گفت و گو از موعود ادیان و منجی آخرالزمان گفت و گویی است دیرین با عمری به درازای خلقت انسان و سکنای او در عرصه خاک. این تاریخ بلند و اشتراک آن در میان همه اقوام و ملل حکایت از فطری بودن این معنا در نوع انسان دارد.
موعود ادیان نه یک پندار و یا خرافه و نه محصول دوران سخت زندگی بلکه واقعیتی است که ریشه در جان انسان دارد. از یک سو عقل آدمی و از دیگر سو بیان مشترک همه پیامبران الهی، تمامی حکیمان فرزانه، قدیسان آزاده و ادبیات همه اقوام و ملل این نکته را تایید کرده و بدان صحه می گذارد.
اگر بخواهیم چکیده تمام آرای موجود درباره منجی و موعود ادیان و آنچه را که جملگی منتظران موعود برآن متفق اند در چند کلمه خلاصه کنیم، جز این سه امر به دست نمی آید:
₪ رویکرد معنوی به عالم
₪ عدالت فراگیر
₪ کوتاه شدن دست ابلیس از همه ساحت های فکری،فرهنگی و مادی حیات انسان.
بنابراین بر ما و بر همه کسانی که به نوعی مشتاق گفت و گو از موعود ادیان و منجی آخرالزمانیم، ضروری است که بدانیم در کجای تاریخ به سر می بریم و خود را برای آمدنش مهیا کنیم، مبادا که بیاید و ما را خفته ببیند
در ادامه مطالب به بررسی مساله مهدویت از دیدگاه دین مقدس اسلام، دین مسیحیت، دین یهودیت و ... می پردازیم.
عقیده به ظهور حضرت مهدی (علیه السلام)در اسلام:
مساله مهدویت و ظهور حضرت مهدی(علیه السلام) به عنوان منجی بشریت، مساله ای است که در دین اسلام اهمیت زیادی بدان داده شده است، تا جایی که روایات فراوانی از طریق شیعه و سنی در این زمینه وارد شده است.
محتوای این روایات شامل خصوصیات ظاهری به همراه جرئیاتی درباره نحوه ظهور و حکومت جهانی ایشان می باشد. مساله مهدویت و ظهور منجی آخرالزمان به عنوان آخرین رهبر آسمانی که در پایان جهان ظهور خواهد کرد، مساله ای است که از همان نخستین روزهای ظهور اسلام به مسلمانان نوید داده شده است و مورد قبول همه فرق و مذاهب اسلامی می باشد.
عده ای از افراد معاند کوشیده اند تا این عقیده را فقط مختص به شیعه بدانند در حالی که این عقیده اختصاص به شیعه ندارد بلکه مورد قبول عموم مسلمانان از همه فرق و مذاهب اسلامی است.
عقیده به ظهور حضرت مهدی(علیه السلام) یکی از ضروریات دین مقدس اسلام است و منکر آن از آیین اسلام بیرون است.
بر طبق وعده های قران کریم و روایات، عموم مسلمانان عقیده دارند، در آخرالزمان مردی از اهل بیت ظهور خواهد نمود که عدل و داد را برقرار خواهدکرد و بر همه جهان مسلط می گردد.
در سایه چنین حکومتی ظلم، جور، جفا، تعدی،تجاوز، جنایت و خیانت ریشه کن می گردد و برادری و برابری و عدالت و محبت همه جا را فرا می گیرد. تعالیم سعادت بخش اسلام به بهترین شکل به اجرا درمی آید و آیین جاوید رسول اکرم بر همه سرزمین ها سایه گستر می شود.
این مطالب فشرده آن چیزی بود که عموم مسلمانان به ویژه شیعیان دوازده امامی درباره حضرت مهدی(علیه السلام) به آن عقیده دارند.
اینک به ذکر چند روایت در این زمینه که بیان کننده دیدگاه شیعه است می پردازیم.
پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله و سلم) مى فرماید:
«من أنکر القائم من ولدی فقد أنکرنی»
«هرکس که قائم(علیه السلام) از فرزندان مرا انکار کند به راستى که مرا انکار کرده است».
و در حدیث دیگر مى فرماید:
«من أنکر القائم من ولدی فی زمان غیبته مات میتهً جاهلیهً»
«هرکس که مهدى قائم(علیه السلام) از فرزندان مرا در زمان غیبتش انکار کند به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است».
امیرمؤمنان على(علیه السلام) مى فرماید:
«اللهم إنک لا تخلو الأرض من حجه لک على خلقک ظاهرا أو خائفا مغمورا لئلا تبطل حججک و بیناتک»4
پروردگارا! به راستی که تو زمین را از کسی که برهان بر وجود تو است در نزد مخلوقاتت، خالی نمی گذاری در حالی که او آشکار است یا خائف و پنهان است برای این که حجج و دلایلت باطل نگردد».
و اما در مورد دیدگاه اهل سنت راجع به مساله مهدویت باید گفت که بزرگان اهل سنت نیز مانند شیعیان، منکر این اصل را خارج از دین مقدس اسلام می دانند و احادیث بسیاری را از طریق گروه بسیاری از صحابه و تابعین در کتاب های خویش نقل نموده اند.
«ناگفته نماند که پیروان مذاهب اسلامی عموما در این مساله که آینده بشریت، سرانجام به حکومت جهانی مهدی موعود(علیه السلام) ختم خواهد شد، با یکدیگر موافقند و فقط در برخی از جزئیات اختلاف نظر دارند، مانند: برخی معتقدند که ایشان از نسل امام حسین(علیه السلام) هستند و برخی ایشان را از نسل امام حسن(علیه السلام) دانسته اند, یا این که عده ای معتقد به عدم تولد ایشان هستند و می گویند در اینده متولد خواهد شد و عده ای مانند شیعیان معتقد به تولد و حیات ایشان هستند.»
اینک به ذکر چند حدیث از منابع اهل سنت در مورد مساله مهدویت می پردازیم:
1- پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود:
«هنگامى فرا مى رسد که زمین پر از ظلم و جور شود، آن وقت مردى از خاندان من قیام مى کند هفت یا نُه سال در روى زمین حکومت مى کند، و زمین را پر از عدل و داد مى نماید.»
2- پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود:
«چگونه خواهید بود هنگامى که عیسى بن مریم(علیه السلام)در میان شما نازل شود و امام شما از میان خود شما باشد؟»
3- پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود:
«در آخر الزمان خلیفه اى مى آید که مال را به طور مساوى تقسیم مى کند و آن را نمى شمارد.»
شناخت مهدی موعود علیه السلام:
«نام مبارک حضرتش نام پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و اله) می باشد. کنیه مسلم آن حضرت کنیه جدش رسول خدا (صلی الله و علیه واله)، ابوالقاسم، است. کنیه های دیگر ایشان ابوعبدالله، ابوجعفر و ابوصالح می باشد. اوصاف و القاب معروف آن حضرت در روایات شیعه و سنی و نویدهای کتب مذهبی اهل ادیان چنین آمده است: « برگزیده ابراهیم، ثائر، حجت آل محمد، خلف صالح، خلیفه الله، رهایی بخش امت، ذوالغیبه، صاحب پرچم محمدی، صاحب الزمان،صاحب الغیبه، عادل،قائم، قائم آل محمد، منتقم، منصور، مهدی، مهدی آل محمد، مهدی امت و مهدی منتظر.»
«پدر بزرگوار امام زمان حضرت امام حسن عسکری(علیه السلام)، امام یازدهم شیعیان است. مادر بزرگوار ایشان ملیکه نوه امپراطور روم شرقی بود. او با این که با خاندان امپراطوری زندگی می کرد انچنان پاک بود که گویی شباهت به خانواده خود ندارد. داستان ماجرای اسارت او و خریداری او از جانب امام هادی (علیه السلام) برای امام حسن عسکری(علیه السلام) در تاریخ آمده است. امام قائم(علیه السلام) از چنین پدر و مادری در شب جمعه، نیمه شعبان سال 255 هجری قمری, در زمان حکومت معتمد عباسی در سامرا متولد شد و هنگام شهادت پدرش پنج ساله بود. تولد آن حضرت را جز عده ای خاص نمی دانستند و برای نوع مردم مخفی بود تا مبادا مورد گزند طاغوتیان غاصب و ستمگر زمان قرار بگیرد. بالاخره با شهادت امام حسن عسکری(علیه السلام) در شب هشتم ربیع الاول سال 260 هجری قمری امامت به ایشان رسید و به فرمان الهی از همان لحظه غیبت اختیار فرمود.»
درباره نسب مهدی موعود(علیه السلام) و صورت و سیرت و جزئیات زندگی ایشان در زمان غیبت و نحوه ظهور و حکومت ایشان، روایات بیشماری را علمای شیعه و سنی در منابع معتبر خود آورده اند که برای نمونه به چند حدیث اشاره می شود.
1- پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید:
«دنیا به آخر نمی‌‌رسد تا این که زمام امور امتم را مردی از اهل بیتم به دست می‌گیرد که به او مهدی گفته می‌شود.»
2- پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید:
«مهدى از عترت من و از فرزندان فاطمه(علیها السلام) است»
3- حسین بن علی (علیه السلام) می فرماید:
«قائم این اُمّت نهمین فرزند منست; اوست که از دیده ها غایب مى شود و در حالى که زنده است میراثش تقسیم مى شود.»
4- رسول اکرم (صلی الله و علیه و اله) فرمودند: او جوانی با این صفات است:
«چشم‌هایش سرمه کشیده یا سیاه چشم و ابروانی طویل، بینی کشیده میان برآمده دارای محاسنی پر پشت، خالی بر گونه راست و خالی دیگر بر دست اوست.»
5- رسول اکرم (صلی الله و علیه و اله) فرمودند:
«او شبیه‌ترین مردم به من از نظر خلقت و اخلاق است.»
6- حضرت علی (علیه السلام) فرمودند:
«قائم... او مردی است بلند پیشانی، دارای بینی باریکی که میانش اندکی برآمدگی است، برآمده شکم، دارای ران هایی درشت و پهن، خالی بر ران راست اوست، میان دو دندان او گشاده است. او زمین را همان گونه که از ستم و جور پر شده است از دادگری لبریز خواهد کرد.»
عقیده به ظهور مبارک حضرت مهدی(علیه السلام) در سایر ادیان:
«فوتوریزم _ یعنی اعتقاد به دوره اخرالزمان و انتظار ظهور منجی غیبی و مصلح جهانی و بزرگ _ عقیده ای است که در کیش های اسمانی زوراستریانیسم (مذهب زردشت) و جودائیسم (مذهب یهود) و سه مذهب عمده مسیحیت : کاتولیک پروتستان ارتودوکس و به طور کلی در میان مدعیان نبوت به مثابه یک اصل مسلم قبول شده و همگی بالاتفاق بشارت ظهور همچو مصلحی را داده اند. در این راستا دو مذهب عمده اسلام _ تشیع و تسنن _ هم در ظهور یک مهدی(علیه السلام) در دوران واپسین زمان اتفاق نظر دارند.»