ماهیت بیمه اتکائی
در قانون تجارت المان ماهیت بیمه اتکائی چنین بیان می شود:
بیمه اتکائی عبارت است از بیمه خطری که بیمه گر واگذارنده ان را بیمه کرده است.
البته لازم به یاد اوری است که هیچگونه ارتیاط قانونی بین بیمه گذار یا بیمه شونده با بیمه گر اتکائی وجود ندارد اصولا بیمه گذار یا بیمه شونده در اغلب موارد از وجود وچگونگی عملیات اتکائی بی اطلاع می باشد.
قرارداد بیمه که بین بیمه گذار وبیمه گر منعقد می گردد از یک طرف وهمچنین قرارداد بیمه اتکائی که بین بیمه گر واگذارنده با بیمه گر اتکائی بسته می شود از طرف دیگر دو قرارداد جداگانه محسوب می شود وهیچ ارتباطی بین این دو قرارداد از نظر حقوقی وجود ندارد.
قرارداد بیمه اتکائی همیشه یک قرارداد خسارتی است یعنی اینکه بیمه گر پرداخت کننده خسارت نمی تواند از ان سود ببرد حتی در مورد بیمه های عمر وحوادث زیرا بیمه گر اتکائی بیمه گر واگذارنده را از خطر از دست دادن کل ویا بخشی از دارائی اش در مقابل پرداخت خسارت خطراتی که به عهده گرفته است حمایت می کند .
در مورد بیمه اتکائی پروفسور پرولس تعریف جامع وجالبی دارد که در ان عواملی که نتایج بیمه اتکائی را تحت تاثیر قرار می دهند راتجزیه وتحلیل کرده است در زیر به طور خلاصه این تجزیه وتحلیل راجزء به جزء مورد مطالعه قرار می دهیم .
1/1/2- ریسکهائی که از بیمه گذار ناشی می شود(ریسک اصلی)
این مفهوم متمرکز می شود بر یک ریسک تکنیکی یا به زبان دیگر خطری که بیمه نامه به ان پوشش داده است. در کنار ان البته یک ریسک قراردادی هم وجود دارد مانند خسارتهای ناشی از کلاهبرداری که یک ریسک قراردادی است.
این دو نوع ریسک می تواند به وسیله قرارداد اتکائی پوشش داده براساس کلوز (follow the forums )
2/1/2- ریسکهائی که از بیمه گر واگذارنده ویا بیمه گر اتکائی ناشی می شود
ضعف مدیریت (غفلت عدم رعایت دقیق ظرفیت وتوانایی شرکت در پذیرفتن ونگهداری ریسک) از طرف بیمه گر واگذارنده به طور قابل ملاحظه ای می تواند میزان تعهدات بیمه گر اتکائی را افزایش دهد عدم اگاهی کافی در روش صدور نداشتن دقت کافی در پرداخت خسارت ضعف فنی پذیرش کار بیش از توان شرکت عواملی هستند کهنتیجه قرارداد اتکائی را به طور مستقیم تحت تاثیر قرارداد می دهند.
سرانجام خطرات ناشی از اعمال ورفتار ناپسند انسانی که اثرات سوء ان نهایتا به بیمه گر واگذارنده وبیمه گر اتکائی بر می گردد
3/1/2- ریسکهائی که خارج از کنترل طرفین قرارداد می باشد
فرض بر این است که بیمه گران اتکائی هیچ نوع مسئولیتی در مقابل خطر نوسانات پولی ندارد. علی رغم اینکه در حقیقت این تغییرات مستقیما روی نتیجه قرارداد انها تاثیر می گذارد تغییرات ارزهائی که قرارداد اتکائی با انها سروکار دارند ممکن است باعث شود که بیمه گر اتکائی بیشتر ویا کمتر از انچه پیش بینی کرده است بپردازد. درحالی که این نوسانات اثری در وضعیت مالی بیمه گر ندارد بنابراین مهمترین وحساس ترین کاری که باید بیمه گر اتکائی انجام دهد این است که براساس بودجه برنامه ریزی شده سرمایه گذاری نماید البته این کار احتمالا با وجود مقررات گوناگون وسختی که دراین مورد وجود دارد کار اسانی نیست.
در اینجا اشاره به تورم نیز خالی از فایده نیست زیرا تورم از یک طرف میزان ارزش سرمایه کذاری را کاهش داده واز طرف دیگر نتایج امارهای فنی را بی اثر می کند وحق بیمه خسارت وهزینه ها را بالا می برد در نتیجه این اثرات امارهای ارائه شده فریبنده خطرناک وعملا غیر قابل استفاده شده ویک خوش بینی کوتاه مدتی ایجاد می گردد انتقال ارز در این مورد مشکلات خاص خودش رابه وجود می اورد که این مشکلات به هر دو طرف قرارداد چه بیمه گر واگذارنده وچه بیمه گر اتکائی بر می گردد.
تعدادی از کشورها محدودیت های انتقال ارز دارند که اکثرا انتقال ارز انها که ناشی از عملیات بیمه اتکائی است با تاخیر انجام می گیرد در اغلب موارد برای پرداختهای ناشی ازعملیات بیمه اتکائی مقررات ویژه وغیر ایده الی ازنقطه نظر کنترل انتقا لات ارزی وجود دارد در این موارد پرداخت ارز به بیمه گران اتکائی مدتها متوقف می شود ونتیجه این توقف به ضرر بیمه گران اتکائی تمام می شود. زیرا منافع ناشی از دریافت به موقع مانده های حاصل از عملیات بیمه اتکائی را از دست می دهند که نتیجه ان از دست دادن بهره حق بیمه های اتکائی کاهش بازار اتکائی ونهایتا افزایش نرخهای اتکائی است اگر چه بیمه گران اتکائی در عملیات سرمایه گذاری ذخائر فنی خود مجاز به فعالیت ازاد نیستند ولی با سرمایه گذاری در اوراق بهادار می توانند از سپرده های فنی خود سود ببرند.
در کشورهائی که با کاهش بودجه مواجه می باشند بیمه گران اتکائی دچار مشکلات مالی هستند در این کشورها عملیات بیمه مستقیم واتکائی فعالیت موسسات بیمه به سادگی به وسیله سازمان نظارت کننده قابل کنترل بوده ومالیات به راحتی از حق بیمه کارمزد منافع بهره وحتی خسارت پرداختی وصول می شود در برخی از کشورها سودبیمه گران اتکائی برای راحتی کار وصول مالیات براساس اعداد وارقام موهوم وساختگی به طور علی الراس تعیین شده ودریافت می شود که برای بیمه گرنا اتکائی روش ایده ال وقابل قبول نیست.
4/1/2- تراکم ریسک در بیمه اتکائی
بیمه گر اتکائی معملا با توجه به امکانات خود به انجام عملیات اتکائی در وسعت زیادی پرداخته ومتعاقب ان به بیمه گران زیادی پوشش می دهد که در نتیجه معمولا با ترکم خطر بخصوصی روبرو می شود که اگر این مشارکت به طور مستقیم صورت پذیرفته باشد به سادگی قابل کنترل است ولی مشکل زمانی غیر قابل کنترل است که بیمه گر اتکائی از طریق غیر مستقیم در قراردادها مشارکت دارد.
نهایتا به این نتیجه می رسیم که سازماندهی درونی وبیرونی یک شرکت بیمه اتکائی ازاهم وظایف یک شرکت بیمه اتکائی است نتیجه فنی عملیات اتکائی ارتباط مستقیمی به کیفیت کار شرکت دارد در حقیقت اگر چند شرکت بیمه اتکائی را که نتیجه عملیات انها منفی است مورد بررسی قراردهیم به این نتیجه می رسیم که دلیل عدم موفقیت انها ضعف مدیریت وتشکیلات است که منتج به عدم هماهنگی وطرح ریزی مناسب نداشتن کنترل کافی وعدم متخصصین کار ازموده می گردد.
5/1/2- حد اعلای حسن نیت
ارتباط بین بیمه گر واگذارنده وبیمه گر اتکائی براساس اصل حسن نیت استوار است در حالی که در عملیات اتکائی – اختیاری بیمه گر واگذارنده باید کلیه اطلاعاتی را که بیمه گر اتکائی برای ارزیابی خطر لازم دارد به طور صحیح در اختیار او قرار دهد. در قراردادهای دیگر اتکائی مثل اجبار واختیاری – اجباری رعایت اصل حسن نیت بسیار حائز اهمیت است زیرا در این نوع قراردادها بیمه گر اتکائی به طور اتوماتیک به بیمه گر واگذارنده قدرت صدور وتوانائی لازم راتفویض می کند که با این عمل اختیارات خود را در مورد خطراتی که علاقمند نیست بپذیرد محدود می نماید به همین دلیل بیمه گر واگذارنده باید کلیه اطلاعات جزئی وکلی قارداد فیمابین را چه در هنگام مذاکرات اولیه و چه در طول مدت زمان اعتبار قرارداد در اختیار بیمه گر اتکائی قرار دهد واین اعتماد وحسن نیت نه تنها در مورد پذیرش خطر بلکه باید در مورد پرداخت خسارت ومیزان وچگونگی سهم نگهداری ونحوه واگذاری نیز رعایت شود.
بیمه گر واگذارنده معمولا روش کار نحوه فعالیت بیمه ای خود را با توجه به تعرفه های موجود به همان صورت که قبل از عقد قرارداد بیمه اتکائی داشته ادامه می دهد ودر اغلب موارد بیمه گر اتکائی از کم وکیف ان چندان مطلع نیست وفقط وجود اصل حسن نیت وبها دادن به ان بیمه گر اتکائی را راضی می کند . برای مثال اگر شرکت بیمه ای که عملیات بیمه اتکائی خود را به وسیله قرارداد مشارکت پ.شش داده است تصمیم بگیرد که تولید خود را را در رشته اتومبیل افزایش دهد با علم به اینکه تعرفه موجود برای این اندازه پرتفوی کافی نیست انجام این کار بدون اطلاع وموافقت بیمه گر اتکائی اصل وجود حد اعلای حسن نیت در قرارداد اتکائی را خدشه دار می سازد واین امر در مورد بیمه گری که میزان خسارت معوقه را کمتر از مبلغی که وجود دارد نشان می دهد تا اینکه کار مزد منافع بیشتری نصیبش شود ونرخ کمتری نیز برای قراردادهای مازاد خسارت خود اخذ نماید نیز صادق است.