- خداشناسی:
ستایش خدایی را سند است که نبخشیدن بومال او نیفزاید و بخشش او را فقیر نسازد زیرا هر بخشنده ای جز او اموالش کاهش یابد و جز او هرکس از بخشش دست کشد مورد نکوهش قرار گیرد اوست بخشنده انواع نعمت ها و بهره های فزاینده و تقسیم کننده روزی پدیده‌ها مخلوقات همه جیره خوار سفره اویند که روزی همه را تضمین و اندازه‌اش را تعیین فرمود در مشتاقان خویش و خط استادان آنچه در نزد اوست روشن را نشان داد سخاوت او در آنجا که از او بخواهند با آنجا که از او در خطاست نکنند بیشتر نیست خدا اولی است که آغاز ندارد تا پیش از او چیزی بوده باشد و اندکی است که پایان ندارد تا چیزی پس از او وجود داشته باشد مردمک چشم ها را از مشاهده خود بازداشته است زمان بر او نمی گذرد تا دچار دگرگونی گردد در مکانی قرار ندارد تا پندارد جابجایی نسبت به او روا باشد اگر آنچه از درون معادن و کوهها بیرون می آید و با آنچه از لبان پر از خنده صدف های دریا خارج می شود از نقره های خالص و طلاهای ناب (2) دُرهان غلطان و مرجان های دست چین همه را ببخشند در سخاوت او کمتر اثری نخواهد گذشت و گستردگی نعمت هایش را پایان نخواهد داد. در پیش او آنقدر از نعمت ما وجود دارد که هرچه انسان ها درخواست کنند تمامی نپذیرد. چون او بخشنده ای است که درخواست نیازمندان چشمه وجود او را نمی خشکاند و اصرار و درخواست های پیاپی او را به بخل ورزیدن نمی کشاند.
صفات خدا در قرآن
ای پرسش کننده درست بنگر آنچه را که قرآن از صفات خدا بیان می دارد. به آن اعتماد کن و از نور هدایتش بهره گیر و آنچه را که شیطان تو را به دانستن آن وا می دارد. و کتاب خدا آن را بر تو واجب نکرده و در سنّت پیامبر (ص) و امامان هدایتگر (ع) نیامده. رها کن و علم آن را به خدا واگذار که این نهایت حقّ پروردگار بر تو است. بدان آنها که در علم دین استوارند خدا آنها را از فرو رفتن در آنچه که بر آنها پوشیده است و تفسیر آن را نمی دانند و از فرو رفتن در اسرار نهان بی نیاز ساخته است و آنان را از این رو که به عجز و ناتوانی خود در برابر غیب و آنچه که تفسیر آن را نمی دانند اعتراف می کنند ستایش فرمود و ترک ژرف نگری آنان در آنچه که خدا بر آنان واجب ساخته را راسخ بودن در علم شناسانده است.
پس به همین مقدار بسنده کن و خدا را با میزان عقل خود ارزیابی مکن. تا از تباه شدگان نباشی. (1)
اوست خدای توانایی که اگر وهم و خیال انسانها بخواهد برای درک اندازه قدرتش تلاش کند و افکار بلند و دور از وسوسه های دانشمندان بخواهد ژرفای غیب ملکوتش را در نوردد و قلب های سراسر عشق مشتاقان برای درک کیفیّت صفات او کوشش نماید و عقل ها با تلاش وصف ناپذیر از راه های بسیار ظریف و باریک بخواهند ذات او را درک کنند. دست قدرت بر سینه همه نواخته بازگرداند. در حالی که در تاریکی های غیب برای رهایی خود به خدای سبحان پناه می برند و با ناامیدی و اعتراف به عجز از معرفت ذات خدا باز می گردند که با فکر و عقل نارسای بشری نمی توان او را درک کرد و اندازه جلال و عزّت او را در قلب اندیشمندان راه نمی یابد خدایی که پدیده ها را از هیچ آفرید. نمونه ای در آفرینش نداشت تا از آن استفاده کند و یا نقشه ای از آفریننده ای پیش از خود که از آن در آفریدن موجودات بهره گیرد و نمونه های فراوان از ملکوت قدرت خویش و شگفتی های آثار رحمت خود که همه با زبان گویا به وجود پروردگار گواهی می دهند را به ما نشان داده که بی اختیار ما را به شناخت پروردگار می خوانند.
در آنچه آفریده آثار صنعت و نشانه های حکمت او پدیدار است که هر یک از پدیده ها حجّت و برهانی بر وجود او می باشند. گرچه برخی مخلوقات به ظاهر ساکت اند ولی بر تدبیر خداوندی گویا و نشانه‌های روشنی بر قدرت و حکمت اویند!
خداوندا گواهی می دهم آن کسی که تو را به اعضای گوناگون پدیده‌ها و مفاصل به هم پیوسته که به فرمان حکیمانه تو در لابلای عضلات پدید آمده تشبیه می کند. هرگز در ژرفای ضمیر خود تو را نشناخته و قلب او با یقین اُنس نگرفته است و نمی داند که هرگز برای تو همانندی نیست و گویا بیزاری پیروان گمراه از رهبران فاسد خود را نشنیده اند که می گویند: به خدا سوگند ما در گمراهی آشکار بودیم. که شما را با خدای جهانیان مساوی پنداشتیم.
دروغ گفتند مشرکان که تو را با بُت های خود همانند پنداشتند و با وهم و خیال خود گفتند پیکری چون بُتهای ما دارد و با پندار نادرست تو را تجزیه کرده و با اعضاء گوناگون مخلوقات تشبیه کردند.
خدایا گواهی می دهم آنان که تو را با چیزی از آفریده های تو مساوی شمارند از تو روی بر تافته اند و آنان که از تو روی گردان شود بر اساس آیات محکم قرآن و گواهی بر امین روشن تو کافر است تو همان خدای نامحدودی هستی که در اندیشه ها نگنجی تا چگونگی ذات تو را درک کنند و در خیال و وهم نیایی تا تو را محدود و دارای حالات گوناگون پندارند.