تحقیق مقاله مراحل تصویب بودجه

کلمه بودجه :

کلمه بودجه از لغت bougette که در اصل یک واژه فرانسوی است گرفته شده است. ابتدا به معنی کیف چرمی یا کیسه پول بوده است. سپس کلمه بودجه به دفتر حساب داخلی و خرج دولتی اطلاق می‌شود. بودجه در مراحل تکمیل، شکل و ساختار با تغییرات اساسی روبرو بوده است. امروزه از بودجه به عنوان ابزاری در راستای اداره کشور استفاده می‌شود.به عبارت بهتر بودجه به عنوان یک ابزار مدیریتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تعریف بودجه به لحاظ قانونی:

بودجه عبارت است سند مالی دولت که حاوی پیش‌بینی دریافت‌ها، درآمدها و سایر منابع تامین اعتبار در یک سال مالی (شمسی) و همچنین پیش بینی پرداخت‌ها و هزینه‌ها برای انجام عملیات و فعالیت‌هایی است که به منظور وصول و تحقق اهداف و سیاست‌های دولت انجام می‌شود.

عناصر اصلی تشکیل‌دهنده تعریف قانونی از بودجه:

1-اهداف و برنامه‌های دولت را نشان می‌دهد.

2- اعداد و ارقام بودجه برای پیش‌بینی آینده است.

3- مدت زمان آن یک سال شمسی است.

4- درآمدها و هزینه‌های دولت را شامل می‌شود.

بودجه دولت معمولاً از سه بخش تشکیل می‌شود:

1-بودجه عمومی 2- بودجه شرکت‌های دولتی و بانک‌ها 3- بودجه موسسات انتفاعی دولت.

بودجه عمومی دولت شامل دو بخش است:

1-پیش‌بینی دریافت‌ها و سایر منابع تامین اعتبار که بطور مستقیم یا غیرمستقیم در یک سال مالی قانون بودجه به وسیله دستگاه‌های اجرایی از حساب خزانه‌داری کل اخذ گردد.

2-پیش‌بینی پرداخت‌ها و هزینه‌هایی است که می‌تواند از محل درآمدهای عمومی یا اختصاصی برای اعتبارات جاری یا عمرانی دستگاه‌ها انجام شود.

در بخش پیش‌بینی دریافت‌ها و تامین منابع و اعتبار، بیشتر درآمدهای عمومی واختصاصی مطرح است. و در بخش پیش‌بینی پرداخت‌ها، بیشتر هزینه‌هایی که دستگاه‌ها در سال مالی مربوطه در قالب اعتبارات عمرانی، جاری یا هزینه‌ای در محل درآمدهای خصوصی مطرح است.

«درآمدهای عمومی» به درآمدهایی اطلاق می‌شود که بیشتر از کانال وزارت‌خانه‌ها، سازمان‌های دولتی و دستگاه‌های اجرایی ، در قالب مالیات، فروش نفت و گاز، سود سهام عاید می‌شود. «درآمد اختصاصی» درآمدهایی هستند که به موجب قانون از دستگاه‌های اجرایی وصول و به حساب خزانه کل واریز و صرفاً جهت آن دستگاه هزینه می‌شود.

(وزارت‌خانه) یک واحد سازمانی است که به موجب قانون ایجاد شده است. معمولاً در راس آن وزیر قرار دارد. بهترین وظیفه و حیطه دامنه فعالیت وزارت‌خانه انجام وظایف اصلی دولت است.

(سایر منابع)‌، منابعی که تحت عنوان وام، سود اوراق قرضه و برگشتی از حساب‌های سال‌های قبل و سایر مواردی که به موجب قانون پیش‌بینی می‌شود و مفهوم درآمدی هم روی آن نیست. «شرکت‌های دولتی» یک واحد سازمانی است که به موجب قانونی ایجاد می‌شود و بیش از 50 درصد از سهام آن باید متعلق به دولت باشد. شرکت‌ها معمولاً با دو هدف تاسیس می‌شوند.

1-تولید و ارایه خدمات 2- کسب سود مناسب

«موسسات انتفاعی دولتی» یک واحد سازمانی است که به موجب قانون تاسیس می‌شود و دارای اساسنامه است. حیطه و دامنه فعالیت آنها انجام وظایف فرعی دولت است.

معمولاً هدف از تاسیس موسسات انتفاعی کسب سود نیست (مانند شرکت‌ها) بیشتر به منظور ارایه خدمات و سرویس‌دهی تاسیس می‌شوند.

مراحل تصویب بودجه :

بودجه سالانه کل کشور به ترتیبی که در قانون مقرر می شود از طرف دولت تهیه و برای رسیدگی و تصویب به مجلس شورای اسلامی تسلیم می گردد . هر گونه تغییر در ارقام بودجه نیز تابع مراتب مقرر در قانون خواهد بود.

اصل پنجاه و دوم قانون اساسی :

طبق این اصل تصویب بودجه از وظایف و اختیارات مجلس   می باشد.

ضرورت ها و دلایل تصویب بودجه توسط مجلس

• لایحه بودجه مهمترین لایحه ای است که دولت به مجلس ارائه می نماید.

•بررسی و تصویب لایحه بودجه در مجلس از مهم ترین و حساسترین فعالیتهای سالیانه قوه مقننه محسوب می شود.

• لایحه بودجه بیانگر اهداف،برنامه ها و خط مشی ها و بطور کلی نشان دهنده وظایف و عملیات دولت است.

• به منظور نظارت مردم بر درآمدها و مخارج دولت، لایحه بودجه توسط وکلای مردم مورد بررسی قرار می گیرد.

 ضرورت ها و دلایل تصویب بودجه توسط مجلس

• حداکثر دقت را در هنگام تصویب بودجه داشته باشند.

 • توزیع درآمدهای دولت میان هدفهای مختلف به گونه ای باشد که حداکثر رفاه و مطلوبیت را ایجاد نماید.

 انتظار مردم از نمایندگان: 

ضرورت ها و دلایل تصویب بودجه توسط مجلس

با تصویب بودجه توسط مجلس

• فعالیتهای دولت به وسیله نمایندگان مردم تنظیم می شود.

•زمینه لازم جهت نظارت و کنترل فعالیتهای دولت فراهم   می گردد.

 ضرورت ها و دلایل تصویب بودجه توسط مجلس

نتایج تصویب بودجه توسط مجلس:

•        اهداف،سیاست ها،برنامه ها و خط مشی ها و وظایف و عملیات دولت مشخص شده و چگونگی دستیابی به آنها تعیین می شود.

•        خطوط اصلی و کلی حرکت دولت مشخص گردیده و دولت ملزم به حرکت در این مسیر است.

 ضرورت ها و دلایل تصویب بودجه توسط مجلس:

• مجلس شورای اسلامی در عموم مسایل در حدود مقرر در قانون اساسی می تواند قانون وضع نماید.

• کلیه مصوبات شورای اسلامی باید به شورای نگهبان ارسال شود.

• تشخیص عدم مغایرت و تعارض مصوبات مجلس با اکثریت فقهای شورای نگهبان است.

• نظر نهایی در مورد مصوبات مجلس که از نظر شورای نگهبان خلاف قانون اساسی است در صورت رد نظر شورای نگهبان از سوی مجلس به عهده مجمع تشخیص مصلحت نظام است.

 ویژگیهای تصویب قوانین در مجلس

ویژگیهای تصویب قوانین در مجلس 

•مجلس نمی تواند اختیار قانون گذاری را به عهده شخص یا هیاتی واگذار نماید مگر در مواردی خاص با رعایت اصل هفتاد و دوم قانون اساسی.

• شورای عالی استانها می توانند در حدود وظایف خود       طرح هایی تهیه و مستقیماً یا ازطریق دولت به مجلس پیشنهاد کنند.

ضرورت ها و دلایل تصویب بودجه توسط مجلس

ویژگیهای تصویب بودجه در مجلس 

ویژگیهای تصویب بودجه:

 •بودجه همیشه به شکل لایحه تقدیم مجلس می شود و نمایندگان نمی توانند بودجه را در قالب طرح تقدیم نمایند.

 • نمایندگان نمی توانند پیشنهاداتی بدهند که هزینه را افزایش دهد.

• مجلس نمی تواند تصویب موقت لایحه بودجه را به عهده کمسیون گذارد هر چند که ضرورت ایجاب نماید.

• قانون بودجه مربوط به سال مشخصی است.

 •بودجه از جمله لوایح یک شوری است.

نحوه بررسی و تصویب بودجه کل کشور  :

طبق ماده 90 آیین نامه داخلی مجلس لوایح قانونی و بودجه های تفصیلی پس از تقدیم درجلسه علنی،از طرف رییس مجلس به کمسیونهای مربوط ارجاع و سپس در دسترس نمایندگان قرار می گیرد.

لایحه بودجه از سوی رییس جمهور به رییس مجلس شورای اسلامی تسلیم می گردد و سپس یک نسخه از لایحه بودجه در دسترس نمایندگان قرار گرفته و حسب دستور رییس مجلس کار رسیدگی و بررسی در کمسیونها شروع       می شود.

بررسی و تصویب لایحه بودجه کل کشور طی مراحل زیر صورت می گیرد:

•  بررسی و رسیدگی در کمسیون تخصصی

•  بررسی و رسیدگی در کمسیون اصلی(تلفیق)

•  بررسی و تصویب کلیات لایحه بودجه در جلسات علنی

•  بررسی و تصویب تبصره های لایحه بودجه در جلسات علنی

 • بررسی و اظهار نظر شورای نگهبان

•  ابلاغ قانون بودجه کل کشور

 نحوه بررسی و تصویب بودجه کل کشور

•  بررسی و رسیدگی در کمسیون های تخصصی

هر یک از نمایندگان مجلس بر اساس آیین نامه داخلی مجلس عضو یکی از کمسیون ها می باشند.

تعداد اعضای هر کمسیون حداقل 19 نفر و حداکثر 24 نفر است.

اعضای هر کمسیون شامل :

• رییس کمسیون

• نایب رییس کمسیون

• سخنگو

• دو نفر منشی

که خلاصه مذاکرات هر کمسیون در دفتری ثبت می شود.

بررسی و رسیدگی در کمسیون های تخصصی و اصلی

تقدیم لایحه به رییس مجلس توسط رییس جمهور

تقدیم لایحه به کمسیونهای تخصصی توسط رییس مجلس

تقدیم پیشنهادات نمایندگان به کمسیونهای تخصصی

تشکیل کمسیونهای تلفیق اصلی مجلس 

 بررسی پیشنهادهای کمسیونهای تخصصی درباره تبصره ها

بررسی درآمدها و نحوه پیش بینی آنها

بررسی هزینه های دستگاه های اجرایی

تقدیم گزارش نهایی به جلسه علنی توسط کمسیونهای اصلی

ارائه گزارش کمسیون توسط مخبرین

سخنان موافقین و مخالفین

 کفایت مذاکرات

تقدیم

بودجه به

شورای نگهبان

تایید

شورای

نگهبان

ابلاغ به ریاست جمهوری با امضاء رییس مجلس

مراحل تصویب بودجه

• وظایف کمسیون های تخصصی:

• بررسی تبصره های مربوط به خود(ارزی وریالی)

• بررسی در آمدهای دستگاه مربوطه

• بررسی هزینه های جاری و عمرانی فصول مربوطه در چهار چوب سقف تعیین شده

• بررسی میزان پیشرفت فیزیکی و ریالی طرح ها و پروژه ها

 • بررسی بودجه استانی و نحوه توزیع آن بر اساس شاخص های منطقی در موارد مربوط به خود

 • تططبیق برنامه ها و فصول مربوط به خود با قوانین،اهداف و برنامه های توسعه ای

تمام موارد فوق با دستوروارجاع رییس مجلس قابل بررسی و رسیدگی است.

بررسی و رسیدگی در کمسیون های تخصصی و اصلی

هرکمسیون تخصصی مجلس شورای اسلامی شامل12کمسیون می باشد:

• کمسیون عمران و کشاورزی

• کمسیون امنیت ملی و سیاست خارجی

• کمسیون برنامه،بودجه ومحاسبات

• کمسیون بهداشت و آموزش پزشکی