اهمیت زنبورهای تریکوگراما در مبارزه بیولوژیک
یکی از روش‌های مبارزه با آفات گیاهان زراعی استفاده از حشرات مفید موجود در طبیعت می‌باشد. بدین نحو که این حشرات می‌توانند حشرات زیان‌آور را به نفع انسان از بین ببرند. با جمع‌آوری این حشرات از طبیعت و پرورش و ازدیاد انبوه آن در انسکتاریوم و رهاسازی در مزارع و باغات برای مبارزه با آفات استفاده می‌شود. زنبورهای تریکوگراما یکی از این حشرات مفید در طبیعت غنی استان مازندران بوده و انگل تخم پروانه تعدادی از حشرات از قبیل کرم ساقه‌خوار برنج، کرم ساقه‌خوار ذرت، کرم سبز برگخوار برنج، کرم غوزه پنیه، کرم سیب و کرم گلوگاه انار و قبل از بروز خسارت آفت روی گیاه تخم‌ها را مورد حمله قرار داده و فاسد می‌نماید.
در کشور ما مبارزه با آفات گیاهان زراعی با استفاده از این زنبور سابقه کوتاهی دارد. و در بعضی از کشورهای جهان حدود 90 سال قبل مبارزه با آفات با بهره‌گیری از این زنبور شروع گردیده و در سطوحی معادل چند میلیون هکتار کاربرد دارد.
شکل و مراحل نشو و نمای زنبور تریکوگراما:
این حشره از خانواده Trichogram matidae و از کوچکترین زنبورهای پارازیت هستند. گونه‌های بومی در فلات ایران خیلی کوچک و در حدود 4/0 میلی‌متر طول و به رنگ‌های زرد، خرمایی، سیاه، قهو‌ه‌ای میباشند. در حاشیه بال‌ها ریشک‌های بلند پاکوتاه و ماده‌ها درشت‌تر از نرها، شاخک‌های ماده کوتاه و زانوئی و در نرها شاخک‌ها بلند و پوشیده از موهای بلند می‌باشد.
مرحله رشدی تریکوگراما در داخل تخم میزبان شامل، تخم، لارو، شفیره است. لارو با تغذیه از محتویات تخم میزبان واسط به شفیره تبدیل و پس از مدت کوتاهی زنبور با سوراخ نمودن پوسته تخم خارج میگردد.
زیست‌شناسی زنبور تریکوگراما
این حشره چندنسلی بوده و فعالیت انگلی خود را در داخل تخم میزبان در مدت کوتاهی از 8 تا 14 روز بسته به حرارت و رطوبت طی می‌نماید. فعالیت نشو و نمای این حشره در گونه‌ها و سوش‌های مناطق مختلف متفاوت می‌باشد.
زنبور ماده تریکوگراما پس از جفت‌گیری یا بدون جفت‌گیری 30 تا 70 تخم می‌گذارد. شعاع پرواز با توجه به نوع زراعت و تراکم تخم میزبان تا چند متر می‌باشد. در شرایط انسکتاریوم در حرارت 5+-22 درجه سانتیگراد با رطوبت نسبی 85-70 درصد پرورش و تکثیر و در حرارت کمتر از 12 درجه سانتیگراد فعالیت آن متوقف شده به خواب (دیاپوز) میرود. در مرحله پیش‌شفیره و شفیرگی می‌توان این حشره را در یخچال در حرارت 2+-4 درجه سانتیگراد بمدت 1 تا 2 ماه به حالت استراحت ذخیره نمود.
تکثیر و تولید انبوه:
برای اینکه زنبور تریکوگراما را به اندازه زیاد افزایش دهیم لازم است پروانه‌های میزبان واسط آزمایشگاهی انتخاب گردند. در بین آفات انباری تخم پروانه بید غلات Sitotroga Cereallela از هر نظر مناسب شناخته شده و از آن در انسکتاریوم‌های بخش آفات و بیماری‌های گیاهی مراکز تحقیقات کشاورزی و حفظ نباتات بدلیل وجود این آفت در کشور و بومی بودن آن، در واحدهای تولید انبوه و تکثیر زنبور بهره‌برداری می‌شود