شش اصل درمان
درمان زخم دیابتى آسان نیست براى اینکه عوامل زیادى در شروع و ادامه زخم دخالت دارند. براى درمان موفق و با دوام لازم است که به تمام این عوامل توجه شود:
•برداشتن نسوج مرده
•کاهش عوامل تشدید کننده
•کنترل قند
•کنترل عفونت
•آموزش بیمار
•در صورت نیاز ترمیم عروقى
هدف اولیه سعى در بسته شدن زخم است.
این امر بستگى مستقیم به عمق زخم و وجود هم زمان عفونت و یا کاهش خون رسانى دارد.
به علت وجود بیمارى هاى هم زمان استفاده از تخصص هاى مختلف لازم است. روش فوق نتایج بهترى دارد و همراه با کاهش قطع پا است.
برداشتن نسوج مرده و پینه و پانسمان زخم
تکیه گاه اصلى درمان، برداشتن نسوج مرده و پینه است.نسوج سیاه و مرده و سفید و پوست دله توسط تیغ جراحى در اتاق عمل یا روى تخت بیمار و یا در مطب، برداشته مى شود. سعى مى شود تا حفره هاى کور، باز و چرک تخلیه و زخم تا حد پوست سالم باز شود.زخم پا براى بهبودى، به یک محیط گرم و مرطوب و عارى از آلودگى محیط نیاز دارد. گاز آغشته به سالین این کار را به خوبى انجام مى دهد ولى پانسمان هاى متعدد در بازار وجود دارند. مواد هیدروکولوید در پانسمان هاى جدید مورد استفاده قرار گرفته اند. این گروه خاصیت جذب آب را دارند.در مورد استفاده از عسل براى پانسمان زخم گزارش هاى مثبتى وجود دارد ولى با توجه به این مطلب که از هفت مطالعه امتحان بالینى شش مورد از یک محقق در هندوستان است و مطالعات از کیفیت بالا برخوردار نیستند در باور این مطلب کمى شک و تردید وجود دارد.
کاهش عوامل تشدید کننده
عواملى که باعث کاهش تشدیدکننده ها مى شوند عبارتند از:
*استراحت
*بالا بردن پا و یا استفاده از جوراب کشى براى کاهش ورم پا
* برطرف کردن فشارهاى غیرطبیعى روى پا
* تعویض کفش تنگ با کفش طبى
• کنترل قند
آیا کنترل دقیق قند خون همراه با کاهش عوارض بیمارى قند است؟
یکى از آخرین و معتبرترین بررسى ها در سال ۲۰۰۳ منتشر شد. در این بررسى ۱۴۴۱ بیمار جوان قندى از نوع یک براساس شانس به دو گروه درمانى تقسیم شده اند.گروه اول، درمان معمولى شامل تزریق مقدار معین انسولین و آزمایش خون در فواصل مشخص و هر سه ماه مراجعه به پزشک بود.
گروه دوم، قند خون بیماران توسط خود بیمار در منزل حداقل روزى چهار بار اندازه گیرى شده با هدف کنترل قند بین ۷۰ تا ۱۲۰ بین غذا و کمتر از mg ۱۸۰ درصد بعد از غذا. باید توجه داشت که این شدت کنترل به ندرت توسط پزشکان و بیماران ما دنبال مى شود به دلیل افت بیش از حد قند خون. در ضمن رعایت رژیم غذایى ورزشى، مراجعه به پزشک هر ماه و تماس مرتب با مشاور جزء برنامه این گروه بود.پیگیرى به مدت ۵/۶ سال ادامه داشت و در این مدت بررسى مستمر و دقیق عوارض قند بر روى چشم، کلیه و اعصاب محیطى پا صورت گرفت. نتایج این بررسى کاهش چشمگیر عوارض قند را در گروه درمان فشرده و دقیق نشان داد. باید توجه شود که در این مطالعه بیشتر بیمارى عروق ریز تا عروق بزرگ مد نظر بود.در گروه کنترل دقیق قند خون موارد افت شدید قند خون (به حدى که نیاز به دخالت درمانى داشته باشد ) سه برابر گروه مقابل بود.در بررسى هاى دیگرى که در بیماران دیابتى نوع تیپ دو انجام شده یافته هاى فوق تائید شده اند ولى در این بیماران رابطه مشخصى بین قند خون و عوارض عروق بزرگ (مانند بیمارى عروق قلب و یا مغز و عروق محیطى) مشاهده نشده است.
• کنترل عفونت
بعد از تشخیص عفونت، پیش از آماده شدن جواب کشت، آنتى بیوتیک با طیف وسیع به بیمار تجویز مى شود. ولى بعداً تغییرات براساس نتیجه درمان، کشت و حساسیت میکروب و مشاوره با متخصص عفونى انجام خواهد گرفت.خارج کردن چرک و برداشتن نسوج مرده همراه با آنتى بیوتیک جهت کنترل عفونت لازم است.
• آموزش بیمار
در صورت داشتن دیابت چگونه مى توانیم از پاهاى خود مراقبت کنیم؟ اطلاعاتى که به بیمار در مطب داده مى شود.در بیمارى قند مراقبت از پاها اهمیت بسیارى دارد زیرا بیمارى قند مى تواند به اعصاب پا آسیب رسانده و موجب کاهش حس در پاها شود. در این حالت شما نمى توانید درد را به خوبى حس کنید و همچنین متوجه آسیب به پاهایتان نمى شوید و آسیب همچنان ادامه دارد. همزمان خون رسانى هم مى تواند کاهش یابد و پاى شما دیگر قادر به ترمیم زخم و مقابله با عفونت نیست. باید به این نکته توجه داشت که از هر صد نفر بیمار دیابتى پانزده نفر دچار زخم پا و سه نفر نیاز به قطع اندام دارند.با توجه به نکات زیر شما مى توانید از پاهاى خود محافظت کرده تا دچار زخم و احتمالاً قطع پا نشوید:
*ثابت شده است که کنترل شدید و دقیق قند مى تواند از عوارض دیابت روى چشم، کلیه و کاهش حس پا جلوگیرى نماید. در صورت امکان و با کمک پزشک معالج خود سعى کنید تا بعد از هر وعده غذایى، قند شما بالاتر از ۲۰۰ نباشد.
*از پزشک معالج خود بخواهید تا حس محافظتى پاى شما را به وسیله نایلون مونوفیلامانت آزمایش کند.