راه آهن (ابوطالبی)
کارهای انجام شده در ایران:
1) پروژه در خطه کردن راه آهن تهران- تبریز توسط مشاورین انگلیسی
2) پروژه در خطه کردن راه آهن تهران- مشهد توسط مشاورین ژاپنی
3) پروژه در خطه کردن راه آهن قم- اصفهان توسط مشاورین آلمانی
4) پروژه راه آهن اصفهان- اهواز توسط مشاورین ایتالیایی
5) پروژه راه آهن تهران- جنوب توسط مشاورین فرانسوی
6) پروژه راه آهن مشهد- سرخس توسط مشاورین روسی
راه آهن یکی از سیستم های کارآمد حمل ونقل می باشد و در بسیاری از کشورها اعتقاد بر این است که کشوری موفق است که دارای سیستم حمل ونقل باشد به خصوص راه آهن.
مزایای راه آهن نسبت به سایر سیستم های حمل ونقل:
1- راه آهن سازمان بسیاری بزرگی است که افراد بسیاری در این حمل ونقل در حرکتند بنابراین می توانند در تأمین درآمد دولت و بخش خصوصی سهم به سزایی داشته باشند.
2- راه آهن در تمام دنیا وجود داشته و حالت همگانی دارد.
3- در مقایسه با سایر سیستم های حمل ونقل با راه آهن کمترین مقدار است.
4- در مقایسه وزن قطارها و وزن کالاهای حمل شده و همچنین مسافرین جابجا شده، میزان مصرف سوخت بسیار کمتر است.
5- در راه آهن به علت حرکت مستقیم، استفاده از قطعات یدکی کمتر است و بنابراین هزینه های بهره برداری کمتر خواهد بود.
6- راه آهن بر روی بافت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی یک کشور بسیار مؤثر است.
مزایای سیاسی:
1) به کمک سیستم راه آهن ادارات مرکزی سر تعمیر و به صورت مؤثرتری به تمام نقاط کشور دسترسی پیدا می کنند.
2) راه آهن امکان معاشرت اقوام مختلف را در یک مملکت راحت تر فراهم می کند.
3) در موارد اضطراری حجم زیادی از کالاها و تجهیزات جنگی را می تواند جابجا کند.
4) در اثر وجود سیستم های راه آهن مردم به راحتی می توانند جهت کار و مهاجرت و پیدا کردن زندگی بهتر اقدام کنند.
مزایای اجتماعی:
1) راه آهن حمل ونقل راحت تر را برای افراد فراهم می کند.
2) مسافرت های زیارتی با راه آهن بهتر صورت می گیرد.
3) احساس انزوایی مردم در دور دست از بین می رود.
4) روابط بین مردم و آداب و سنن آنها اشاعه و گسترش می یابد.
مزایای اقتصادی:
1) توسط راه آهن سهولت حمل ونقل مواد خام و در نتیجه محصولات تولید شده را فراهم می کند.
2) به هنگام خطرات ناگهانی مثل زلزله، سیل و… راه آهن نقش مؤثری در کمک رسانی دارد.
3) راه آهن مواد خام را ارزان تر به کارخانه انتقال می دهد.
4) راه آهن باعث اشتغال زایی در سطح وسیعی می شود.
5) به حمل سریع و حجم زیاد کالاها می تواند قیمت ها را تثبیت کند.
6) با توسعه راه آهن قیمت زمین ها افزایش یافته و در نتیجه استاندارد زندگی تغییر می‌کند.
خطوط راه آهن: خطوط راه آهن شامل زیرسازی، سنگ دانه ها، ریل ها و ادوات اتصال، ریل ها و تراورس ها هستند.
خصوصیات یک مسیر ایده آل:
1- عرض خط ثابت و یکنواخت باشد.
2- مسیر راه آهن حتی المقدور به طور صحیح اجرا شود و پیچ و خم های آن کم باشد.
3- در مسیرهای مستقیم دو ریل تراز باشند و در قوس های دور رعایت شود.
4- شیب ها یکنواخت بوده و هر گونه تغییر شیبی با قوس قائم همراه باشد.
5- خطوط راه آهن دارای خاصیت ارتجاعی باشد.
6- سیستم زهکشی کامل باشد.
7- اصطکاک بین طوقه چرخ و ریل ها حداقل باشد.
8- مسیر راه آهن طوری طراحی شده باشد که بارها به طور یکنواخت بر روی ریل توزیع شود.
9- تعمیر و تعویض قسمت های آسیب دیده آسان و راحت باشد.
10- خطوط راه آهن دارای سختی و طبیعت عرضی کافی باشند و در مقابل نیروهای گریز از مرکز پایدار باشند.
11- اتصالات، تقاطع ها، سوزن ها چلیپ ها، به طور صحیح طراحی و اجرا شده باشند.
12- مسیر راه آهن باید در مقابل از خط خارج شدگی قطار مقاوم باشد.
13- ریل ها باید دارای خصوصیاتی باشند که در مقابل عوامل خرابکارانه مقاوم باشند.
14- مسیر به گونه ای احداث شده باشد که هزینه های نگهداری حداقل شود.
15- در قوس ها به شعاع قوس، مقدار دور و سرعت توجه کافی شود.
ظرفیت خطوط راه آهن:
تعداد قطارهایی که در هر ساعت می توانند از یک طول دلخاه با ایمنی کامل عبور کنند به عنوان ظرفیت خط تعریف شده است. این مقدار در عمل تحت تأثیر مسائلی نظیر محدودیت سرعت، علائم، سیستم های کنترل و ایمنی قرار گرفته و کمتر از مقدار تئوری آن است.
ظرفیت ترمینال:
تعداد حداکثر قطارهایی که در محوطه توقف گاه می توانند مانور دهند در طی یک روز را به نام ظرفیت ترمینال بیان می کنند.
معیارهای افزایش ظرفیت خط:
1) کلید قطارها طوری ساخته شده باشند که بتوانند با سرعت های تعیین شده حرکت کنند.
2) بهتر است کلیه قطعات با طول های مساوی ساخته شود.
3) علامتگذاری باید روشن و واضح باشند به طوری که اعتماد کافی برای لکوموتیوران فراهم شود.
4) سرعت قطارها را می توان با حذف محدودیت ها افزایش داد.
5) کاهش زمان توقف قطارها، ظرفیت خطوط را افزایش می دهد.
6) به منظور عبور قطارهای خیلی طویل باید فاصله بین دو راه هه ها افزایش یابد.
7) جهت برآورده کردن مقاصد صنعتی لازم است خطوط جدید احداث شود.
8) با افزایش تسهیلات محل توقف قطارها، می توان ظرفیت ترمینال ها را افزایش داد.
9) کنترل ترافیک خطوط باید به طور متمرکز باشند.
10) مقررات ایمنی به طور کامل اعمال گردد.
11) برای کلید محل های تغییر خط، تسهیلات کافی پیش بینی شده باشد.
12) تقاطع ها و ایستگاه های فاقد تسهیلات ارتباطی و کنترل مرکزی را باید تجهیز نمود.
زیرسازی:
سطح مهیا شده جهت استقرار بالاست، تراورس ها و ریل ها در یک خط راه آهن، زیرسازی نامیده می شود.
وظایف زیرسازی:
1) زیرسازی یک بستر یکنواخت و مقاوم جهت استقرار خط ایجاد می کند.
2) زیرسازی در مقابل تمام بارهای وارده از بالاست مقاوم است (مقاومت می کند).
3) امکانات لازم باری زهکشی را گسترش می دهد.
4) زیرسازی تعادل خط را حفظ می کند.
ملاحظات فنی:
الف) عرض خط
عرض زیرسازی بستگی به عوامل زیر دارد:
1- تعداد خطوط 2- عرض خط عبور 3- عرض لایه بالاست
ب) ارتفاع زیرسازی: ارتفاع زیرسازی بستگی به تپوگرافی منطقه و شیب ها دارد.
پ) شیب شروانی ها: شیب شروانی ها و توانشه ها تابعی از مشخصات فنی خاک(p.c) می باشند.
حداقل فاصله محور خطوط باید مطابق جدول زیر رعایت شود.
| ردیف |
منطقه مورد نظر |
فاصله(m) |
| B.G |
M.G |
N.G |
| 1 |
بیرون از محوطه ایستگاه |
4.3 |
3.7 |
3.5 |
| 2 |
داخل ایستگاه |
4.75 |
مسافری4.5 |
مسافری3.8 |
| باری4.3 |
باری4.3 |
| 3 |
داخل تونل ها و روی پل ها |
4.75 |
3.95 |
3.75 |
صفحه گذاری plogt loging
عملیات پیاده کردن خط بر روی سطح زیرسازی آماده شده و اتصال ریل ها به تراورزها را صفحه گذاری گویند.
Rail head
نقطه ای که تا آنجا عملیات ریل گذاری انجام شده است.
Rail jase
نقطه ای که عملیات ریل گذاری از آنجا شروع شده است.
مصالح مورد نیاز برای واحد طول از خط:
(3+طول ریل*10936)
N
= تعداد تراوس ها (یک خط) 2*
1000
N=
تراکم تراوس
2
طول ریل
برای ترافیک سنگین و یا خطB.G (7+طول ریل)
=2N تعداد صفحات اتصال تعداد پیچ ها
فصل سوم:
عرض خطوطRail gavge
اولین عرض خط در قرن 18 برابر یا 1435 در نظر گرفته شد.
عوامل یا فاکتورهای مؤثر در انتخاب عرض خط:
1- Trafic condition شرایط ترافیک
2- Development of poor areas مناطق خفیف (فقیر)
3- Cost of track هزینه خطs هزینه ریل، تراورس ها
4- Cost of constvaction هزینه ساختs زیرسازی، پل، تونل
5- Speed of mavement سرعت حرکت
6- Topography of the oven توپوگرافی منطقه
معایب استفاده از خطوط با عرض های مختلف در یک کشور:
1- نارضایتی مسافران 2- ایجاد مشکلات در نقل وانتقال کالا
3- مانع حرکت سریع مسافرین و کالا 4- استفاده نامؤثر از امکانات
5- دو برابر شدن تجهیزات در ایستگاه 6- مشکلات ایجاد شده در جنگ
7- مشکلات تبدیل خط
:Loading Gavge
برای کنترل ابعاد بارهای قرار گرفته بر روی قطارها و عدم ایجاد خطر در پل ها و تونل‌ها
شعاع قوس (^) اضافه عرض خط(mm)
فصل چهارم، ریل ها
ریل ها نوعی تیرآهن هستند که آنها تعیین اقتصادی سطح یکنواخت جهت عبور واگن های سنگین بار و مسافر با سرعت زیاد می باشد و وظیفه آنها هدایت قطار در یک مسیر مشخص است.
انواع ریل ها:
1- ریل های دو قارچی یا دو کلهDonble heaced Rail
2- ریل های نامتقارنBall heaced Rail
3- ریل های پای تختFlat footed Rail
مزایای ریل های پای تخت:
1- نیاز به نشیمن ندارد.
2- با مقایسه ریل های دو قارچی متقارن با وزن مسای دارای مقاومت قائم و افقی بیشتر است.
3- تغییر شکل این نوع ریل ها کمتر از بقیه است.
4- ارزان تر از ریل های دو قارچی است.
5- به ادوات اتصال کمتری نیاز دارد.
6- ریل های پای تخت توزیع نیرو (بارهای سنگین) بر روی سطح وسیع تری از تراورس ها انجام می دهند.