نرم افزاری است که به کامپیوتر امکان استفاده از منابع نرم افزاری وسخت افزاری را داده و عملیات سیستم را تحت کنترل دارد. سیستم عاملهای Dos , windows 3.1 به کامپیوتر امکان استفاده از منابع خوش را می دهد و سیستم عاملهای Windows 95 , Windows NT , Netware به کامپیوتر امکان استفاده وبه اشتراک گذاشتن منابع دیگر کامپیوتر های روی شبکه را می دهد بهر حال سیستم عامل شبکه کلیه عملیات سیستم را تحت شبکه نظرات داشته و کنترل می کند.
آشنائی با سیستم عامل روتر
IOS ( برگرفته از Internetwork Operating System ) ، نرم افزاری است که از آن به منظور کنترل روتینگ و سوئیچینگ دستگاه های بین شبکه ای استفاده می گردد . آشنائی با IOS برای تمامی مدیران شبکه و به منظور مدیریت و پیکربندی دستگاه هائی نظیر روتر و یا سوئیچ الزامی است .
در این مطلب پس از معرفی اولیه IOS به بررسی برخی از ویژگی های آن خواهیم پرداخت .
IOS و ضرورت استفاده از آن
یک روتر و یا سوئیچ بدون وجود یک سیستم عامل قادر به انجام وظایف خود نمی باشند(همانند یک کامپیوتر ) . شرکت سیسکو ، سیستم عامل Cisco IOS را برای طیف گسترده ای از محصولات شبکه ای خود طراحی و پیاده سازی نموده است . نرم افزار فوق، جزء لاینفک در معماری نرم افزار روترهای سیسکو می باشد و همچنین به عنوان سیستم عامل در سوئیچ های Catalyst ایفای وظیفه می نماید . بدون وجود یک سیستم عامل ، سخت افزار قادر به انجام هیچگونه عملیاتی نخو اهد بود . ( عدم تامین شرایط لازم برای بالفعل شدن پتانسیل های سخت افزاری ) .
IOS ، سرویس های شبکه ای زیر را ارائه می نماید :
عملیات روتینگ و سوئیچینگ
دستیابی ایمن و مطمئن به منابع شبکه
قابلیت توسعه و تغییر پیکربندی شبکه
ماهیت اینترفیس IOS
نرم افزار IOS از یک اینترفیس خط دستوری و یا CLI ( برگرفته از command-line interface ) استفاده می نماید. IOS یک تکنولوژی کلیدی است که از آن در اکثر خطوط تولید محصولات شرکت سیسکو استفاده می گردد . عملکرد IOS با توجه به نوع دستگاه های بین شبکه ای متفاوت می باشد .
برای دستیابی به محیط IOS از روش های متعددی استفاده می گردد :
console session : در این روش با استفاده از یک اتصال سریال با سرعت پائین، کامپیوتر و یا دستگاه ترمینال را مستقیما" به پورت کنسول روتر متصل می نمایند . ( سرویس شبکه ای خاصی بر روی روتر پیکربندی نشده است )
ارتباط Dialup : در این روش با استفاده از مودم و از طریق پورت کمکی ( AUX ) با روتر ارتباط برقرار می گردد . ( سرویس شبکه ای خاصی بر روی روتر پیکربندی نشده است ) .
استفاده از telnet : در این روش می بایست حداقل یکی از اینترفیس ها با یک آدرس IP پیکربندی گردد و virtual terminal sessions برای login و رمز عبور پیکربندی شده باشد .
برای دستیابی به بخش رابط کاربر روتر و یا سوئیچ از یک برنامه ترمینال استفاده می گردد . HyperTerminal متداولترین گزینه در این رابطه می باشد.
حالات متفاوت رابط کاربر روتر
اینترفیس خط دستور و یا CLI روترهای سیسکو از یک ساختار سلسله مراتبی تبعیت می نماید . ساختار فوق کاربران را ملزم می نماید که برای انجام هر نوع عملیات خاص به یک mode بخصوص وارد شوند. مثلا" برای پیکربندی یک اینترفیس روتر ، کاربر می بایست به mode پیکربندی اینترفیس و یا interface configuration mode وارد شود . هر mode پیکربندی دارای یک prompt مختص به خود می باشد که از طریق آن می توان دستورات مربوطه را تایپ و از توان عملیاتی آنان استفاده نمود .
IOS ، یک سرویس مفسر دستور با نام EXEC را ارائه می نماید . پس از درج هر دستور ، EXEC صحت آن را بررسی و پس از تائید آن را اجراء می نماید . نرم افزار IOS در جهت افزایش امنیت ، دو سطح متفاوت دستیابی user EXEC mode و privileged EXEC mode با ویژگی زیر را برای سرویس مفسر دستور ( EXEC ) در نظر می گیرد:
user EXEC mode : در این mode صرفا" می توان تعداد محدودی از دستورات مانیتورینگ را اجراء نمود. به این مد view only نیز گفته شده و نمی توان دستوراتی را که باعث تغییر در پیکربندی روتر می گردند ، اجراء نمود .
privileged EXEC mode : در این mode می توان به تمامی دستورات روتر دستیابی داشت . برای استفاده از این mode و در جهت افزایش امنیت ، می توان روتر را بگونه ای پیکربندی نمود که کاربران را ملزم به درج نام و رمز عبور جهت دستیابی به روتر نماید . Global configuration mode و سایر حالات متفاوت پیکربندی صرفا" از طریق privileged EXEC mode قابل دستیابی می باشند .