی متر بدست آمد که نمونه های آن جهت انجام آزمایشات کربن ۱۴ به آزمایشگاه مرکزی ارسال گردیده است.

پیشینه

روستای قدیمی قِروه از جمله روستاهای قدیمی با پیشینه‌ای به قدمت سه هزار ساله‌است، هنوز آثار و بقایای خانه‌هایی که در روی صخره‌ها واقع شده نمایان است، این مطلب را می‌توان وجود آثار تاریخی، واجد ارزش از جمله امامزاده ابوالخیر بن موسی بن جعفر، قبرستان قدیمی سادات مهاجر از مدینه که در آن دو شهید جوان به خاک سپرده شده‌اند که در سال ۶۱ بعد از هجرت به قتل رسیدند و اسامی آنها سیدعبدالکریم بن سعید و حسین بن رستم می‌باشد، مسجد جامع قروه و همچنین نوع معماری خاص روستا (معماری صخره‌ای) و پل ورودی روستا که منقش به نشان فروهر می‌باشد و دره مروارید (مونجوقلو دره) و آبشار و آسیاب سنگی/آبی که همگی دال بر وجود پیشینه تاریخی و قدمت زیاد منطقه در دوران خاص تاریخی است.

‍پل قدیمی روستای قروه

‍پل قدیمی با نشان فروهر

آثار مذهبی - تاریخی

مسجد جامع قروه به واسطه تزئیناتی از قبیل گچ‌بری و دو کتیبه در زیر فیلپوش‌ها مزین گردیده که کتیبه‌های مزبور تاریخ ساخت مسجد را در سال ۴۱۳ ه.ق. و تاریخ مرمت بنا را در سال ۵۷۵ ه.ق. بیان می‌نماید. مسجد جامع به واسطه تزئیناتی از قبیل گچ‌بری و دو کتیبه در زیر فیلپوش‌ها مزین گردیده که کتیبه‌های مزبور تاریخ ساخت مسجد را در سال ۴۱۳ ه.ق. و تاریخ مرمت بنا را در سال ۵۷۵ ه.ق. بیان می‌نماید. بنای مسجد جامع در تاریخ ۱۳۴۱/۱۲/۰۵ به شماره ۴۳۳ در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسید. و همچنین هیات‌های خارجی به سرپرستی آقای ام ای وی ور، گلایس و خانم هلن تحقیقات و پژوهشهایی در خصوص بنا انجام داده‌اند که نتایج آن در دست نیست. مسجد جامع قروه، یکی از بناهای تاریخی ارزشمند منطقه ابررود (رود کبیر) است. در قلب روستا مسجد جامع از آثار ارزشمند دوران سلجوقی (قرن پنجم هجری قمری) است که همانند مساجد دوران سلجوقی به سبک چهارتاق ساخته شده‌است و گنبد بسیار زیبایی بر اضلاع چهارگانه، با چهار فیلپوش استوار است. این مسجد از آثار بسیار ارزشمند است و قابل مقایسه با شبستانهای مسجد جامع قزوین و کابل استمسجد قروه که به مسجد جمعه نیز معروف می‌باشد، با قدمت یک هزار سال در ۱۸ کیلومتری شرق شهرستان ابهر قرار دارد. فضای اصلی مسجد، صحن گنبدداری است که دو شبستان را در غرب و شرق خود جای داده‌است. تزئینات برجای مانده در این بنا شامل کتیبه‌ای به خط ثلث مزین به نگاره‌های گیاهی (سنه۵۸۵ ه.ق.) در پای فیلپوشها و کتیبه به خط نسخ بر فراز محراب (سنه۴۱۳ ه.ق.) همراه با ترنجهای درهم بافته شده گچی و سطوح زیبا با طرحهای آجرچینی، این مسجد دوره سلجوقی را تبدیل یه یکی از شاهکارهای هنری قرون میانی اسلامی ساخته‌است با عنایت به تحقیقات انجام یافته می‌توان اظهار داشت بنای مسجد جامع با استفاده از مصالح بنای قدیمی، به جای بنای قبلی در تاریخ ۴۱۳ ه.ق. احداث گردیده‌است بنا از سه قسمت اصلی گنبد خانه و شبستان در اضلاع شرقی و غربی تشکیل یافته‌است که بعد از گذشت زمان و بر اثر عوامل طبیعی و غیر طبیعی تخریب گردید، و مجددا" در تاریخ ۵۷۵ ه.ق. مورد مرمت و باسازی قرار می‌گیرد. شایان ذکر است که در حین گمانه زنی یک لایه از خاکستر همراه با ذغال به قطر ۴ سانتی متر بدست آمد که نمونه‌های آن جهت انجام آزمایشات کربن ۱۴ به آزمایشگاه مرکزی ارسال گردیده‌است.

مسجد جامع قروه که به مسجد جمعه نیز معروف می باشد ، با قدمت یک هزار سال در 18 کیلو متری شرق شهرستان ابهر قرار دارد . فضای اصلی این مسجد صحن گنبدداری است که دو شبستان را با پوشش مسطح در غرب و شرق خود جای داده است . تزئینات بر جای مانده در این بنا شامل کتیبه ای به خط ثلث منقوش به نگاره های گیاهی (سنه 585 ه.ق ) در پای فیلپوشها و کتیبه ای به خط نسخ بر فراز محراب ( سنه 413 ه.ق ) همراه با ترنجهای در هم بافته شده گچی و سطوح زیبای فیلپوشها و گوشواره‌ها با طرحهای آجرچینی که حجمهای زیبای هندسی را بوجود آورده است ، این مسجد دوره سلجوقی را تبدیل به یکی از شاهکارهای هنر و معماری قرون میانی اسلامی ساخته است .

دانشجویان محقق دانشکده مرمت آثار باستانی سوئیس در مورد مسجد جامع روستای قروه

روند تحقیق دانشجویان محقق دانشکده مرمت آثار باستانی سوئیس در مورد مسجد جامع روستای قروه  

مدتی قبل از یکی از دانشکدهای مرمت و نگهداری اثار باستانی در سوئیس در خواست  بررسی در مورد مسجد قروه را نمودم, خوشبختانه موافقت کردند و یک گروه از دانشجویان محقق در این زمینه را به بنده معرفی کردند و  چون در حال حاضر مقدمات و امکان استقرار این گروه در محل را نداریم بناچار اطالاعات را که محققین قبلی جمع آوری کرده بودند را در اختیار آنها قرار داده , و هم اکنون در حال بررسی  این پروژه هستند و امروز با من تماس گرفتند و  اعلام کردند که دو تا از دانشجویان  مقطع کارشناسی این اثر را بعنموان پایان نامه خود انتخاب و در حال تحریرهستند و احتمال زیاد این دو دانشجو  برای تکمیل تز خود یک بازدیدی از نزدیک می خواهند داشته باشند حال چنانچه از دیگر دوستان و محققین مستندی در دست دارید لطفا با بنده مکاتبه ای داشته باشیدتا در زمان ورود این دانشجویان با آنها ملاقاتی داشته و اطالعات صحیحی در اختیارشان قرار دهیم. داشته باشند

 (این یک گمانه ای هست که در سال 80 توسط آقای امیر الهی تهیه شده و در دسترس ما قرار گرفته )

روستای قدیمی قروه از جمله روستا های قدیمی با پیشینه ای به قدمت هزار ساله است، این مطلب را میتوان وجود آثار تاریخی ، واجد ارزش از جمله امامزاده عبدالخیر، قبرستان قدیمی، مسجد جامع و همچنین نوع معماری خاص روستا ( معماری صخره ای ) که همگی دال بر وجود پیشینه تاریخی و قدمت زیاد منطقه در دوران خاص تاریخی است، مسجد جامع به واسطه تزئیناتی از قبیل گچ بری و دو کتیبه در زیر فیلپوش ها مزین گردیده که کتیبه های مزبور تاریخ ساخت مسجد را در سال 413 ه.ق. و تاریخ مرمت بنا را در سال 575 ه.ق. بیان می نماید
مسجد جامع به واسطه تزئیناتی از قبیل گچ بری و دو کتیبه در زیر فیلپوش ها مزین گردیده که کتیبه های مزبور تاریخ ساخت مسجد را در سال 413 ه.ق. و تاریخ مرمت بنا را در سال 575 ه.ق. بیان می نماید