اذان از نظر لغوی به معنی «آگاهی دادن»، «آگاهانیدن» و «خبر به گوش رساندن» است. در دین اسلام، ندایی است برای اعلام وقت نماز با الفاظ مخصوص. در عربستان پیش از اسلام به ندا دادن و جمع کردن مردم برای خبرها و کارهای مهم، اذان گفته میشدهاست. نماز های روزانه مسلمانان در ساعات مشخصی ادا میشوند که به این زمانها اوقات شرعی میگویند. از آنجا که به یاد داشتن زمان دقیق داخل شدن به وقت نماز کار آسانی نیست، در محلهها و شهرهای مختلف گفتن اذان با صدای بلند در مسجدها رواج داشته و دارد. اذان را مؤذن در جایی بلند مانند گلدسته مسجد میخواند. خواندن اذان واجب نیست اما مستحب است که پیش از شروع هر نماز، ابتدا اذان و سپس اقامه خوانده شود. در صدر اسلام، پیامبر اسلام در چندین مورد برای اعلام خبر (مانند فراخوانی برای جنگ بدر) از اذان استفاده کردهاست.
^ پیروان مذهب مالکی الله اکبر ابتدای اذان را به جای چهار بار فقط دوبار میگویند.
^ عبارت «اشهد انّ علیّا ولی الله» فقط توسط شیعیان خوانده میشود. با این حال شیعیان اذعان دارند که این جمله جزو اذان و اقامه نیست و خواندن آن نیز واجب نیست بلکه مستحب و مستحسن است[نیازمند منبع]. گاهی بعضی از شیعیان عبارت دیگری را نیز به آن اضافه میکنند مانند «اشهد انّ مولانا امیرالمؤمنین علیّاً و ابناؤه المعصومین حجج الله» «گواهی میدهم که سرور ما امیر مؤمنان علی و پسران معصوم او حجّت و برهانهایی برای خدا(در زمین) هستند».
^ جمله «الصلوه خیرمن النّوم» به معنی «نماز از خواب بهتر است» را فقط اهل سنّت در اذان صبح (فجر) میخوانند و معتقدند که نخستین بار عمر در زمان پیغمبر این عبارت را به اذان افزودهاست.
^ جمله «حی علی خیرالعمل» به معنی "بشتاب به سوی بهترین کارهاً تنها توسط شیعیان گفته میشود. بر اساس بحارالانوار، در زمان پیغمبر این عبارت در اذان گفته میشدهاست امّا عمر (یا به قولی عثمان) این جمله را حذف کرد و گفت میترسم مسلمانان نماز را بهترین کارها بدانند و از جهاد غافل شوند. .[نیازمند منبع]
^ شیعیان جمله پایانی (لا اله الا الله) را دو بار تکرار میکنند.