تحقیق مقاله رایگان اوقات فراغت

اوقات فراغت:

مقدمه:

 یکی از مسائل بسیار مهم و در خور توجهی که در فصل تابستان ذهن والدین و مربیان را به خود مشغول می دارد، فرارسیدن اوقات فراغت دانش آموزان است و این که با این زمان طولانی اوقات فراغت دانش آموزان است و این که با این زمان طولانی اوقات فراغت چه باید بکنند و چه تمهیداتی بیندیشند تا کمتر مورد اعتراض فرزندان قرار بگیرند، زیرا عده ای از آنها در این ایام مدام به والدین می گویند : حوصله ما سر می رود ما را جایی ببرید و برای ما مشغولیتی فراهم کنید. از طرف دیگر در خانواده هایی که فرزندان متعددی دارند، معمولاً میزان اصطکاک بین آنها افزایش می یابد و وجود درگیری ها و ضرب و شتم ها و نیز انجام تنبیهات بدنی توسط والدین، فضای خانه را ناامن و مشکل آفرین می کند و گاه حضور بیش از اندازه فرزندان در فضای کوچه که با نظارت(CONTROL )  کمتر والدین همراه است، موجب فراگیری رفتار نامطلوب شده، بدآموزی های ناشی از حضور افراطی در کوچه و خیابان دردسرهای تازه ای برای والدین فراهم می نماید. گاهی متعاقب این حضور طولانی شاهد بروز بزهکاری ها در برخی از دانش آموزان در دوره تعطیلات تابستان هستیم.

 اینک سوال این ست که به منظور افزایش بهره وری توانمندی های فرزندان و نیز پربار ساختن اوقات فراغت آنان باید به چه روش هایی متوسل گردید و چه نوع تمهیداتی اندیشید تا شاهد رشد و شکوفایی هرچه بیشتر فرزندان این مرز و بوم اسلامی و نیز کاهش بزهکاری ها در سطح جامعه و به ویژه در میان نوجوانان بوده، مسیر تعالی آنان را هموار سازیم؟

 «به من بگویید اوقات فراغت خود را چگونه می گذارنید تا بگویم که هستید و فرزندان خود را چگونه تربیت می کنید. »              (فرانسیس دوکه)

 در عصر حاضر مقوله اوقات فراغت از چنان اهمیتی برخوردار است که اکثر جوامع برای بهینه سازی این زمان، تمامی امکانات نرم افزاری و سخت افزاری خود را به کار می گیرند. بنابراین ابتدا به معنای فراغت می پردازیم.

فراغت به معنای فرصت هایی است که انسان در آن عهده دار هیچ نوع کار موظفی نباشد. به این معنی که فرد فارغ از قید زمان و تعهدات حرفه ای به آن چه دلخواه اوست، می پردازد. به عبارت دیگر آزادی از الزام در فعالیت ها یکی از ویژگیهای برجسته اوقات فراغت محسوب می شود. از جمله شاخص های دیگر آن کمرنگ شدن میزان کنترل اجتماعی است. نکته ای که در این جا قابل بررسی می باشد این است که ملاک های فوق – نبود الزام و کمرنگ شدن کنترل اجتماعی – می توانند عملکردی دوگانه داشته باشند. به این معنی که از طرفی ذهن فراغتی یافته، امکان خلاقیت فراهم می شود و از سویی دیگر به علت کاهش نظارت اجتماعی زمینه بروز ناهنجاری ها ایجاد می گردد. تامل در این موارد ما را متوجه اهمیت و ضرورت کیفیت گذران اوقات فراغت می سازد، به طوری که می توان گفت صرفنظر از سایر عوامل موثر تربیتی، گرایش افراد به هر یک از این دو سو تابعی است از نحوه گذراندن اوقات فراغت آنها بر این اساس هدایت و غنی سازی اوقات فراغت از طریق برنامه ریزی دقیق می تواند به هدایت این فرصت ها به سمت سلامت روانی و خلاقیت افراد بینجامد و چنانچه تمهیدات ضروری برای آن اندیشیده نشود منجر به چالش ها و آسیب های اجتماعی خواهد شد.

 معنای اوقات فراغت :

 چنانچه از گروهی از مردم که به شکل تصادفی برگزیده شده اند بپرسیم که نظرتان درباره اوقات فراغت چیست؟ پاسخ های متفاوتی می دهند. عده ای ممکن است بر این باور باشند که اوقات فراغت مدت زمانی است که پس از انجام کار یا انجام وظایف و مسئولیت ها باقی می ماند. عده ای دیگر ممکن است به فعالیت های خاصی نظیر تماشای تلویزیون، شرکت در فعالیت های ورزشی، صرف غذا در بیرون از منزل، باغبانی یا هزاران نوع فعالیت دیگری که ممکن است برای آنان جالب باشد اشاره کنند. افزون بر این موارد، ممکن است افراد دیگری به تجربیات، یا کیفیت های خاصی توجه داشته باشند، یعنی موقعیت های ویژه ای که ایام فراغت برای آنان فراهم می آوزد تا بتوانند هر کاری که دوست دارند انجام بدهند. بنا به سلیقه خود تفریح و ورزش کنند و اموری را تجربه کنند که در اوقات دیگر زندگی برایشان امکان پذیر نباشد. عده ای نیز ممکن است اوقات فراغت را موقعیتی برای آرمیدن و جبران خستگی ناشی از کار و نوش دارویی برای گریز از فشارها و تنش ها و رهایی از بار زندگی مدرن به شمار آورند.

 تنوع این پساخ ها نشان می دهد که اوقات فراغت برای افراد مختلف، معانی گوناگونی دارد و دیگر این که این جنبه از تجربیات زندگانی آدمی بس پیچیده است، اما می توان اجمالاً اوقات فراغت را به عنوان بازمانده وقت (اوقات غیرموظف) و نیز به عنوان فعالیت (ACTIVITY) مانند تماشای تلویزیون و به عنوان عملکرد ( یعنی انجام اعمالی مفید برای اشخاص و به طور خاص برای جامعه ) یا به عنوان آزادی عمل درنظر گرفت[1].

 مفهوم فراغت :

 اصطلاح فراغت معمولاً با ویژگیهایی چون «آزادی از اضطرار» ، «فرصتی برای انتخاب»، «زمانی فراتر از اوقات کار» یا زمان آزاد بعد از انجام وظایف اجتماعی توصیف می شود. پرسش از مفهوم فراغت، پاسخ های متفاوتی می طلبد، عموماً فراغت در معنای متضاد با کار به کار می رود، اما گاهی آنچه برای یک نفر کار محسوب می شود همان فعالیت برای دیگری در حکم فراغت است. آزادی از الزام اگرچه اغلب به عنوان کلید توجه به فراغت محسوب می شود ولی بسیاری از فعالیت های جمعی خانگی، اجتماعی و داوطلبانه که غیر کار محسوب می شوند، به طور قابل ملاحظه ای با الزام همراه هستند. برخی به اوقات فراغت به عنوان فرصتی برای آرامش و استراحت می نگرند، هر چند که بیشتر مردم اوقات فراغتشان را به انجام خدمت، مطالعه، آموزش جدی یا نوشتن یک کتاب اختصاص می دهند. چنان که ملاحظه می شود تعریف مفهوم فراغت به آسانی ممکن نیست اما با تعمق در ادبیات مربوط به آن، می توان سه ویژگی اساسی از فراغت را ارائه داد :

 الف ) فراغت به مفهوم «مازاد»، زمانی که برنامه و وظایف الزام آوری برای آن درنظر گرفته نمی شود.

 ب ) فراغت به معنای حالتی از بودن، یک نگرش، شیوه ای از انجام امور.

 ج ) فراغت در مفهوم کارکردی، فعالیت آزادانه انتخاب شده ای که به شکل گیری شخصیت منجر می شود.

 وجه مشترک همه این مفاهیم، آزادی از ضرورت و اجبار است. این ویژگی با نگرش اکثر افراد نیز مطابقت دارد. مفهوم فراغت در نزد عموم غالباً با تأکید بر آزادی از الزام همراه است. در این معنا فراغت آن چیزی است که شما مایل به انجام آن هستید نه آن چه مجبور به انجام آن باشید. (بمل و بمل ، 1996).

 نتیجه گیری :

 در این مقاله تلاش بر آن بود که به اختصار پدیده اوقات فراغت و نحوه استفاده بهینه از آن مورد بحث و بررسی قرار گیرد. هم چنین راه کارهای مناسبی به والیدن در ایام تابستان ارائه شود تا اولیای محترم دانش آموزان بتوانند ضمن ترغیب فرزندان خویش به گذران اوقات فراغت خود به گونه ای مناسب، از آسیب پذیری های محتمل برحذر باشند.

 وجود یا نبود برنامه ریزی در زمینه گذران اوقات فراغت می تواند دو پیامد متضاد از اوقات فراغت را به همراه بیاورد. اوقات فراغت می تواند جامعه را توسعه دهد، اما مشروط به داشتن برنامه ریزی و بالعکس، تأکید بر داشتن برنامه ریزی از این واقعیت سرچشمه می گیرد که امروزه گذران اوقات فراغت به یکی از نیازهای اساسی و عالی انسان کنونی بدل شده است، لذا برنامه ریزی برای آن جزئی جدایی ناپذیر از برنامه ریزی فضایی و اجتماعی محسوب می شود، زیرا فراغت در فضا اتفاق می افتد و از این نظر با برنامه ریزی فضایی ارتباطی نزدیک پیدا می کند. بنابراین برنامه ریزی موفق نیازمند درک روشن از شرایط جتماعی و اقتصادی خواهد بود. بر این اساس نکات عمده ای که در این مقوله باید در کانون توجه قرار گیرد عبارتند از :

1 ) تعریف نیازهای فراغتی :

در واقع هدف همه انسان ها از زیستن، رسیدن به کیفیت دلخواه خود از زندگی همراه با سعادت است و آن هم به طور عمده با فراغت تعریف می شود. همه افراد به نحوی با این امر درگیرند، به همین دلیل نیازهای فراغت بسیار متنوع است. از کودکی که دست وپا می زند تا کسی که دوران کهولت را طی می کند احتیاج دارد وقتش را به صورت دلخواه و معنادار بگذراند. انسان ها در سنین مختلف نیازهای فراغتی ویژه ای دارند که باید به آنها پاسخ داده شود و عدم ارضای آنها یعنی احساس بدبختی. از طرفی چون این نیازها متنوع است و در طول زمان نیز تغییر می کند برنامه ریزی واحد و یکسان نمی تواند معتبر باشد. بر این اساس یکی از نکات مهم در برنامه ریزی فضایی فراغت این است که فضاهای فراغتی شهری براساس مخاطبان و استفاده کنندگان از آنها تعریف و طراحی شوند، در حالی که فضاهای شهری ما برای انسان متوسط و معمولاً با خصوصیات «مردانه» درنظر گرفته شده است، یعنی طراحی فضاها، تسهیلات و تجهیزات طوری صورت می گیرد که کودکان، زنان یا گروه های ویژه قادر به استفاده از آن نیستند. باید توجه کرد که در شهر فقط با انسان بالغ به ویژه مرد سرو کار نداریم، در واقع شهر «خانه همگان» است.

 2 ) برنامه ریزی زمانی اوقات فراغت :

 نیازهای فراغتی است تناوب زمانی دارد و از این لحاظ سه نوع نیاز فراغتی را میتوان تشخیص داد :

 الف ) نیازهای روزمره و کوتاه مدت مانند نیاز به پیاده روی، دید و بازدید و ....

 ب )  نیازهای میان مدت مثل نیاز به کوه نوردی، ورزش پینگ پنگ و پیشاهنگی که معمولاً در یک روز یا در تعطیلات آخر هفته صورت می گیرد.

 ج ) نیازهای بلند مدت که به صورت سیر و سیاحت یا سفرهای چند روزه خود را نشان می دهد.

 3 ) برنامه ریزی اقتصادی :

 به معنای برآورد عرضه و تقاضا با توجه به انواع درآمدها و انواع هزینه های فراغتی است. بنابراین لازم است که انواع نیازها از نظر زمانی وهم چنین طیف استفاده کنندگان شناخته شوند و برای آنها برنامه ریزی فضایی، اجتماعی و اقتصادی لازم صورت گیرد.

 بدیهی است که پاسخ گویی به نیازهای فراغت به طور هماهنگ، آگاهانه و سازمان یافته، مستلزم شناسایی سطوح وظایف بخش های موثر در این کار یعنی بخش دولتی یا بخش عمومی و بخش خصوصی و هماهنگی میان انهاست. بخش دولتی با مسئولیت تهیه طرح های توسعه و عمران شهری، جایگاه و فصل مشخصی را به تأمین فضاها و تسهیلات لازم برای گذران اوقات فراغت اختصاص می دهد. بنابراین باید از طریق طرحهای شهری به ایجاد و گسترش پارک های جنگلی و پاک های حومه ای، انواع پارک های شهری تعریف شده، مسیرهای دوچرخه سواری، کوه نوردی و تجهیز راسته های شهری و سایر فضاهای عمومی و فراغتی اقدام کند. همچنین سامان دهی مکان های تاریخی، زیارتگاه ها و اماکن مشابه از وظایف این بخش است. امروزه در دنیا یکی از بهترین فضاهای تفریح عمومی محوطه سازمان های خدماتی عمومی است. بنابراین نیازی به ایجاد پارک های عجیب و پرهزینه نیست، بلکه همین واحدهای اداری و سازمان های نیمه عمومی نیز می توانند فضای مطلوبی را برای استراحت یا فراغت شهرنشینان فراهم کنند و در اختیار بگذارند. بخش خصوصی را نیز باید برای تأمین نیازهای فراغتی تشویق و هدایت کرد. لازمه این امر آگاهی به امر سودآوری سرمایه گذاری در بخش فراغت است. طراحی و اجرای پیش نهادهای فوق مستلزم برنامه ریزی استراتژیک کشوری و مشخص نمودن راهبردهای اساسی و تعریف آنها در قالب پروژه های عملیاتی حساب شده ای است که اوقات فراغت جزئی از آن محسوب می شود.