هاری یک بیماری عفونی حاد (آنسفالیت) و کشنده ویروسی است که به دو شکل تحریکی (هاری خشمگین ) وساکت (هاری فلجی) ظاهر می شود. این بیماری مخصوص گوشتخواران
اهلی ووحشی بوده است و انسان وسایر حیوان های خونگرم پستاندار به طور تصادفی واغلب از طریق حیوان گزیدگی به آن مبتلا می شود.
اهمیت بیماری هاری به دلایل زیر است:
میزان کشندگی بالا (صدردصد) به طوری که پس از ظهور علائم بالینی چه درانسان وچه در حیوان قابل درمان نبوده و بیمار محکوم به مرگ خواهد بود.
افزایش روند موارد حیوان گزیدگی در انسان به طوری که به ناچار سالانه مبالغ زیادی صرف خرید سرم و واکسن ضد هاری جهت درمان پیشگیری آسیب دیدگان می شود.
تلفات دام و خسارتهای اقتصادی ناشی از این بیماری که در دام ها ایجاد می شود.
روند سالانه حیوان گزیدگی در ایران رو به افزایش است به طوری که در 100000 نفر جمعیت این میزان از1/35 مورد در سال 1366 به 151 مورد در سال 1381 رسیده است .
براساس بررسی های آماری در استان های مختلف بیش از85% از موارد حیوان گزیدگی توسط سگ اتفاق می افتد که بیشتر این موارد حیوان گزیدگی توسط سگ اتفاق می افتد که بیشتر این موارد به سگ های خانگی و سگ گله اختصاص دارد و متاسفانه علت اصلی آن عدم قلاده گذاری است.افزایش میزان حیوان گزیدگی در انسان طی سالهای اخیر را می توان به دلایل مختلفی مربوط دانست . از جمله اجرای برنامه های آموزشی در جهت بالا بردن سطح آگاهی مردم در زمینه خطرهای ناشی از گاز گرفتن توسط حیوان و اهمیت درمان پیشگیری به موقع در عدم بروز علائم هاری در انسان از یک طرف و کاهش فعالیت کمیته های اتلاف سگ های ولگرد از طرف دیگر است.
راه های سرایت بیماری به حیوان و انسان
گاز گرفتن
اصلی ترین راه سرایت بیماری گاز گرفتن به وسیله حیوان هار است. البته از طریق کشیده شدن پنجه آغشته به بزاق حاوی ویروس هاری (به ویژه در گربه ها و گربه سانان) نیز بیماری منتقل می شود.
پوست
از طریق پوست سالم هاری سرایت پذیر نیست ولی از راه کوچک ترین خراش یا زخم در پوست این بیماری منتقل می شود.
نسوج مخاطی
ویروس هاری از طریق مخاط آلوده نیز به انسان و حیوان های دیگر منتقل می شود . بنابر این سگ ها و گربه های به ظاهر سالم که در اواخر دوره نهفتگی بیماری هاری هستند و هنوز علائم بالینی هاری در آن ها ظاهر نشده است از طریق لیسیدن لب چشم و بینی کودکانی که باآنها بازی می کنند بیماری هاری را انتقال می دهند.
تنفس
سرایت هاری از طریق تنفس به ویژه در غارهای محل زندگی خفاش های آلوده امکان پذیر است .
دستگاه گوارش
انتقال از این راه بعید است ولی حیوان گوشتخوار ممکن است به ندرت از طریق خوردن لاشه حیوان های مرده دراثر ابتلا به هاری به این بیماری مبتلا شوند.
به هر حال باید از خوردن گوشت و فراورده های دام های مبتلا به هاری خودداری کرد.
جفت
از انجا که در یک بررسی ویروس هاری را از جنین رحم و تخمدان های یک حیوان ماده جداکرده اند انتقال هاری ازطریق جفت نیزبعید نیست.
وسایل الوده
ویروس هاری بسیار حساس است ودر مقابل نوروخشکی به سرعت از بین می رود بنابراین هاری از طریق وسایل آلوده فقط در موارد استثنایی منتقل می شود.
انسان به انسان
تا به حال موارد معدودی انتقال هاری از انسان به انسان از طریق پیوند اعضا در دنیا گزارش شده است .(دومورد نیز از ایران در پیوند قرینه درسال 1373)
بنابراین پیونداز جسد آلوده به ویروس هاری ممکن است باعث انتقال بیماری شود و به همین دلیل هرگاه علت مرگ معلوم نبوده یا علائمی مبنی بر آلودگی دستگاه عصبی مرکزی در هنگام مرگ وجود داشته باشد باید از پیوند عضو یابافت جسد جلوگیری کرد.
همچنین در بررسی سال 1985 در پاکستان ابتلای تعدادی نوزاد به هاری ناشی از آلودگی ناشی از آلودگی شخص ختنه کننده بود که مراحل اخر دوره نهفتگی بیماری را طی می نموده و طبق سنت محل ختنه را به بزاق خود اغشه کرده است بنابر این در نگهداری و پرستاری از شخص مبتلا به هاری باید تمام جوانب احتیاط رعایت شده و ضمن استفاده از وسایل حفاظتی کامل لوازم ووسایل بیمار را با دقت هرچه بیشتر ضد عفونی کرد . به علاوه پزشکان موظفند در برخورد با هر مورد آنسافیلت و فلج به بررسی سابقه حیوان گزیدگی بیمارنیز توجه نمایند
مقدمه و اهمیت بیماری هاری 2
علائم بیماری در حیوان
تمام پستانداران خونگرم اهلی و وحشی به بیماری هاری حساس هستند و میزبان های مختلفی موجب گسترش وسیع هاری می گردند.طی بررسی های مختلف کارشناسان انستیتو پاستور ایران روی خفاش های نقاط مختلف ایران تاکنون مورد مثبتی مشاهده نشده است .
دوره نهفتگی در سگ وگربه معمولا 2تا3 هفته و گاهی چند ماه است . در خصوص بروز علائم هاری در حیوان باید به این نکته مهم توجه داشت که در برخی موارد 3تا10روز قبل از علائم بالینی در سگ و گربه ویروس موجود در بزاق حیوان میتواند بیماری را منتقل کند به عبارت دیگر اگر بزاق سگ و گربه در زمان گاز گرفتن به ویروس های هاری الوده باشدعلائم بالینی حداکثر تا10روز بعد در حیوان ظاهر شده وخواهد مرد.به همین دلیل پس از هر گاز گرفتن توسط این دو حیوان باید انها را تا10روز در قرنطینه نگاه داشت. پس از طی دوره نهفتگی اولین علامت بیماری تغییر در رفتار وعادت های حیوان است به نحوی که یا بیش از اندازه به صاحب خود انس والفت پیدا می کند و مثل این که از او کمک می طلبد یا عصبی و بد خو شده باشد غذای خود را به دلیل اختلال در بلع به خوبی نمی خورد.
پیشرفت بیماری در برخی موارد به صورت فلجی بوده حیوان به گوشه ای پناه می برد و ابتدا دست ها سپس پاها وبعد سایر اندام ها فلج شده و در نهایت به علت فلج دستگاه تنفسی می میر