مقدمه
کلید معمای خوب زیستن در افرادی که مبتلا به بیماری قند به خصوص بیماری قند نوع دوم هستند رعایت «تغذیه مناسب» است.فرد مبتلا از طریق آموزش دانست که چه بخورد ،چگونه غذا را تهیه کند ،چه موقع و به چه اندازه بخورد،بخش عمده ی بیماری را مهار کرده است.
به امید اینکه دقت در اجرای این راه کارها و مهم تر از همه شناخت بیماری و نگرش بیمار نسبت به غذا یعنی «خوب خوردن و سالم خوردن» علاوه بر نگرانیها از بار هزینه های بی مورد درمانی بکاهد ،تا فرد بتواند همانند سایر افراد جامعه که بیماری قند ندارند،فردی فعال و مفید برای خود و جامعه شود و از کیفیت بالای زندگی برخوردار گردد.مهم تر اینکه از زندگی خود لذت ببرد و از تغذیه درست و اجرای اصول مراقبت های ویژه ،چشم،پوست،کلیه ،قلب و غیره ...سدی نفوذ ناپذیر در برابر بروز عوارض احتمالی بیماریها بسازد.
سلامت همه افراد به خصوص فرد مبتلا به دیابت ،مرواریدی است که فقط در عمق آبهای زلال آگاهی و مراقبت به دست خواهد آمد.
تعریف بیماری قند
این بیماری به میزان بالای قند موجود در خون اطلاق می شود و بالا رفتن میزان قند خون زمانی به وجود می آید که لوزالمعده انسولین ترشح نمی کند و یا این مقدار آن ناکافی و بی تأثیر است.انسولین هورمون محرک سلول بوده و آن را وادار به جذب و یا ذخیره قند خون می کند.بنابراین اگر انسولین کافی برای جذب و یا ذخیره گلوکز(قند)وجود نداشته باشد میزان قند خون به طور غیر طبیعی بالا رفته و در نتیجه منجر به بیماری قند می گردد.به بیان ساده تر می توانیم مقایسه کنیم یک انبار مواد غذایی که در پشت دربهای بسته آن فردی گرسنه نشسته که دسترسی به مود غذایی ندارد،قندی که از طریق تغذیه وارد بدن می شود و برای سوخت و ساز سلول لازم است،در پشت دربهای سلولها نشسته «یعنی داخل جریان خون»و سلولها با وجود داشتن منبع انرژی برای ترمیم ،خود «در قحطی به سر می برند»علایم بالا رفتن غیر طبیعی قند خون شامل ادرار زیاد،ضعف،خستگی و گرسنگی زیاد می باشد .اگر فرد متوجه نگردد و در صدد معالجه بر نیاید در دراز مدت تبدیل به بیماری قند کامل و کنترل نشده خواهد شد که صدمات و عوارض قلبی ،عروقی ،کلیوی،چشم(با احتمال کوری) را به دنبال خواهد داشت.
انواع بیماری قند
بیماری قند را به طور کلی می توان به دو دسته تقسیم نمود:
نوع اول:که به آن بیماری قند وابسته به انسولین نیز می گویند،این نوع بیماری قند وابسته به انسولین نیز می گویند،این نوع بیماری قند از نوع شدید و غیر معمول و شروع آن در کودکی و نوجوانی و افراد زیر35 سال دیده می شود .اصطلاحاً دیابت جوانان به آن اطلاق می شود .
نوع دوم:بیماری قند غیر وابسته به انسولین می باشد که در سنین بالاتر به وجود می آید.این نوع بیماری از بیماریهای است که سهم عمده درمان و کنترل به عهده ی خود بیمار گذاشته می شود.موفقیت این خود درمانی و مراقبت از خود در آموزش می باشد.یعنی فرد باید از فرایند بیماری خود آگاه باشد،با طبیعت بیماری آشنایی پیدا کند ،علایم خطر را شخصاً تشخیص دهد و به طور کلی اثر انسولین و یا قرصهای دیابت را فهمیده و طبق دستور و نیاز عمل کند .اهمیت ورزش و کم کردن وزن را درک کرده ،به نشانه های بالا رفتن یا پایین آمدن ناگهانی میزان قند خون و علل آن واقف باشد .فرد دیابتی بایستی همواره گوش به زنگ پی آمدهایی دراز مدت بیماری بوده و از بروز عوارض احتمالی پیشگیری کرده و یا تا حد امکان آن را به تعویض اندازد .برای رسیدن به یک هدف کلی و عمده - یعنی سلامت و خوب زیستن با وجود داشتن بیماری قند و داشتن زندگی عادی با کیفیت خوب ،فرد دیابتی بایستی در همه حال تحت نظر پزشکان متخصص قلب و عروق،زنان و مامایی(در مورد خانم ها )کلیه و چشم باشد.در دیابت نوع دوم به خصوص رکن اصلی مراقبت از خود درمانی درک صحیح بیمار از تغذیه ،خوب خوردن و درست خوردن و اثرات معجزه آسای آن در پیشگیری و کنترل اثر بیماریهای مزمن است.
بیماری قند نوع دوم و یا غیر وابسته به انسولین خطر وسیع تری است که جامعه را تهدید می کند .این نوع بیماری همه گیر تر بوده و در سنین بالای 40 سالگی شروع می شود .در این افراد لوزالمعده انسولین ترشح می کند ولی مقدار آن برای جذب و ذخیره قند در بدن کافی و مؤثر نیست.دلیل آن مقاومت سلول در برابر انسولین ارزیابی شده است .نود درصد بیماریهاییهای قند را بیماری نوع دوم تشکیل می دهد.در حدود 12 میلیون نفر در آمریکا و نیمی از این افراد از ابتلا به بیماری قند خود بی اطلاعند و زمانی متوجه می شوند که عونارض ناشی از آن آشکار می گردد .از آنجایی که آنچه می خوریم تأثیر به سزایی در مقدار و میزان قند خون و انسولین مورد نیاز دارد.بنابراین تغذیه مهمترین عامل شروع ،تشدید و کنترل این نوع بیماری قند می باشد.
عوامل خطر
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع دوم هستند؟
1- افرادی که اضافه وزن داشته و یا چاق هستند.
2- سابقه بیماری قند در خانواده دارند.
3- افرادی که در دوران حاملگی دچار دیابت شده اند.
4- افرادی که نوزادان 5 کیلو به بالا به دنیا آورده اند.
5- افرادی که در معرض استرس یک بیماری قرار گرفته اند .
6- افرادی که فشار خون بالا دارند.
7- افرادی که سن 40 به بالا دارند.
توجه: اگر یکی از اعضای خانواده شما بیش از 3 عامل ذکر شده در بالا را داشته باشد باید به پزشک مراجعه کرده ،آزمایشات لازم را انجام داده و دستورات غذایی،ورزشی و دارویی مورد نیاز را به دست آورده و اجرا کند.
علایم و نشانه های بیماری قند نوع دوم غیر وابسته به انسولین
1-خستگی
2- عفونت های مکرر
3- دیر جوش خوردن زخم پا و یا بریدگیها
4- ضعف شدید دید
5- کم شدن انگیزه های جنسی
6- خشکی و خارش پوست
7- خواب رفتن و مور مور شدن دست ها و پاها
8- گرسنگی زیاد
9- تشنگی زیاد
10- تکرر ادرار- و زیاد شدن حجم آن
غذا،انسولین و عملکرد آنها برای تولید انرژی و حفظ سلامت بدن
هنگامی که غذا وارد معده می شود آنزیمهای گوارشی ،قند های مرکب آن را به گلوکز که همان قند معمولی است تبدیل می کند.
همزمان با آن لوزالمعده ترشح انسولین را آغاز می کند .انسولین در حقیقت وسیله ی حمل قند از جریان خون به داخل بافتها و سلولهای مختلف بدن به منظور تولید انرژی و ی ذخیره قند است .در گذشته ای نه چندان دور مردم عام بر این باور بودند که خوردن قند زیاد عامل اصلی تولید بیماری قند می باشد.در نظر داشته باشید که این بیماری بسیار پچیده بوده و عوامل متعددی که هنوز هم بیشتر آنها جزو ناشناخته های علم پزشکی و سایر علوم زیستی است باقی مانده است .همین اندازه می دانیم که بیماری قند شبانه به وجود نمی آید بلکه سالها لازم است که به صورت یک بیماری علایم آن ظهور کند.