تحقیق مقاله موقعیت طبیعی شهرستان رشت

موقعیت طبیعی شهرستان رشت

شهرستان رشت در 49 درجه و 38 دقیقه طول جغرافیایی و 37 درجه و 19 دقیقه عرض جغرافیایی واقع شده است بافت لایه های زمین از نوع جریانهای آبرفتی است که در طول سالیان طولانی بر هم انباشته است .

ارتفاع شهر از سطح آبهای آزاد 5/3 متر است . این شهر دارای آب و هوای معتدل و مرطوب است و در شمار بزرگترین و قدیمی ترین شهرهای ناحیه جنوب دریای خزر می باشد .

میزان بارش سالانه باران حدود 1800 میلی متر است و درجه حرارت هوا از 5- تا 32+ درجه سانتی گراد متغیر است .

موقعیت فعلی خانه قدیری در شهر رشت

این بنا در ضلع شرقی محله کیاب و سبزه میدان در بن بست احتساب ( بن بست ترابیان قدیم ) در انتهای کوچه بن بست قرار دارد .

( سبزه میدان توسط محمد ولی خان تنکابنی سپهدار و حکمران گیلان احداث گردید)

خانه قدیری جنوب به سبزه میدان منتهی می شود.

تاریخچه بنا

قدمت این بنا به اواخر دوره قاجار بر می گردد و در اوایل دوره پهلوی نیز مرمت و قسمتهایی به آن الحاق گردید .

ملک مذکور تا تاریخ 9/4/1344 در اختیار آقایان محمد حسین و نصرالله همدانی بود و در آن تاریخ به آقای فریدون نصیری فروخته شد و نام برده در همان سال ملک را بنام همسرش خانم اکرم قدیری نمود .

این بنا در سال 1367 بر اثر سحل انگاری یکی از مستاجرین طعمه حریق شده و در این رابطه علاوه بر فروریختن بام آن دروپنجره های چوبی بنا تزیینات گچبری ، آیینه کاری و گروهچینی چوبی آن آسیب شدیدی دید .

و در همان سال با هزینه مالک و نظارت میراث فرهنگی استان گیلان مورد مرمت قرار گرفت .

خانه قدیری در سال 1368 توسط اداره کل میراث فرهنگی استان گیلان خریداری و جهت انجام کارهای اداری به مکانی اداری تغییر کاربری داد . و از همان موقع تاکنون نیز بارها جهت نگهداری و حفاظت آن مورد مرمت موضعی و مستمر قرار گرفت . در سال 1381 با در اختیار گرفتن مکانی جدید جهت استقرار اداره کل میراث استان تخلیه و جهت احداث مکانی برای کار آموزان صنایع دستی مورد مرمت اساسی قرار گرفت.

مشخصات بنا

مشخصات کلی بنا

عرصه این زمین ( مساحت کل زمین ) تقریباً 800 متر مبع است . زیر بنای خانه با طبقات 600 متر مربع است .

در دیوارهای بنا ( حیاط بنا ) سه نوع طاق نما( سه بخش تند و کند و کلیل) مشاهده می گردد بنای اصلی در دو طبقه و هر طبقه دارای چهار اتاق عمده می باشد.

اتاقهای همکف ساده و بدون تزیینات است و در طبقه فوقانی یک تالار بزرگ زیبا باتزیینات گچ بری و آیینه کاری که متاسفانه در اثر سهل انگاری مستاجرین قبلی  در اثر آتش سوزی در سال 1367 آسیب شدید دید.

خانه کلاً دارای 8 اتاق اصلی و 10 فضای سرویس دهنده است . این خانه دارای یک سری الحقات می باشد که در سالهای مختلف 70 و 69 و 82 توسط میراث فرهنگی به آن اضافه شده است.

کارکرد بنا

این ساختمان منزل مسکونی بوده که در سال 67 توسط میراث فرهنگی استان گیلان هم اکنون نیز به عنوان اداره میراث فرهنگی استفاده می شود .

خصوصیات بنا

در بررسیاولیه خانه های شهری می توان ترکیب سه گانه ای به صورت یک بخش اصلی در وسط و دو بال جانبی در تمامی پلانها مشاهده کرد که با تاثیر پذیری از معماری سایر نقاط ایران ، رنگ و بوی خاصی گرفته اند بدین ترتیب که در قسمت میانی ، تالار یا سه دری و در مواردی ایوان قرار گرفته است .

چنین ترکیبی در خانه ها شهری رشت به صورت تکامل یافته تری مشاهده می شود . این صورت اولیه ترتیب فضاها در مواردی تغییرات جالبی پیدا کرده است .

کف اطاقهای تحتانی ، پل کوبی و از الوار و تخته است . طبقه همکف از ضلع جنوب دارای یک راه پله اصلی دو طرفه است . و یک پله فرعی یک طرفه در سمت شمال آن قرار دارد درها و پنجره ها از چوبهای بادوام و پوشش بادوام بام نیز در گذشته سفال بوده که بعد از آتش سوزی با حلب پوشیده شده است .

این ساختمان دارای یک درب ورودی به حیاط در ضلع شرقی در کوچه احتساب (ترابیان سابق ) است.

در اغلب بناهای سنتی رشت فضاها در طرفین تالار ( شاه نشین ) میانی به صورت قرینه شکل داده می شود . نماها کشیده ، سبک و اغلب از شیشه اند که در خانه قدیری رشت این تمر قرینگی به دلیل شکل زمین وجود ندارد و اتاقها به صورت نامتقارن در طرفین تالار میانی قرار گرفته اند.

در حقیقت خانه دارای دو لایه متفاوت ( مانند خانه های بومی گیلان ) می باشد . لایه سرتاسری ایوان و لایه اتاقها .

در این خانه پله نیز به دلیل عملکردهای خاص در طیقه فوقانی اهمیت ویژه ای می یابد . در خانه قدیری دو پلکان یکی در جنوب دو طرفه و یکی در شمال یک طرفه وجود دارد .

در این بنا تمایل به یک معماری منطقه ای بیشتر جلب توجه می کند . در این نمونه شخصیت خارجی بنا از معماری بومی به عاریت گرفته شده است ولی با استفاده از مصالح مرغوب بنا شخصیت خاصی پیدا کرده است .

از طرفی استفاده صحیح از تناسب های مستطیلی شکل و امتداد خطوط سازه ای سبکی حجم در با شیشه بندیهایی تنها تشدید نمی شود . تقسیمات پنجره ها در طبقه فوقانی و بالاخره آهنگ منظم درها و پنجره ها در طبقات به خوبی موقعیت شهری این بنا را نشان می دهد .

به طور کلی در این خانه با توجه به شرایط اقلیمی و محیط کمتر به تزیینات معماری در بدنه ها توجه شده است و بیشترین تزیینات معماری در داخل به کار گرفته شده است (گچ بری های تالار فوقانی )

با توجه به حالت تعادل یا متقارن بنا مرکزیت و سه گانگی موجوددر پلان دارای نظم و هندسه پیوسته ای می باشد از نکته های قابل بحث دیگر مسئله جایگزینی عملکردهای گوناگون در اطراف حیاط می باشد .

در معماری خانه های شهری حالتی که اطراف حیاط کاملاً پرشده باشد کمتر به چشم می خورد و غالباً اتصال و پیوستگی خاصی ما بین این بناها دیده نمی شود.

راهروی شیشه بند فوقانی ایجاد کننده مسیر حرکتی

در ضلع جنوبی خانه قدیری است .

پیش آمدگی لبه بام های شیبدار در بنا مانع برخورد باران با سطح نما می شود.

عوامل تزیین شده و نوع آنها

دیوار حیاط دارای طاقه نمای است که باعث زیبایی و ریتیک شدن و آراسته شدن محوطه ها می شود که توسط آجر قرمز اجرا شده اند نمای شیشه بند که از تلفیق چوب و شیشه است باعث زیبایی نما شده است البته تزیینات داخلی بنا بیشتر در تالار و طبقه بالا است که ترکیبی از گچ بری و آیینه کاری است گچ بری ها با نقش پرندگان و گیاهان و جانوران بسیار زیبا است و دارای هارمونی خاص را پدید آورده است .

پنجره های تالار طبقه اول دارای شیشه های رنگی است که باعث زیبایی هر چه بیشتر فضا می شود این شیشه با شکل هندسی زیبا با چوب تلفیق شده اند و روشنایی داخل این اتاق را با سایر اتاقها متفاوت کرده اند که متناسب با کاربری آن باشد البته بعد از آتش سوزی این ساختمان دچار تغییراتی شده و به شکل اولیه برنگشته است .

جابه جایی عملکرد فضاها

در غالب  خانه های شهری غیر از خانه هایی که طی چند دهه اخیر ساخته شده کاربرد اطاقها مشخص نیست . مساحت و موقعیت هر اطاق می تواند در کاربرد و عملکرد آن اطاق تعیین کننده باشد.

در طرح ساختمانی اطاق غذاخوری یا محوطه ای که برای غذاخوردن مشخص شده باشد وجود ندارد زیرا در این خانه ها با تغییر فصول مورد استفاده از اطاقها نیز تغییر می کند .

حیاط و نمای آفتابگیر جنوبی

در بناهای شهر رشت کشیدگی پلان اغلب در جهت شرقی – غربی بود . تا استفاده بهتری از نور خورشید صورت گیرد و ضمناً درهای شمالی و جنوبی و پنجره های مقابل هم شمالی و جنوبی کوران را برای دفع رطوبت از داخل بنا فراهم سازد .

شناخت بنا از لحاظ نحوه ساخت ، سازه و انتقال نیروها

خانه قدیری ماسونری است . جزرهای خشتی باربر به همراه سقفهایی از الوارهای چوبی و احیاناً الوارهایی قایم در داخل جزرها سازه این بنا را تشکیل می دهند .

البته با در نظر گرفتن این استثناء که تیرریزی سرویس بهداشتی در طبقه بالا که تازه ساخت است فلزی است      ( که در تیرریزی دقیقاً نشان داده شده است )

حدس زده می شود که در جزرهای این بنا همچون بناهای مشابه اش الوارهایی افقی و قایم وجودداشته باشند . این کلافهای افقی و قایم یک شبکه نگهدارنده را در درون جزر ها ایجاد می کند که از باز شدن جزرها و گسیختگی بنا جلوگیری می کند .

اما اسکلت زیر شیروانی و شیروانی را می توان به عنوان سازه مستقل که باید در مقابل نیروهای عمودی و باربرف ایستایی داشته باشد و تغییر شکل ندهد بررسی کرد .

البته سقف بنایی از مرمت بصورت حلب سر شاخته شده که قبل از آتش سوزی سفالی بوده است.

خانه قدیری

این بنا در استان گیلان ، شهرستان  رشت ، در اقلیم منطقه ای معتدل ومرطوب ودر منطقه ای زلزله خیز قرار دارد و در ضلع شرقی محله کیاب و سبزه میدان واقع شده است . قدمت آن به اواخر دوره قاجار بر می گردد و در اوایل دوره پهلوی نیز مرمت و قسمتهایی به بنای اصلی الحاق گردیده است . این بنا در سال 1367 بر اثر سهل انگاری یکی از مستأ جرین طعمه حریق شد ودر این رابطه علاوه بر فرو ریختن بام آن ، در و پنجره های چوبی بنا ، تزئینات گچبری ، آیینه کاری و گرهچینی چوبی آن آسیب شدیدی دید و در همان سال با هزینه مالک ونظارت میراث فرهنگی استان گیلان مورد مرمت قرار گرفت .

خانه قدیری در سال 1368 توسط اداره کل میراث فرهنگی استان گیلان خریداری وجهت انجام کارهای اداری به مکانی اداری تغییر کاربری داده شد . ازآن زمان تاکنون نیز بارها جهت نگهداری و حفاظت از آن مورد مرمت های موضعی ومستمر قرار گرفت ودر سال 1381 با در اختیار گرفتن مکانی جدید جهت استقرار اداره کل میراث فرهنگی استان ، تخلیه وجهت مرکزآموزش و پژوهش هنرهای سنتی مورد مرمت اساسی قرار گرفت .

در سال 82 عملیات گچکاری دیوارهای طبقه اول و همکف بنا در قسمت راهروها و قسمت های تبله شده ، طراحی ، خاک برداری و زیرسازی محوطه باغچه ، سفالچینی دیوارهای محوطه حیاط شمالی و جنوبی و سقف اتاقهای مستقردر آنها ، کاشیکاری راهروهای طبقه همکف ، مرمت فاضلاب حیاط شمالی ، تعویض لوله های آب فرسوده کل ساختمان و نصب و جاگذاری لوله های جدید ، نقاشی کل ساختمان شامل : پوشش سقف ، دیوارهای داخلی ، لمبه کوبی ، دیوارهای خارجی و سایر قسمتها ، نصب و راه اندازی رادیاتورها و شوفاژخانه ساختمان و پاک سازی بنا انجام شد .