ساختار پرسش نامه :
پرسش نامه مجموعه ای از سؤالات است که از افراد پرسیده می شود تا به اطلاعاتی مفید از نظر آماری در مورد عنوان معلوم بدست آید. وقتی به صورت مناسب ساختارمند شوند و با مسئولیت اداره شوند، به ابزاری حیاتی و ارزشمند تبدیل می شود که با آن می توان در مورد گروهها یا افراد خاص یا کل جمعیت اظهارنظر کرد.
پرسش نامه ها اغلب در تحقیقات کمّی نمایی بازارابی و تحقیقات اجتماعی به کار می روند. مقدار ارزشمندی برای جمع آوری مجموعۀ وسیعی از اطلاعات از تعداد زیادی از افراد هستند، که اغلب به این افراد پاسخ دهنده می گویند. ساختار خوب پرسش نامه ای برای موفقیت پژوهش حیاتی است. سؤالات نادرست، ترتیب بندی نادرست سؤالات، مقیاس بندی غیرصحیح، یا فرمت بد پرسش نامه باعث بی ارزش شدن پژوهش می گردد. متد سومند، برای چک کردن پرسش نامه و مطمئن شدن از این که به صورت صحیحی اطلاعات موردنظر را کسب می کند پیش سنجی کردن در میان زیر گروه کوچکتری از پاسخ دهندگان هدف است.
موضوعات ساختار پرسش نامه :
اهداف تحقیقات و چارچوب ارجاع باید از پیش تعیین شوند، که شامل بافتار زمانی پرسش نامه، بودجه، نیروی انسانی، خلوت شکنی و محرمانگی است.
ماهیت پاسخ های مورد انتظار باید تعریف شود و برای تفسیر پاسخها، شامل ترجیحات (کالاها یا خدمات)، واقعیات، باورها، احساسات، شرح رفتار گذشته، یا استانداردهای عمل حفظ شود.
سؤالات غیرضروری هزینه بر محقق و تحمیل ناخواسته بر پاسخ دهندگان می باشند. نام سؤالات باید به اهداف (هدف) تحقیقات کمک کنند.
عناوین باید با چارچوب ارجاعی پاسخ دهندگان جور باشند. سابقه و وضعیت شان بر تفسیر سؤالات شان اثر می گذارد. پاسخ دهندگان برای پاسخ دادن صادقانه به سؤالات اطلاعات یا کاردانی کافی داشته باشند.
نوع مقیاس، شاخص، یا typology مورد استفاده را تعیین کنید.
انواع سؤالات (چند گزینه ای، آزاد، محدود) باید با تکنیک های تحلیل آماری داده های موجود هماهنگ باشند.
سؤالات و پاسخهای آماده شده برای انتخاب برای نتیجۀ دلخواه باید بی طرفانه باشند. پرسش نامه یا سؤال انحرافی پاسخ دهندگان را به پاسخ دادن به یک طریق به جای دیگری تحریک می کند. حتی سؤالات بدون انحراف پاسخ دهندگان را چشم انتظار رها می کند.
ترتیب گروه بندی «طبیعی» سؤالات غالباً مطرح است. سؤالات قبلی ممکن است سؤالات بعدی را منحرف کنند.
جمله بندی را ساذع نگهدارید : هیچ کلمۀ تخصصی یا تکنیکی استفاده نکنید.
معنا باید واضح باشد. واژه های مبهم، ساختارهای چندپهلو و منفی بافی ها باعث سوء فهم می شود، احتمالاً نتایج پرسش نامه را نامعتبر می کند. دو تا منفی را به عنوان مثبت بیان کنید.
اگر سؤال پژوهشی در واقع شامل بیش از یک موضوع باشد، محقق نمی فهمد پاسخ دهنده به کدامیک پاسخ می دهد. باید در نظر داشته باشید که در هر زمان یک سؤال را بپرسید.
فهرست پاسخ های احتمالی باید احتساب شده باشد. پاسخ دهندگان نباید خودشان را با مقوله ای مواجه ببینند که با شرایط شان جور است. یک راه حل استفاده از طبقه بندی نهای برای «دیگر ...» است.
پاسخ دهندگان احتمالی باید به صورت دو سویه انحصاری باشد، طبقه بندی ها نباید تداخل داشته باشند. پاسخ دهندگان نباید خود را در بیش از یک مقوله ببینند، برای مثال در هر دو مقولۀ «مجرد» و «متأهل» - نیاز به مقوله «عدم زندگی با همسر» وجود دارد.
سبک نوشتاری باید محتاطانه باشد، با این حال باید فشرده، دقیق و مناسب با مستمع هدف باشد.
اکثر افراد به سؤالات شخصی و محرمانه خصوصی پاسخ نمی دهند.
سؤالات «دارای بار» پاشخ های عاطفی را برمی انگیزند و نتایج را منحرف می کنند.
ارائۀ سؤالات روی صفحه کاغذ (یا صفحه کامپیوتر) و استفاده از فضای سفید، رنگ ها، تصاویر، نمودارها یا دیگر نمایه ها بر توجه پاسخ دهنده اثر می گذارند یا حواس آ«ها را از سؤالات پرت می کنند.
شماره گذاری سؤالات مفید و مثمرثمر است.
پرسش نامه ها را می توان توسط کارکنان تحقیقات، داوطلبان یا خود پاسخ دهندگان اجرا کرد. دستورات واضح و مفصل در هر مورد نیاز است، در حالی که با نیازهای هر مستمع هماهنگ می شوند.
متدهای جمع آوری پستی – هزینۀ کم، گمنامی، عدم شدت کار :
تلفن : سرعت بالا، سؤالات دقیق، حسن تفاهم با پاسخ دهندگان، درصد بالای پاسخ.
الکترونیک، هزینۀ کم، سرعت بالا، گمنامی، عدم شدت کار.
اجرا به صورت فردی، سؤالات دقیق، حسن تفاهم با پاسخ دهندگان، درصد بالای پاسخ
انواع سؤالات :
1 ) سؤالات هم رویداد : سؤالی که فقط در صورتی پاسخ داده می شود که پاسخ دهنده پاسخ خاصی به سؤال قبل داده باشد. از پرسیدن سؤالاتی از افراد ممانعت می کند. که برای آنها به کاربرده نمی شوند (مثلاً، پرسیدن از مردان که آیا تا به حال حامله بوده اند).
2 ) سؤالات ماتریکسی : طبقه بندی پاسخ مشابه برای سؤالات چندگانه تعیین می شود. سؤالات یکی در زیر دیگری قرار دارند، در حالی که ماتریکسی از طبقه بندی پاسخ را در امتداد بالا و لیستی از سؤالات در کنارتان تشکیل می دهد. این کاربردی مؤثر از فضای صفحه و زمان پاسخ دهندگان است.
3 ) سؤالات محدود : پاسخ های پاسخ دهندگان به مجموعه ای ثابت از پاسخ ها محدود می شود. اکثر مقیاس ها محدود هستند. انواه دیگر سؤالات محدود شامل :
* سؤالات آری/ خیر : پاسخ دهنده با «بله» یا «خیر» پاسخ می دهد.
* چند گزینه ای : پاسخ دهنده چندین گزینه دارد که از میان شان انتخاب می کند.
* سؤالات درجه بندی شده : پاسخ دهندگان در یک پیوستار نمره می گیرند (مثال: درصد ظاهر محصول در مقیاسی از 1 تا 10، که 10 ترجیحی ترین ظاهر و پیدایش است). نمونه های انواع مقیاس ها شامل مقیاس Likert، مقیاس تفاوت معنایی، مقیاس آرایش رتبه ای (برای لیست کامل تکنیک های تعیین مقیاس scale را ببینید).
4 ) سؤالات آزاد : هیچ گزینه یا مقولۀ تدریجی پیشنهاد نمی شود. پاسخ دهنده پاسخ خودش را بدون محدودشدن با مجموعه ای معین از پاسخ های احتمالی ارائه می دهد. نمونۀ سؤالات آزاد عبارت اند از :
کاملاً بی ساخت : برای مثال، «نظرتان در مورد پرسش نامه ها چیست؟»
آزمون تداعی واژه ها : واژه ها ارائه می شوند و پاسخ دهنده اولین کلمه ای را ذکر می کند که به ذهنش می رسد.
کامل کردن جمله : پاسخ دهندگان جمله ناقص را کامل می کند. برای مثال، «مهم ترین ملاحظه در تصمیم گیری من در خرید خانه جدید ...».
کامل کردن داستان : پاسخ دهندگان داستان ناقصی را کامل می کنند.
کامل کردن تصویر : پاسخ دهندگان بالون خالی گفتگو را پر می کنند.
آزمون اندریافت موضوع : پاسخ دهندگان تصویری را شرح می دهند یا در مورد آنچه فکر می کنند در تصویر رخ می دهد داستانی می سازند.