تحقیق مقاله اعجاز قرآن

مقدمه :

قرآن کتاب آلهی ، کلام

خدا و بزرگترین اعجاز جاودانه آخرین پیام اور الهی محمد بن عبدالله (ص) و عصاره و چکیده همه کتب آسمانی است .

قرآن کتابی است که غبار کهنگی و فنا هرگز نمی تواند بر صفحات نورانی آن بنشیند ، و گذشت زمان نه تنها ان را فرسوده نمی کند ، بلکه روز به روز علوم و معارف پوشیده انرا هویداتر می گرداند .

هیچ آیین و مکتبی توان مقابله با حقایق استوار و ابدی قران را ندارد . دستوراتش جامع و تا قیام رستاخیز قابل اجراست .

 قران یگانه کتابی است که می تواند خواسته های جوامع بشری را در همه ابعاد عبادی ، سیاسی ، اقتصادی ، قضایی ، تربیتی ، علمی ، اخلاقی و فرهنگی و هنری به بهترین شکل در آورده سازد ، و انسان را به سوی عالی ترین مراتب رشد و کمال انسانی رهنمون شود .

 قران دژ مستحکم امت اسلامی است . از این رو دشمنان اسلام در طول تاریخ همواره کوشیده اند ، با انواع دسیسه های پنهان و اشکار امت اسلامی را از تعالیم حیات بخش قرآن دور نگه داشته و این کتاب انسان ساز را مهجور و از متن جامعه اسلامی خارج و یا منزوی نمایند . ولی علیرغم تلاش مستمر انان ، این کتاب مقدس و این ودیعه بزرگ الهی همواره سر منشاء تمامی تحولات و حرکتها و قیامها بوده ودرخشش ایات روشن ان ، چشم خفاشان زمان را کور کرده است . انقلاب اسلامی ما جوشیده و برگرفته از تعالیم مقدس قرآن است ، که توسط بزرگ پرچم دار حرکت قرآنی در عصر حاضر، حضرت امام خمینی (قدس سره ) در پهنه سرزمین ایران تحقق یافته و می رود تا پیامهای انسان ساز و رهایی بخش قران را به گوش تمامی جهانیان برساند .

شایسته است ، امت اسلامی ، مخصوصاٌ نسل جوان ، این آینده سازان و سنگرداران فرهنگ قرانی ، هرچه بیشتر با این کتاب مقدس و زمینه های درخشش و تابش پرتو نورانی آیات آن را بر قلوب خود فراهم اورند .

 خداوند همه مارااز پیروان شایسته قرآن قرار دهد .

ان هذا القران یهدی للتی هی اقوم و یبشر المومنین الذین یعلمون الصالحات ان لهم اجراٌ کبیرا . « سوره بنی اسرائیل آیه 19»

قرآن مردم را به استوارترین راه ، رهبری و راهنمایی می کند . کتابی است ارجمند که باطل و گمراهی در آن را ندارد و از جانب خداوند عزیز بر پیامبر گرامی اسلام (ص) نازل شده است .

 پیامبر اسلام به قران اهمیت بسیار می دادند و در تعلیم و به کار بستن دستورات آن سعی وافری داشتند . مشتاق بودند که این کلام نورانی در دلهای انسانی بنشیند . و خانه دل را از اغیار دور نماید و تجلی گاه جلوه های الهی گرداند .

 ایشان می فرمودند: « قلبی که ظرف قرآن باشد از عذاب خدا به دور است». همچنین «چون فتنه ها همچون پاره های شب سیاه و تار شمارادر میان گرفت به قرآن روی آورید ».

 با این که قرآن را خود به دیگران تعلیم می کردند باز دوست داشتند ایات قرآن را از دیگران بشنوند . «ابن مسعود» و به نقلی «عبیده» می گوید : آن حضرت روزی به من گفت : «برمن قرآن بخوان برای تو با آنکه قرآن برتو نازل شد ؟ فرمود : دوست دارم از دیگری بشنوم».

 سوره نساء را آغاز کردم و همین که به آیه «فکیف اذا جئنا من کل امه بشهید و جئنابک علی هو لاء شهیدا» رسیدم سربلند کردم ، دیدم اشک از چشمان پیامبر جاری است .

 پیامبر (ص) کسانی را که در قرائت و حفظ قرآن از دیگران جلوتر بودند، بسیار گرامی می داشت . روزی جمعی را به سفری فرستاد . از آنها پرسید : «چقدر قرآن می دانید »؟

 یکی که از همه جوانتر بود گفت : «من فلان و فلان و سوره بقره را می دانم».

 فرمودند: بروید . امیر شما این جوان است .

 گفتند : «او از همه کم سال تر است ، فرمود : اوسوره بقره را می داند ».

 دو چیز را بیشتر سفارش می کردند :«یکی قرآن و دیگری اهل بیت (ع) که معلمان و مفسران و آگاهان به قرآن هستند ».

 خاضعانه از خداوند بزرگ مسئلت دارم ، مارادر جهت تاسی به رسول الله (ص) و ائمه طاهرین (ع) و شناخت و عمل به دستورات مقدس قرآن یاری و هدایت فرماید .

 قرآن یگانه سند جاویدان الهی است ، که می تواند بشر سرگردان را به سرچشمه زلال فرهنگ الهی رهنمون گرداند . انس با قرآن ، مقدمات حرکت و هدایت ادمی را در صراط مستقیم ، دوری از رذائل و آلودگی ها ، شکوفا شدن استعداد های عالیه روحی و ملکوتی و رسیدن به مرحله کمال انسانی را آسان می سازد .

 پس شایسته است که دقیقه ای را فرو نگذاریم و از این سرچشمه پاک و گوارای الهی دل و جان خویش را سیراب نماییم .

مراحل نزول قرآن :

قرآن کریم در سلسله طولی ، سه مرحله از نزول را طی کرد تا در اختیار مردم قرار گرفت :

نزول در لوح محفوظ (لوح محفوظ ظرف قرآن است ).

 نزول در بیت العزه آسمان دنیا

 نزول تدریجی آن بوسیله جبرائیل برپیامبر اسلام (ص).

معنی لغوی وحی :

 وحی در اصل به معنی اشاره سریع است و به اعتبار سرعت گفته اند : «امر وحی» یعنی کار سریع .

 وحی در قرآن به معانی گوناگونی آمده است ، از جمله :

الهام فطری به انسان :  مانند الهام خداوند به مادر موسی

 الهام غریزی به حیوان : از فبیل الهام خداوند به زنبور در ساختن لانه خود .

 اشاره سریع و مرموز : چنانکه خداوند در مورد زکریای پیامبر(ع) می فرماید .

 القاء امری به فرشتگان : تا آن را فوراٌ فرمان برند .

 سخن گفتن خداوند با انبیاء .

گرد آوری و نگارش قرآن در زمان حیات پیامبر (ص) :

 پیامبر اسلام (ص) – به منظور صیانت نصوص قرآنی – علاوه بر استمداد از نیروی حافظه خود و حافظه مردم دستور داد قرآن را بنویسند و انانکه دست اندر کار نگارش قرآن بودند ، به «کتاب وحی » نامبردار بوده اند .

 شمار این نویسندگان وحی به چهل و سه و یا چهل و پنج نفر بالغ می گردد که در زمان پیامبر اسلام (ص) به کتابت وحی اشتغال داشته اند .

 لازم به ذکر است که پنج نفر از کاتبان وحی که عبارت بودند از : علی بن ابیطالب و زید بن ثابت و عبدالله بن مسعود و معاذ بن جبل و ابی بن کعب بیشتر افتخار حضور پیامبر را داشته اند و حضرت علی (ع) سرپرست و ناظر آنان بوده است .

 گرد آوران قرآن :

 کسانی که به گرد آوران قرآن در زمان رسول اکرم (ص) اقدام کرده اند عبارتند از :

 علی بن ابیطالب (ع)

 معاذ بن جبل

 زید بن ثابت

 ابی بن کعب

 ابوزید ثابت بن زید بن نعمان .

نوشت ابزاری که معمولاٌ در ابتدا آیات قرآن را برآن می نوشته اند :

آفتاب :

در آن زمان معمولاٌ چوبهایی می ساختند که تقریباٌ پهن و صاف باشد ، و آن را جهت سوار شدن بر پشت شتران می گذاشتند . این چوبها به جهت قسمت صاف و مناسبی که داشت ، گاهی جهت نوشتن مطالب گوناگون از جمله بعضی از آیات قرآن به کار رفته است که اینگونه چوبها را آفتاب می گفته اند .

اکتاف :

 جمع «کتف» به معنای استخوان شانه است در ان ادوار نیز گاهی این استخوانها را به گونه ای قرار می دادند که پس از خشک شدن آماده برای نوشتن باشد .

حریر :نوعی پارچه بوده اسن که به جهت دوامی که داشته ، ایات قرآن را روی آن می نگاشتند .

 رق : نوعی برگ سفید یا پوست نازک و لطیفی بوده که از آن جهت کتابت قرآن استفاده می کرده اند .

 سجل : این کلمه به معنی عهد نامه و کتیبه است که قضات صورت دعاوی و احکام شرعیه را بر آن می نوشتند .

 صحف : این هم یک نوع برگ نازک بوده که جهت نگاشتن و نویسندگی مفید بوده و روی آن کتابت می کرده اند .

 عسب : این لغت به معنای چوب درخت خرماست ، که دارای برگهای پهن و مناسبی بوده است و جهت کتابت آیات و موارد دیگر از ان استفاده می کرده اند .

 قرطاس: این واژه به معنای کاغذ است . در آن ایام لوحه هایی از کاغذ وجود داشته که در نگارش آیات خدا از آنها استفاده می کرده اند . این لغت در قرآن نیز آمده است .

 قلم : این کلمه در چهار آیه از سور قرآن بیان گشته و از آنجا که وسیله مهمی در آموزش و آموختن علوم و شناساندن هستی و جهان آفرینش است ، خداوند تبارک و تعالی آن را با اهمیت شمرده و حتی به ان سوگند خورده است و سوره ای از سور قرآن را نیز به آن اختصاص داده است .

 مداد: این لغت نیز بیانگر نوعی نوشت ابزار است به معنی مرکب که در قرآن نیز ذکر شده است .

 رسم الخط قرآن :

 طرز نگارش خطوط هر زبان را رسم الخط آن زبان می گویند .

 رسم الخط قران مجید مطابق قواعد زبان عربی می باشد و در صدر اسلام ، آیات قرآن را با خط کوفی می نگاشتند و در سال (310) قمری ابو علی محمد بن علی بن حسین مقله اثنی عشری ( متوفی 328) خط نسخ را ابتکار نمود و به سبب آسانی و نیکویی رواج گرفت و جایگزین خط کوفی گردید .  

علامت گذاری حروف قرآن :

به گفته بیشتر مورخین اولین کسی که تمام قرآن را اعراب و حرکت گذاری کرد، ابولاسود دولی بود . وی علم صرف و نحو را از حضرت علی (ع) آموخت .

 ابو حنان توحیدی گوید : علی بن ابیطالب (ع) شنید که قاری قرآنی آیات را بر غیر وجه صحیح قرائت می کند . این مطلب حضرت را ناراحت ساخت . ابولاسود دولی را فرا خواند و به او پیشنهاد فرمود که قاعده و نمونه و مقیاسی برای مردم وضع کند ، البته جهات مختلف مطلب را برای او باز و روشن نمود و زمینه کار را برایش فراهم نمود و نمونه هایی از قواعد را برای او بیان داشت .

 نقطه گذاری حروف قرآن :

مشهور است که اینکار نقطه گذاری و جدانمودن حروف متشابه (مانند ب-ت-ث-....) و تشخیص آن از یکدیگر در زمان عبدالملک بن مروان پنجمین خلیفه بنی امیه صورت گرفته است . لیکن به طوری که مورخین متذکر شده اند از نقطه نظر تشابه حروف محققاٌ نقطه گذاری قبل از اسلام نیز در میان اعراب معمول بوده و محتمل است به تدریج قسمت اعظم ان از بین رفته و فراموش گردیده و هنگام بعثت رسول اکرم (ص) یکسره متروک شده باشد .

چون خواندن قرآن ، بدون نقطه مشکل بود و سبب اشتباه در قرائت می گردید . در بیمه قرن اول هجری قمری در زمان عبدالملک بن مروان نقطه گذاری حروف قران به وسیله ابوالاسود دولی انجام گرفت . و به قولی این عمل توسط «نصربن عاصم لیئی بصری » و «یحیی بن یعمر عدوانی بصری قاضی خراسان »، که از شاگردان ابوالاسود دولی بودند انجام گرفت . سپس ابو حاتم سجستانی نحوی و قاری ایرانی (متوفی 248قمری) علامت تشدید ( ّ) را وضع و ابداع کرد .

سوره های مکی و مدنی :

 دوران رسالت حضرت رسول (ص) به دو بخش تقسیم می شود :

دوره اول : سیزده سال است که در مکه مشغول تبلیغ بودند .

 دوره دوم : ده سال است که به مکدینه هجرت فرموده و در آن مدت دین خود را تکمیل فرمودند .

آنچه از قرآن در دوره اول نازل شد ایات و سوره های مکی نامند . خواه در خود مکه نازل شده باشد یا نه ، و آیات و سوره هایی که در عرض ده سال بعد نازل گشته مدنی نام دارند ، خواه در خود مدینه نازل گردیده اند یا در جاهای دیگر . بیشتر قرآن در مکه در عرض سیزده سال مذکور نازل شده است .

 تعدادسوره های مکی 86 و سوره های مدنی 28 می باشد . که جمعاٌ114 سوره قرآن را تشکیل می دهند .

خصوصیات آیات و سوره های مکی :

هر سوره ای که در آن سجده وجود دارد مکی است .

 هر سوره ای که در ان لفظ «کلا» به کار رفته است مکی است .

 هر سوره ای که در آن «یا ایهاالناس» آمده و«یا ایها الذین امنوا» در آن دیده نمی شود مکی است ، مگر سوره حج که در اواخر آن آمده است .

 هر سوره ای که در آن قصص انبیاء و ملل گذشته امده است جز سوره بقره – مکی است .

 هر سوره ای که در ان داستان آدم و ابلیس دیده می شود – جز سوره بقره – مکی است .

 هر سوره ای که با حروف مقطعه از قبیل «الم »و «الرا» و امثال آن آغاز می شود- جز دو سوره زهروان = بقره . آل عمران – مکی هستند .