مقدمه
مسئله حفاظت موضوع و پدیده جدیدی نیست و از روزگاران قدیم از ارکان حیات و بقاء هر موجود زنده ای بوده است بخصوص حیوانات ابتدایی ترین روش ها را برای حفاظت ازخود درمقابل خطرات بکار می برند و بشر نیز از روزی که خود را شناخت بطور مستقیم با این تدبیر سروکار داشته بطوری که مظاهر حفاظت درزندگی شخصی افراد به چشم می خورد بهمین دلیل انسان به حکم عقل و غریزه (دوستی خویش) همواره سعی دارد که اشیاء ووسایل شخصی خود را با کمال دقت حفظ ونگهداری کند اهمیت حفاظت از هر شیئی یا موضوعی، بستگی به ارزش آن شی دارد بدین جهت است که ما همیشه اشیاء و وسایل گران بهایی مانند جواهرات ، پول، شناسنامه، گواهینامه و اسناد و مدارک شخصی خود را در جای مطمئن و یا صندوق های فلزی محکم نگهداری می کنیم.
قدر مسلم محافظت و نگهداری مختص به اشیاء و اموال نبوده و دامنه آن به مسایل معنوی و انسانی نیز گسترش می یابد بعنوان مثال هر انسان شرافتنمندی سعی دارد از جان و آبرو و حیثیت خود و خویشاوندان حفاظت کرده و دراین راه از هیچ کوششی دریغ نمی کند.
امروزه درعرصه زندگی اجتماعی مواجه با ظهور فن آوریهای جدید حفاظتی درنگهداری از وسایل و امکانات هستیم. ساخت انواع استحکامات ساختمانی، حصارهای فلزی، انواع قفل های رمز دار و الکترونیکی دزدگیرهای پیچیده و پیشرفته و دستگاههای هشدار دهنده متصل به شبکه پلیس و آتش نشانی برای حفاظت از حریم شخصی ووسایل منزل، اتومبیل، تاسیسات عظیم تولیدی و تجاری و انواع رمزگذاری برروی دستگاه های رایانه و برنامه های مکتوب رایانه ای نشان از اهمیت حفاظت و رشد تدابیر و روشهای حفاظتی دارند. با توجه به موارد فوق متوجه شدیم که همه ما درزندگی شخصی خود از وسایل باارزش حفاظت می کنیم لذا درنیروی انتظامی نیز موضوعات باارزشی وجود دارد که حفاظت و نگهداری آنهااز اهمیت بشتری برخوردار است. تمامی تشکیلات و سازمانها حتی ارگانهای غیرنظامی نیز دارای اسناد و مدارک و امکانات باارزش بود که بصورت محرمانه نگهداری تا از انتشار آنها جلوگیری گردد.
نیروی انتظامی نیز دارای مسایل و موضوعات مهمی است که مورد علاقه شدید دشمنان و بزهکاران است، چنانچه از آن موضوعات حفاظت به عمل نیاید قطعاً دشمنان و بزهکاران اطلاعات مورد نظر را به راحتی جمع آوری و قادر خواهند بود به حیثیت و اقتدار نیروی انتظامی و کارکنان و درسطحی بالاتر نظم و امنیت کشور لطمات جبران ناپذیری وارد آورند.
پس نتیجه می گیریم نیروی انتظامی نیز جهت حفاظت از اسناد و مدارک اماکن و تاسیسات و کارکنان و … نیاز به یک سیستم حفاظت اطلاعات قوی و منسجم و توانا جهت خنثی کردن و مقابله با تهدیدات و آسیب های مختلف را دارد و حفاظت فیزیکی که یکی از اقدامات تدافعی (غیرعامل) می باشد بایستی با ایجاد یک سری اقدامات ممانعتی و مقررات تامینی مثلاً با ایجاد دیوار، سیستم خاردار و گماردن نگهبان و…. از دسترسی عوامل دشمن و عناصر غیر مجاز به اماکن و تاسیسات و نقاط حساس و مهم قویاً جلوگیری کرد.
«تعاریف»
تعریف حفاظتی فیزیکی: کلیه فعالیت هایی را که درزمینه تهیه طرح ووضع مقررات و انجام اقدامات احتیاطی صورت می پذیرد تا اماکن تاسیسات کشور ناجا در برابر خطرات طبیعی مانند سیل، زلزله ، طوفان آتش سوزی و اقدمات آشکار و پنهان دشمنان مانند ایجاد جنگهای هوائی، زمینی، دریایی و چریکی وفعالیت های اطلاعاتی نظیر جاسوسی، خرابکاری وسرقت حفظ نماید را حفاظت فیزیکی می نامند.
اقدامات پیشگیرانه : به آن دسته از فعالیت های اطلاق می گردد که به منظور جلوگیری از نفوذ دشمن، از اماکن و تاسیسات، اسناد و مدارک، پرسنل سلاح ومهمات – عملیات مخابرات و … حفاظت می کند تا نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران حفظ و صیانت شود.
کشف : به معنای پیداکردن تهدیدات بالفعل که موجب آلودگی احتمالی برخی از کارکنان است که درابعاد تهدیدات امنیتی و غیر امنیتی صورت می پذیرد.
مسئولیت حفاظتی: مسئولیت حفاظتی در هر یگان بعهده فرمانده رئیس یا مدیر مربوطه بوده و تفویض قسمتی از وظایف از طرف وی به هر مسئول دیگر موجب سلب مسئولیت به هنگام وجود یا کشف نارسائی های حفاظتی نخواهد بود.
تهدیدات: هر خطری که از بیرون متوجه اماکن و تاسیسات ناجا و کارکنان و کشور باشد را تهدید گویند.
آسیب ها : آندسته از خطراتی هستند که ازدورن کارکنان و اماکن و تاسیسات رامورد هدف قرار می دهند و آسیبها بستر تهدیدات را فراهم میکنند.
بخشی از وظایف قانونی و فرماندهان ناجا-حفاظت و اطلاعات دررابطه با حفاظت اماکن، تاسیسات
الف: وظایف ناجا
بند 25 ماده 4 قانون ناجا از تلاش مداوم، مستمر درجهت حفظ و صیانت سازمان درزمینه های امنیتی
2- بند 21ماده 4 قانون ناجا «تأمین و حفاظت تاسیسات، سربازخانه ها و قرارگاههای مربوطه»
ماده 54 آیین نامه انظباطی : «فرماندهان، روسا و مدیران، مسئول اصلی حفظ و اعتلاء رزمی و بالا بردن سطح انظباط و نگهداری وسایل، جنگ افزار، ساز وبرگ بهداشت سازمان خود می باشند.
ماده 62 آیین نامه انظباطی : «که نظر به اینکه اقدامات تامینی و حفاظتی درهر رده از وظایف اصلی فرماندهان بوده و بایستی درسربازخانه اماکن نظامی و انتظامی همچنین بهنگام راهپیمایی آموزشی و تاکتیکی، آموزش تیراندازی کارهای فنی و انجام خدمات داخلی و نگهبانی اقدامات تامینی لازم را بعمل آورده و ضمن تهیه ابلاغ روش جاری و دستورات مقتضی به کارکنان جمعی اجرای صحیح اقدامات مزبور را از آنان بخواهند
ماده 62 آیین نامه انظباطی : «فرماندهان و روسا و مدیران بایستی بطور دایم درجریان وضع جاری یگان، سازمان و قسمت مربوط بوده و از آمار کارکنان، جنگ افزار، مهمات، وسایل ترابری و سایر اموال دولتی یگان خود اطلاع داشته باشند.
ب: وظایف ساحفا ناجا:
ماموریت کلی ساحفا ناجا در اساسنامه این سازمان که مصوب فرماندهی معظم کل قوا است بشرح زیر آمده است:
«پیشگیری، کشف، شناسایی و خنثی کردن فعالیت های براندازی، جاسوسی، خرابکاری، موارد ایجاد نارضایتی، نفوذ جریانات سیاسی ، ایجاد اختلال در انجام ماموریت بمنظور حفظ و صیانت نیروی انتظامی ازطریق حفاظت پرسنل، اسناد و مدارک، اماکن و تاسیسات، وسایل و تجهیزات و امنیت ارتباطات با رعایت اصل 156 قانون اساسی»
«آسیب ها و تهدیدات اماکن و تاسیسات»
بدیهی است که برای تشریح هر مسئله و موضوعی، ابتدا باید نکته ای رابعنوان شروع بحث انتخاب و آنگاه به تبیین و سپس جمع بندی آن اقدام نمود. بطور معمول به هنگام برآورد وضعیت امنیتی یک نهاد اعم از خانواده، شهر، استان ،کشور و اجتماع ابتدا بایستی نسبت به شناسایی سوژه های تولید ناامنی اقدام و درادامه به منظور رفع این ناامنی ها فاکتور ها و عوامل شناخته شده ای را اولویت بندی و برای آن راهکار مناسب پیدا نمود. بهمین جهت چون مقوله حفاظت فیزیکی از یک سو با انواع خطرها و تهدیدات مواجه است، لازم است که قبل ازشروع مباحث اصلی به انواع خطراتی که متوجه اماکن و تاسیسات است اشاره و رئوس اصلی تهدیدات نیز معرفی شود، پس تعریف و جدول انواع خطرها و تهدیدات به شرح ذیل می باشد:
«انواع خطرات و تهدیدات درحفاظت از اماکن و تاسیسات و راههای پیشگیری یاخنثی کردن انها تهیه و تدوین آیین نامه ها و تورات حفاظتی درزمینه های مختلف مانند ورود و خروج، نگهبانی، چگونگی استفاده از وسایل روش جاری برای پیشگیری از حوادث و … گام موثری درشناسایی و کنترل صحیح ترددها و تمیز افراد مجاز از افراد غیر مجاز هنگام ورود و خروج و همچنین افزایش کارآیی و سلامت تجهیزات است.
اماکن و تاسیسات به جهت نوع فعالیت و موقعیت جغرافیایی و اهمیت استراتژیکی که دارند ممکن با دو گونه خطر مواجه شوند.
الف –خطرات طبیعی:
شامل کلیه اتفاقات و رویدادها و حوادثی است که ازفعل و انفعالات طبیعت ناشی می شوند. و بعبارت دیگر به آن دسته خطراتی گفته می شود که طبیعت دربوجود آوردن آن دخیل و انسان ها هیچ نقشی دراین مورد ندارند مانند : زلزله ، سیل، آتش فشان و آتش سوزی ….
از آنجا که بعضی از خطرات طبیعی تقریباً قابل پیش بینی و حتی پیشگیری هستند به همین جهت برای کاهش و جلوگیری از اثرات آن باید قبلاً طرح های حفاظتی و روشهای برخورد با حوادث غیر منتظره بصورت مقررات و آیین نامه های جاری تهیه و امکانات و لوازم مورد نیاز آماده گردد تا درصورت بروز حادثه از آنها استفاده شود و آنچه که حائز اهمیت است اینکه بایستی تمرینات و مانورهای عملی در ارتباط هریک ازحوادث و خطرات طبیعی مورد نظر صورت پذیرد و آموزش نیروها نیز مهم است .
اغلب یگانهای انتظامی دارای طرح و تجهیزات هستند لیکن بعلت عدم آموزش و تمرین د رمواقع لزوم قادر به استفاده بهینه از آنهانمی باشند و گاهاً مشاهده میگردد که متصدی انبار سلاح و مهمات یا نگهبان مهارت استفاده از کپسولهای آتش نشانی را ندارند که در این زمینه فرماندهان موظف هستند با برنامه ریزی دقیق نسبت به آموزش کارکنان و تمرینات عملی ماهیانه، فصلی، سالیانه نیز اقدام نمایند.