بررسی مفهوم روان:
در متون اسلامی، روان به عنوان یک واقعیت غیر مادی پذیرفته شده، ولی از تفکر و تعمق در چیستی آن نهی شده است. پیدایش روان، به خدا نسبت داده شده است و حیات آن ابدی است. مرگ به عنوان قطع ارتباط بین عناصر شیمیایی سازنده بدن و روان تلقی می گردد. روان، حیات خود را پس از مرگ همچنان حفظ کند.
از دیدگاه قرآن، انسان ترکیبی از عناصر مادی و روان می باشد و شرافت انسان، مربوط به روان او است.
علامه طباطبایی درتفسیر آیه 58 سوره اسراء که در آن به کلمه «روح» اشاره شده است چنین بیان می نماید: «کلمه روح به طوری که در لغت معرفی شده است به معنای مبدأ حیات است که جاندار به وسیله آن قادر بر احساس و حرکت ارادی می شود و گاه به صورت مجاز استعمال شده است چنانچه خداوند علم را که احیای نفوس می کند به این صورت به کار برده است».
ابعاد روان:
علی (علیه السلام) برای روان ابعاد و نیروهایی ذکر می کند که درحالت سلامت و تعادل همه آنها وجود دارند و تا رسیدن به کهولت و مرگ به تدریج دچار کاستی می شوند.
ابعاد روان از دیدگاه علی (علیه السلام) به صورت زیر می باشند:
روح البدن که در تمام مرحله های حیات تا هنگام مرگ وجود دارد و فعل و انفعال های نباتی انسان را تنظیم می کند.
روح القوه یا قدرت نیرو دهنده که کوشش وفعالیت به آن وابسته است ودر نتیجه آن، اموری عادی زندگی انجام می شوند. این نیرو کارهای خشن مانند جنگ با دشمن را تمشیت می دهد و دراثر کاهش آن، فرد از کارهای که نیاز به قدرت بدنی دارند عاجز می ماند.
روح الشهوه که تمایلهائی مانند میل به غذا و میل جنسی را تنظیم می نماید و با افزایش سن به تدریج، کاهش می یابد. میزان کاهش ممکن است به حدی برسد که اگر فرد، با پر جاذبه ترین زنان ارتباط برقرار نماید تحریک نشود.