مقدمه
تعریف یارانه :
یارانه هر گونه پرداخت انتقالی را گویند که به منظور حمایت از اقشار کم درآمد و بهبود توزیع درآمد، از محل خزانه دولت و هر آنچه که می تواند به خزانه دولت واریز گردد به صورت نقدی و یا جنسی به خانوارها و تولید کنندگان کالا و خدمات تعلق می گیرد.
انواع یارانه ها :
بطور کلی بسته به گستردگی یا محدودیت وظایف دولت در اقتصاد و نوع مداخلات آن یارانه ها را می توان در طبقه بندی های گوناگون جای داد. در این زمینه کلی ترین دسته بندی یارانه ها شامل یارانه کالاهای مصرفی ، یارانه خدمات اجتماعی و یارانه کالاهای واسطه ایی برای تولیدکنندگان می گردد.
برای یارانه ها ، طبقه بندی های دیگری نیز کرده اند که یارانه پنهان و آشکار و همچنین یارانه مستقیم و غیر مستقیم از آن جمله اند. ولی در هر حال ، این نکته را باید در نظر داشت که تعاریف فوق نسبی است و به همین دلیل می توان دسته بندی های بیشتری مطرح نمود. با توجه به موضوع گزارش حاضر، یارنه های مورد بحث شامل یارنه کالاهای مصرفی ، غذایی، دارو و سوخت و برخی کالاهای واسطه ایی بود. و به لحاظ روش اعطا ، یارانه مستقیم و غیر مستقیم مورد بررسی قرار می گیرد. لیکن یارانه های اعطایی به خدمت اجتماعی نظیر آموزش و پرورش، آموزش عالی،بهداشت و درمان، تربیت بدنی و ... مورد بحث نخواهد بود.
مزایای عمده هدفمندی یارانه ها
* کاهش قاچاق کالاهای یارانه ای که بعلت تفاوت قیمتی بوجود می آید.
* کاهش هزینه های دولت(بعلت کاهش هزینه های نظارتی و اجرایی در مورد یارانه های غیرمستقیم که در یارانه های مستقیم وجود ندارد.)
* افزایش قدرت بخش خصوصی بعلت کنار رفتن دولت از تولید این اقلام
* افزایش سرمایه گذاری در کالاهای خارج شده از مشمول یارانه(بعنوان مثال می توانید به افزایش سرمایه گذاری در اقلامی که قبلا تحت نظام یارانه ای بوده اند همانند لاستیک، سیمان، ماشین لباس شویی و … و در سالهایی آزاد شده اند مراجعه کنید. این نمودار را ببینید)
* کاهش مصرف کالاهای مشمول یارانه به سطح تعادلی آنها( منظورم از سطح تعادلی، سطح تعادلی حقیقی اقتصاد به معنی سطح تعادلی است که در آن رحجان های واقعی مصرف کنندگان و هزینه های واقعی تولیدکنندگان در اقتصاد، تقاضا و عرضه را شکل می دهد و در جایی تلاقی می دهد)
* اثرات زیست محیطی(شامل کم شدن ضایعات کالای مختلف و همچنین در این مورد خاص، کاهش آلودگی های ناشی از مصرف بیش از حد فرآورده های نفتی که 5 برابر میانگین سرانه جهانی است)
* افزایش کیفت کالاهای خارج شده از سبد حمایتی
* واقعی کردن روند شکل گیری تکنولوژی مبنی بر قیمت های واقعی و نه مصنوعی عوامل تولید که سبب استفاده از تکنولوژی های جدید و به روز خواهد شد و نه تکنولوژی های پیش پا افتاده انرژی بر 70 سال پیش
* توزیع عادلانه تر یارانه ها( چرا که هم اکنون طبق آمار، 20 درصد ثروتمند، بیش از 50 درصد یارانه های سوختی را مصرف می کنند که مشخص است که عادلانه نیست. ولی با توزیع نقدی یارانه ها(در این مورد بخش سوخت)، از آنجایی که جمعیت 10 درصد فقیرترین، 20 برابر 10 درصد غنی ترین است، بنابراین این دهک، بیش از 20 برابر دهک ثروتمندترین از یارانه برخوردار می شوند که عادلانه تر است.)
معایب عمده هدفمندی یارانه ها
(نقل از سایت برترین) در این ارتباط شبهات ذیل مطرح می باشد که لازم است نمایندگان محترم مجلس قبل از تصویب
لایحه جوابی برای آن بیابند:
۱- اگر هدف این لایحه چنان که گفته می شود در چهارچوب منافع ملی است لزوما باید تصمیم گیری در مورد آن نیز در چهارچوب یک گفتگو و توافق ملی انجام شود . نه آنکه دولت اصولگرا با بستن همه دهانها و حذف همه صداهای مخالف و معترض و دگر اندیش و با به بند کشیدن همه تحول خواهان و اصلاح طلبان و همه دلسوزان نظام و ملت به اتهام واهی براندازی نظام به بهانه اعتراض به نتیجه انتخابات ؛ خود هر آنچه می پسندد به قامت خویش ببرد و مجلس همسو برایش بدوزد و به نام منافع ملی بر اندام ملت بیچاره بپوشاند.
۲- در یک دولت اصولگرا روشها باید لزوما متناسب با اهداف باشند. وقتی راه و روش با هدف نمی خواند یا بر این است که هدف را گم کرده اند و راه را اشتباه می روند و یا بر این است که اصلا هدف واقعی چیز دیگری به غیر از هدف اعلام شده است. و بنا به روش استالینیستی زدن راهنما به چپ و پیچیدن به راست عمل شده که عین ماکیاولیسم و منتهای فرصت طلبی و مصداق همان کلمه حق یراد بها الباطل است . تبعیت از این روش در انتخاب نام لایحه کاملا معلوم و مشهود است. تحول اقتصادی و هدفمند کردن یارانه می نویسند و حذف کرن یارانه و گران کردن قیمتها می خوانند. اگر این دولت صداقت داشت چرا در جریان انتخابات اخیر به جای به زیر سوال بردن عملکرد همه دولتهای قبلی و طرح پرونده تحصیلی همسر کاندیدای رقیب وطرح مسائل بی ربط وعوامفریبانه و سخیف ؛ صادقانه این مساله را برای مردم و انتخاب کنندگان تشریح نکرد و چرا به آنها وعده آوردن درآمد نفت به سر سفره مردم داده شد و چرا به آنها گفته نشد که ما می خواهیم همه چیز را گران و قیمتها را چند برابر کنیم و نفت و گاز و آب و برق ونان را به قیمت جهانی وچند برابر برای شما محاسبه کنیم و به ازای آن ماهی ۱۰۰ هزار تومان نقدا به هر خانواده بپردازیم ؟ تا آنها با شناخت کامل به نامزد مورد نظر خود رای دهند؟ و دچار اشتباه در انتخاب خود نشوند؟
۳- اگر هدف این لایحه واقعا هدفمند کردن یارانه ها است ؛ چرا پرداخت نقدی؟ این روش یکبار آزموده شده و امتحان خود را به بدی پس داده وهمه به عینه شاهد نتایج ناشی از پرداخت نقدی سود سهام عدالت در شب انتخابات و آثار ونتایج منفی و مخرب آن بوده ایم. بحرانهای سیاسی و اعتراضات مردمی و بی اعتمادی بوجود آمده پس از انتخابات همه معلول استفاده از چنین روش نابجائی بوده که در اینده هم می تواند تکرار شود و مورد استفاده ابزاری و سیاسی دولت واقع گردد. چرا مسائل بوجود آمده پس از انتخابات را به اتهامات بی ربط و حرفهای غیر قابل باور و عجیب و غریب ربط می دهید؟ و چرا نمی خواهید قبول کنید که ریشه بی اعتمادی و بحران در واقع با این نوع اقدامات شبهه برانگیز و اعتماد براندازانه دولت از قبل از انتخابات شروع شده نه با اعتراضات مردمی پس ازانتخابات. روش پرداخت نقدی یارانه ها توسط دولت عامل ایجاد خدشه در اعتماد ملی به نظام و تعمیق شکاف ایجاد شده بین ملت و دولت است.
۴- پردخت نقدی یارانه به پنج دهک جامعه و محروم کرن پنج دهک دیگر خود بخود جامعه را دچار انشقاق و تقسیم به خودی و غیر خودی و حقوق بگیر دولت و غیر حقوق بگیر و طرفدار دولت و مخالف دولت کرده و وحدت ملی جامعه را دچار اسیب و خدشه جدی کرده و جنگ طبقاتی و شکاف و بحران عمیق سیاسی ایجاد می کند. وبیم زیمبابوه دوم شدن به شدت می رود. دیدیم که تقسیم اراضی بین سیاه پوستان چه بلائی بر سر اقتصاد زیمبابوه درآورد و همان سیاهان صاحب زمین شده را زمینگیر کرد.
۵- پرداخت نقدی یارانه ها بر خلاف اهداف برنامه توسعه و سند چشم انداز و اصل ۴۴ بجای کاهش حجم مالکیت و تصدی گری و نقش کارفرمائی دولت ؛ انرا به بزرگترین کارفرما و مالک و متصدی همه امور اجرائی کشور تبدیل و نقش آنرا از سیاستگذاری و هدایت و نظارت به نقش توزیع کننده اعانه و کمیته امداد تنزل می دهد و نیمی از جامعه را به مددجو و مزدور و اعانه بگیردولت تبدیل می کند و بخش خصوصی را از هستی ساقط می کند. در حالیکه هدف از اصل ۴۴ کوچک کردن دولت و کاهش نقش آن در تصدی گری و بنگاه داری و کارفرمائی و تقویت بخش خصوصی و دادن نقش اصلی در اداره اقتصاد کشور به ان اعلام شده است. در واقع این لایحه کودتا بر علیه اصل ۴۴ محسوب می شود.
۶- پردخت نقدی یارانه ها با وابسته کرن درآمد و هستی نیمی از جامعه به دولت ؛مانع جابجائی مسالمت آمیزقدرت ودست به دست شدن حاکمیت بین جناحهای سیاسی شده و روند دمکراسی را مختل و با مانعی اساسی و همیشگی روبرو می کند و دولت حاکم را برای همیشه بر مسند قدرتی ابدی می نشاند.
۷- حذف یارانه ها بر خلاف آنچه که گفته می شود موضوع خصوصی سازی و اجرای اصل ۴۴ و افزایش بهره وری بنگاههای دولتی را منتفی وفاقد موضوعیت می کند. زیر ا وقتی با افزایش قیمت می توان سهم ناکارآمدی و عدم بهره وری بهینه و رانت خواری را در زیاندهی شرکتهای دولتی با قیمت فروش بالاتر از قیمت تمام شده پوشش داد و آنرا پنهان کرد ؛ دیگر چه نیازی به خصوصی سازی و اجرای اصل 44 و افزایش بهره وری و کاهش هزینه ها خواهد بود؟
۸- اثر افزایش قیمت حاملهای انرژی با افزایش تورم کاملا خنثی می شود زیرا تورم سبب افزایش قیمت تمام شده تمام کالاها و خدمات می گردد و لذا افزایش قیمت فروش اثری در کاهش قیمت تمام شده و کاهش یارانه ها ندارد و اگر اثر مثبتی بر آن مترتب باشد بسیار کوتاه مدت است وبه سرعت اثر منفی آن روی یارانه ها و قیمت تمام شده با افزایش تورم ظاهر می شود. لذا بهترین روش برای حذف یارانه ها افزایش بهره وری و کاهش هزینه ها و کاهش قیمت تمام شده است که با اجرای اصل ۴۴ ممکن می شود.