اهمیت خانواده و جایگاه حساس آن در جامعه، امروز از مباحث اساسی است. علیرغم رویکرد جریان مدرنیته و نیز فمینیسم مبنی برحقیر و کوچک انگاشتن جایگاه خانواده، امروز جهان غرب به اشتباه تاریخی خود در کوچک انگاشتن منزلت خانواده و تضعیف بنیان های آن پی برده و در پی جبران آن است.
اما چنین رویکردی همانند بسیاری از پدیده های دیگر که ره آورد غرب است ، بر وضعیت خانواده در جامعه ما نیز تأثیر نامطلوب نهاده است. این حرف به معنای آن نیست که تزلزل بنیان خانواده در جامعه کنونی ما تنها تحت تأثیر این عامل (ره آورد غربی) صورت گرفته است و نیز به معنای آن نیست که جایگاه و منزلت خانواده در جامعه امروز ما همسان جوامع غربی است.
تردیدی نیست که اصولاً جامعه اسلامی، شرقی ، ایرانی ما نمی تواند در مورد خانواده همانند مغرب زمین شود. تزلزلی که از آن یاد می کنیم، تزلزلی است در قیاس با موقعیتی که از خانواده در منظر دین ما مطرح است و نیز موقعیتی که خانواده در همین جامعه در گذشته ای نه چندان دور داشته است. خانواده ایرانی هنوز در قیاس با خانواده در جوامع غربی بسیار جایگاه بالاتر و موقعیت پایدار تری دارد.
اما در جامعه ای که با جهت گیری آرمانی و ارزشی انقلاب بزرگ شده و نظامی سیاسی را بر آن اساس بنیان نهاده، نمی توان به این حد از مطلوبیت و صحت در هیچ پدیده ای از جمله خانواده بسنده کرد.
آنچه از منظر اسلام برای خانواده و جایگاه آن تعریف شده است، در تئوری بسیار جامع و گسترده است و در عمل بسیار زیبا و جذاب ، خانواده اسلامی درعرصه عمل و واقعیت عینی نیز وجود دارد، با همه شاخص ها و ویژگی هایی که خانواده در اوج تعالی و زیبایی و کمال می تواند داشته باشد.
خانواده در کلام اسلام «اهل بیت» (اهل خانه) نامیده می شود. یعنی در نگاه اسلام خانواده ایده آل در یک «خانه» شکل می گیرد و این «خانه» است که با ویژگی های خاص خود می تواند ظرف شکل گیری و رشد چنین خانواده ای باشد.
خانه و خانواده در اسلام از چه ویژگی هایی برخوردار است؟ این سوالی است که امروز در جامعه اسلامی ما باید پاسخی صحیح و جامع به آن داده شود.
خانه و خانواده اسلامی می تواند در عین داشتن تشابهاتی با خانه و خانواده سنتی، تفاوت های مهمی هم با آن داشته باشد. با خانه و خانواده غربی هم متفاوت است. برای یافتن ویژگی های این خانه و خانواده بیشترین اتکا و استناد به همان خانه و خانواده ای است که خود اسلام به عنوان «اهل بیت» از آن یاد کرده است و آن را الگوی مطلوب و ایده آل دانسته است.
اصول حاکم بر زندگی انسانی که نه تنها الگوی ما، بلکه الگوی بزرگترین اولیای الهی،امامان معصوم و امام زمان ما است، اصولی قابل توجه و با اهمیت اند.، چرا که اصولی از یک زندگی ایده آل و الگو هستند که می تواند تعالی بخش دیگر زندگیها باشد. اما از آنجا که یک خانواده ایده ال حاصل تلاش و روابط کلیه اعضای آن خانواده است،در اینجا، به بررسی اصول حاکم بر زندگی علی (ع) ، فاطمه (س) و حسینین (ع) و زینبین پرداخته ایم.
1- ساده زیستی و زهد خانوادگی
نحوه ازدواج، مهریه، شروع زندگی خانوادگی در یک خانه اجاره ای و ساده پوشی زهرا (س) و علی (ع) و فرزندانشان نمونه هایی از اهمیت این اصل در زندگی خانوادگی شان است،آنچنان که صحابی جلیل القدری چون سلمان را به تعجب واداشت که :
- عجبا! دختران پادشاه ایران و قیصر روم بر کرسیهای طلایی می نشینند و پارچه های زربفت به تن می کنند و این دختر رسول خدا است که نه چادرهای گران قیمت بر سر دارد و نه لباسهای زیبا.