مصرف بی رویه سموم شیمیایی در یکی ، دو دهه اخیر واثرات پایداری بسیاری از این سموم در خاک افزایش مرگ ومیرهای ناشی ازمسمومیت هاموجب پیدایش زمینه هائی درجهت پرورش وتکثیرحشرات شده که دشمنان طبیعی آفات زراعی محسوب شده وباتغذیه وتخم گذاری برروی بخشی ازبدن آفت باعث نابودی این آفت میگردند که آنرامبارزه بیولوژیک می نامند .
باتوجه به اینکه منطقه گنبد و دشت برای هرنوع کشتی مناسب است و بدلیل شرایط مساعد آب وهوائی زراعت پنبه کشت غالب این منطقه میباشد ونیز بدلیل اینکه پنبه در طول رویش خود در مزرعه امراض وآفات گوناگونی را میزبانی میکند و کنترل آلودگی ، سمپاشیهای متعددی رامی طلبد واقداماتی در زمینه پرورش زنبورتریکوگراما جهت پارازیت کردن تخم کرم قوزه که از آفات مهم پنبه می باشد و پرورش زنبور براکون جهت پارازیت کردن لارو کرم قوزه انجام شده است و نیز جهت مبارزه با تخم ساقه خوار و آفات شالی از زنبور تریکوگراما ومبارزه با آفات سویا نیز استفاده شد .
شناخت زنبور تریکوگراما :
نحوه پارازیت کردن زنبور تریکوگراما :
زنبور ماده با ایجاد سوراخ درپوسته تخم کرم قوزه ، زندگی خود را آغاز میکند وضمن تغذیه از داخل تخم میزبان یک یا چند عدد زنبور تریکوگراما خارج میشود دوره زندگی در داخل تخم د شرایط خوب حدود 8 - 7 روز میباشد .
شرایط رهاسازی زنبور تریکوگراما در مزارع پنبه :
همانطور که سمپاشی در هوای خنک وصبح زود یا عصر پس از رفع گرمای شدید باید صورت گیرد . برای رهاسازی زنبور تریکوگراما شرایطی خاص لازم است که مهمترین آنها عبارتند از :
1 - رهاسازی باید صبح زود قبل ازبروزگرمای شدید یاغروب صورت گیرد .
2 - در مناطقی که فاصله آنها باانسکتاریوم نسبتا ً زیاد است جهت جلوگیری ازتلفات زنبو ر آنها را در یخدان حمل میکنند .
3 - در موقع نصب تریکوکارتها باید سعی شود که آنها نزدیک به سطح زمین نباشند چون ممکن است طعمه مورچه ها شوند ونیز در معرض نور شدید آفتاب نباشند .
4 - اگر بعد از رهاسازی بارندگی شد باید رهاسازی مجدداً تکرار شود .
روش های رهاسازی :
در شرایط فعلی رهاسازی به دوصورت انجام می شود :
1 - رهاسازی با تریکوکارت :
در این روش ورقه های محتوی مرحله شفیرگی وزنبور های درحال خروج رادرروی کارتهائی
باابعاد 4*2 سانتیمتر می چسبانند که در هر بسته آن 100 کارت وجود دارد که حدود 1 گرم وزن دارد و بطورکلی برحسب شدت میزان آلودگی برای هرنسل کرم قوزه 3 نوبت رهاسازی بافاصله 7 تا 10 روز انجام میدهیم و سپس 2 نوبت آمار برداری یکی روز سوم و دیگری روز پنجم رهاسازی انجام میشود درهرآماربرداری حدود 100 عدد تخم های سیاه شده را جمع آوری و به انسکتاریوم تحویل داده میشود ، شعاع پرواز زنبورها حدود 5 تا 50 متر است و کارتهای زنبور را بفاصله 5 متر از یکدیگر درمزرعه روی بوته های پنبه می چسبانند .( دز 4 گرم در هکتار در پنبه و 1 گرم در شالی و 2 گرم در هکتار در ذرت میباشد).
2 - روش دوم رهاسازی با خاک اره میباشد که کمتر انجام می شود .
زنبور براکون :
شرایط رهاسازی براکون : شرایط رهاسازی بد ین صورت است که در صبح زود یا غروب صورت میگیرد .
زنبورهای ذخیره شده در یخچال را چند ساعت قبل از رهاسازی از یخچال بیرون آورده و آنها را تغذیه داده وسپس به مزرعه انتقال دهید .
نحوه رهاسازی :
برای هر هکتار حدوداً 1000 -800 عدد زنبور براکون برحسب شدت آلودگی در نظر میگیریم و زنبورهای براکون در داخل 2 ظرف به مزرعه انتقال میگردند واین دو ظرف رادرمزرعه برحسب شدت آلودگی قرارداده وسپس در آنها را بر می داریم و زنبورها را رها میکنیم .
نحوه مبارزه :
حشرات ماده قبل از تخم گذاری روی لارو کرم قوزه بانیش زدن آنرا فلج میکنند وبدین صورت که ابتدا خرطوم خود را وارد بدن لارو کرم قوزه نموده ونوعی بیماری وارد بدن لارو نموده وآنرا فلج می کنند سپس شروع به تخمگذاری بر روی میزبان خود می نمایند، تخم های خود را بطور تک تک
یا دسته جمعی در روی حلقه های بدن لارو کرم قوزه قرار می دهند تخمها پس از 24 ساعت تبدیل به لارو میشوند لارو پس از 48 ساعت بر حسب شرایط محیط تبدیل به شفیره می شود این شفیره ها که درکنار لاشه میزبان افتاده اند پس از 10 - 7 روز تبدیل به زنبور بالغ براکون می شوند
مبارزه با کنه در مزارع سویا :
کنه از جانورانی می باشد که ازگروه تارتنان میباشد وبصورت ریز ومعمولاً زردرنگ می باشند
ویکی از آفات مهم در زراعت سویا بشمار می رود که بدلیل کشت سویا بصورت وسیع در منطقه این آفت نیزگسترش یافته بود .
البته کنه ها معمولاً به قسمتهایی از مزارع سویا که در کنار جاده ها ودرمعرض گرد وغبار هستند آسیب وارد می کنند واگر شدت آسیب زیاد بود می توان از کنه کش ها مثل نئورون و اومایت استفاده شود .
طرح مبارزه با مگس زیتون :
یکی از طرح هایی که در آن شرکت داشتم طرح مبارزه بامگس میوه زیتون بود.
مگس زیتون یکی ازآفات مهمی است که دراکثر نقاط زیتون خیز دنیا وجود داشت ودرسال جاری در دو استان زیتون خیز گیلان وگلستان مشاهده شد واین حشره خسارات زیادی به میوه های زیتون وارد میکند وبه سایر میوه ها حمله نمیکند و اختصاصاً در روی زیتون فعالیت میکند .
حشره کامل این آفت مگس کوچکی است بطول 5 میلی متر که سر آن به رنگ زرد مایل به قرمز که در قسمت صورت کمرنگ است وسطح بدن دارای موهای زردرنگی است.
این مگس همانند سایر مگس ها دارای چهار مرحله زندگی میباشد که بصورت تخم ، لارو (کرم) ، شفیره وحشره بالغ مشاهده می شود . پس ازآنکه حشره بالغ ماده تخم خود را برروی میوه گذاشت بوی خاصی ازمیوه متصاعد میشود که مگس های دیگر روی آن تخم نمی گذارند . و2 تا3 روز بعد تخم بازشده و کرم شروع به تغذیه از گوشت میوه زیتون میکند . این عمل باعث ریزش میوه ها قبل
از برداشت و کاهش کیفیت روغن زیتون میشود . یک لارو می تواند 150 گرم از گوشت میوه را مورد مصرف قرار دهد .این حشره درهرنسل می تواند تا400 تخم بگذارد ودرشرایط مساعد 2 تا 3 نسل درسال دارد . ولی شدت فعالیت آن در پائیز بیشتر است . مگس میوه زیتون زمستان رابصورت حشره کامل وشفیره درعمق 5 تا 6 سانتی متری خاک می گذارند . واز اول ارد یبهشت ماه مجدداً به فعالیت خود ادامه می دهد . برای مبارزه با این حشره روش های مختلفی وجود دارد مانند استفاده
از تله فرمون جنسی اختلال درجفتگیری ، دورکننده ها ،تکنیک نرعقیمی ، استفاده از دشمنان طبیعی ، طعمه مسموم (پروتئین هیدرولیز )،اختلال درباکتری همزیست و استفاده ازسموم انتخابی میباشد . توصیه :
- برای جلوگیری از گسترش آلودگی باغات میوه خود از ورود محصول زیتون سایر مناطق خودداری فرمائید .
- برای جلوگیری از افزایش خسارت ، برداشت زود هنگام کل محصول وتبدیل سریع آن به کنسرو توصیه میشود .
مبارزه با آفت کرم قوزه پنبه
یکی از آفات مهم پنبه درمنطقه کرم قوزه می باشد که به گیاهان دیگر ازجمله گوجه فرنگی ، ذرت ، نخود و بادمجان نیزحمله می کند .
درمنطقه دراواخرفروردین ماه تخمریزی نسل اول روی علفهای هرز و گوجه فرنگی وبادمجان وبه ندرت روی پنبه های زود کاشت مشاهده شده بود .
لاروهای جوان پس ازخروج ازتخم ابتداازپارانشیم برگ تغذیه نموده ورگبرگهاراباقی میگذاردسپس به غنچه گل وقوزهحمله کرده وباسوراخ کردن قوزه ها و ورود به داخل آنها از الیاف پنبه تغذیه می کند قوزه ها باقی مانده و طول آن نیز کوتاهتر است هم کیفیت وارزش خود را از دست می دهند .