اعتیاد به عنوان یک مشکل، همیشه دامنگیر بوده و هست چرا که به عنوان یک معضل دامنگیر انسان ها در جوامع مختلف بوده و به موازات افزایش دانش انسان، اعتیاد نیز گسترش یافته و از پیچیدگى بیشترى برخوردار شده است.
متفاوتى در بیش از این که یک پدیده اجتماعى محسوب شود یک پدیده روانى است و در اشکال مختلف و اعتیاد انسان ها ظهور و بروز مى یابد. همانطور که یک انسان مى تواند به قمار اعتیاد پیدا کند و یا اعتیاد به خرید و غیره، اعتیاد به مواد مخدر هم یکى از آنهاست .
اما نکته نگران کننده آنجاست که از سوى مقامات مسوول اعلام مى شود که میانگین سن اعتیاد در ایران به 14 سال رسیده است و این نسل آینده ساز کشور در خطر است.
روز جهانی مبارزه با مواد مخدر، در واقع ترغیب برای تشدید مبارزه با مواد مخدر است و جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان پرچمدار این مبارزه جدی، شفاف و سالم در جهان مطرح است.
در روز جهانی مبارزه با مواد مخدر، امحاء انواع مواد مخدر مکشوفه، بهترین سند گویای مبارزه بااین پدیده است که در ایران این اقدام همه ساله از سوی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و با حضور ارگانهای مرتبط، نمایندگان و سفیران کشورهای خارجی انجام می‌شود.
کارشناسان معتقدند که مواد مخدر و اعتیاد، دیگر یک آسیب اجتماعی نیست، بلکه یک بحران اجتماعی محسوب می‌شود.
از نظر آنان ، برای گزینش بهترین راه حل این بحران، می‌بایست پدیده مواد مخدر را در متن ساختار اجتماعی و شرایط حاکم برآن مورد ملاحظه قرار داد.
به‌گفته متخصصان ، به لحاظ علمی، ارتباط معناداری میان آسیب‌ها و نقایص و نارسایی‌های اجتماعی دیگر وجود دارد و بدون یافتن ارتباط علمی و تئوریک نمی‌توان درک واقع بینانه‌ای از این پدیده پیدا کرد.
امروزه قسمت اعظم مواد مخدر در همسایگی ما تولید و توزیع می‌شود.
الگوی مصرف مواد مخدر با هدایت سودجویانی که جوانان را نشانه رفته‌اند از مواد مخدر طبیعی به شیمیایی درحال تغییر است.
نرخ رشد در عرصه‌هایی نظیر جرایم ، زندانیان، معتادان، کشفیات مواد مخدر، درگیرهای مسلحانه، دیگر آسیب‌ها و تهدیدهای مرتبط، نگران‌کننده است و با وجود آن که جمهوری اسلامی ایران از حیث میزان کشفیات و دستگیری مجرمان به عنوان پیشتاز مبارزه در جهان معرفی شده‌است، در داخل کشور با معضلات پیچیده‌ای روبروست که استمرار مصرف و جوان گزینی اعتیاد،افزایش نرخ شیوع، بخصوص میان دختران و پسران جوان،افزایش بیماریهای مسری ناشی از نحوه سوء مصرف مواد نظیر ایدز، هپاتیت ، سل و دیگربیماریها،آمیختگی پدیده اعتیاد با انواع بزه‌کاریهای اجتماعی نظیر سرقت، باجگیری ، خشونت‌های اجتماعی و خانوادگی و قتل، پیوند بین قاچاق و مسایل سیاسی و ضد امنیتی ، از مهمترین معضلات اعتیاد در کشور است.
اظهارات انتقادآمیز دکتر "علی هاشمی"، دبیرستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری حاکی از آن است که هنوز در ایران ، باوری مبنی بر بحرانی بودن معضل اعتیاد وجود ندارد.
براساس مطالب منتشره پیرامون مواد مخدر در ایران، فقدان یک استراتژی اطلاع رسانی جامع کاملا مشهود است.
نگرش بخشی به اطلاع رسانی، عملا به ارائه چهره‌ای افسارگسیخته از توزیع و مصرف مواد مخدر در کشور منجر شده‌است.
مطابق یک نظریه اجتماعی، گاهی سخن گفتن و اعتراض به یک وضعیت خاص در واقع محصول عملکرد قدرت ناپیداست که ما را وادار می‌کند درمقابله با همان پدیده سخن بگوییم، حال آنکه در واقع در حال تقویت آن پدیده می‌باشیم.
از آنجا که قاچاق مواد مخدر یک پدیده جهانی و فراملیتی است، امر مبارزه با مواد مخدر نیز باید از شکل بخشی، منطقه‌ای و ملی به یک فراملی و جهانی تبدیل شود.
یک سووال جدی در جامعه ما مطرح است که چرا باوجود آنکه نیروی انسانی و منابع مادی فراوانی صرف مبارزه با مواد مخدر می‌شود و مجازات قاچاق مواد مخدر شدید است و نیز میزان کشفیات مواد مخدر بالاست، همچنان معضل اعتیاد در ایران جدی است ؟
گزارش‌های رسانه‌ها و مقالات انتقادی همواره براین امر تاکید می‌کنند که اعتیاد در جامعه از میزان و نرخ رشد نگران‌کننده ای برخوردار است و نتیجه‌گیری می‌کنند که امر مبارزه با مواد مخدر، شکست خورده‌است.
مقوله "مبارزه با مواد مخدر"، در جامعه ما متضمن یک مفهوم عام ولی با مصادیق خاص است. به عبارت دیگر، وقتی از عبارت "مبارزه با مواد مخدر"، استفاده می‌شود، نوعی نگاه مطلق وجود دارد که تمام مشتقات این امر را شامل می‌شود.
آنچه تاکنون در ایران صورت گرفته است، غالبا مبارزه با مواد مخدر بوده است که لزوما به مقابله با اعتیاد نمی‌انجامد، چرا که در این مبارزه، هدف اصلی جلوگیری از ورود و توزیع مواد مخدر است.
حال آنکه امر اعتیاد یک رفتار انسانی است که تهیه مواد مخدر تنها یکی از پیش نیازهای آن می‌باشد.
به همین دلیل ، چنانچه اخبار نشریات و مطبوعات و رسانه‌ها را در نظر بگیریم، مشاهده خواهیم کرد که بخش عمده‌ای از مطالب منتشره شامل کشف و ضبط مواد مخدر است.
مبارزه با مواد مخدر، یعنی مبارزه با کشت، تولید، قاچاق و توزیع مواد مخدر، یک اقدام کاملا پلیسی و در حوزه مقابله با جرایم می‌باشد، درحالی که مقابله با اعتیاد، یعنی جلوگیری از مصرف مواد مخدر توسط غیر معتادین و تلاش برای ترک اعتیاد افراد معتاد که یک اقدام فرهنگی، اجتماعی است .