تفاوت بین حسابرسی و بازرسی قانونی
همواره در کلاس حسابرسی یکی از سوالاتی که مطرح میشوداین است که :
آیا بین حسابرس مستقل وبازرس قانونی تفاوتی وجود دارد یاخیر ؟
در پاسخ به این پرسش باید جایگاه هر کدام مورد بررسی قرار گیرد :
مطابق قانون شرکتهای پذیرفته شده در بورس موظفند صورتهای مالی سالانه خویش بهمراه گزارش حسابرس مستقل منتشر ودر اختیار عموم قرار دهند .
در حقیقت اگر بخواهیم حسابرسی را تعریف نمائیم میگوئیم حسابرسی عبارتست از :
رسیدگی به اسناد ومدارک مالی به طوری که حسابرس بتواند نسبت به ترازنامه وحساب سودوزیان موسسه اظهار نظر نموده وگزارش حسابرسی را تهیه نماید
بنابراین اولا حسابرس یک شخص مستقل از شرکت میباشد ثانیا نسبت به مدارک وصورتهای مالی اظهار نظر مینماید ومیزان مطابقت آنها را با استانداردهای پذیرفته شده حسابداری بررسی میکند . ثا لثا رسیدگی حسابرس بر طبق استانداردهای پذیرفته شده حسابرسی صورت میگیرد رابعا حسابرس مستقل را اشخاص حقیقی وحقوقی مختلف همچون مجمع عموم ، مدیران شرکت ویا حتی اشخاص برون سازمانی میتوانند انتخاب نمایند .
صلاحیت حسابرس مستقل بر اساس آزمون وتوسط انجمن حسابداران رسمی تعیین وتائید میشود . وشرائط خاصی ازجمله داشتن شش سال سابقه حسابداری را دارا میباشد
اما بازرس قانونی :
بازرس قانونی مطابق قانون تجارت یکی از ارکان شرکتها وموسسات میباشد وشخصیت وی متکی بوجود شرکت میباشد وظایف بازرس قانونی در قانون تجارت به مراتب فراتر از وظایف حسابرسی میباشد به گونه ای که اگر بازرس قانونی تخلفی را از مدیران شرکت مشاهده نماید باید آنرا به مراجع قانونی اعلام نماید بازرس قانونی را مجمع عمومی انتخاب مینماید بازرس قانونی دارای مسوولیت مدنی بوده ودر صورت تخلف از وظایف به مجازات مختلفی همچون حبس جنحه ای محکوم میشود
برای انتخاب بازرس قانونی علاوه بر اینکه درقانون تجارت شرائطی همچون عدم محجوریت یا محکومیت قضائی وهمچنین نداشتن قرابت سببی ونسبی تا درجه سوم از طبقه اول ودوم و... پیش بینی گردیده بر طبق آئین نامه اجرائی ماده 144 قانون تجارت مصوب 1350 نیز شرائط
دیگری نیز پیش بینی گردیده است
اینک با توجه به مطالب فوق سوالات وابهامات زیرمطرح میگردد لذا از خوانندگان محترم
تقا ضا دارد با بیان نظرات وارائه نوشته های خویش ما را در دستیابی به پاسخ این سوالات یاری نمایند ضمن آنکه به نظر میرسد موضوعات زیر میتواند به عنوان موضوعات تحقیقاتی مورد استفاده قرار گیرد :
1- آیا برای حسابرس مستقل مسوولیت حرفه ای تعیین گردیده ودر صورت تعیین آنها نحوه نظارت چگونه میباشد ؟
2- آیا شرائط مقرر جهت بازرس قانونی کفایت میکند یا شرائط دیگری نیز لازم میباشد ؟
3- آیا انجمن حسابداران رسمی بعنوان مرجع تشخیص صلاحیت حساداران رسمی شرائط
معیین شده را رعایت نموده یا بعضا روابط را جایگزین ضوابط نموده است ؟
(دوستان محترم در پاسخ به این سوال جانب احتیاط را رعایت نموده ودر صورت منفی بودن پاسخ مستندات ونمونه هائی را که میشنا سند بیان نمایند )
4- بر اساس قانون سازمان حسابرسی بعنوان بازرس قانونی شرکتهای دولتی تعیین گردیده است . آیا تاکنون سازمان حسابرسی مدیران وحسابرسان آن در کار اعلام گزارش این نوع شرکتها قصور وتخلفی داشته اند یاخیر ؟ اگر داشته اند چه بر خوردی با آنان صورت پذیرفته است ؟ به بیان دیگر نظارت بر کار بازرس قانونی شرکتهای دولتی بعهده کیست؟
تذکر : ضمن خواهش از دوستان جهت مشارکت وهمراهی در مباحث فوق با توجه به اینکه قصد داریم با مد نظر قراردادن اصل پاسخگوئی ، سازمانها ونهادهای دخیل در امر حسابداری وحسابرسی در کشور همچون سازمان حسابرسی ودیوان محاسبات و... را وادار به پاسخگوئی وشفاف سازی نمائیم لذا خوانندگان در بیان نظرات خویش بطور کاملا مستند صحبت نمایند .
استاندارد های حسابرسی
تعریف استانداردهای حسابرسی : روشها وموازینی که در انجام حسابرسی به کار گرفته میشودوباید آنچنان باشد که حسابرس تواندنظرخودرا به عنوان یک متخصص در خصوص موضوع مورد رسیدگی بیان دارد. استانداردهای حسابرسی به سه دسته:عمومی، اجرای عملیات و استاندارد گزارشگری تقسیم میشوند.
استاندارد عمومی:
این استاندارد در حقیقت ویژگیهائی که یک حسابرس باید داشته باشد بیان میدارد وخود شامل سه استاندارد زیر می باشد:
۱- صلاحیت وآموزش فنی کافی :
حسابرس باید برای انجام حسابرسی صلاحیت فنی لازم را دارا باشد و در طول دوره های مشخص آموزش کافی را ببیند.
۲- استقلال : حسابرس باید از دید جامعه مستقل از صاحبکار به نظر برسد ومنافع مشترکی (منافع غیر مستقیم بااهمیت یا هرگونه منافع مستقیم صرف نظر از اهمیت )با صاحبکار نداشته باشد.
۳- مراقبت حرفه ای
استاندارد اجرای عملیات :
حداقل معیارهاواقداماتی که حسابرس جهت انجام حسابرسی ملزم به رعایت آنها میباشدو خود شامل سه استاندارد زیر می باشد:
۱- برنامه ریزی : جهت انجام حسابرسی برنامه ریزی مناسب انجام دهد.
۲- ارزیابی سیستم کنترل داخلی
۳- کسب شواهد ومدارک کافی
استاندارد گزارشگری :
شرایطی که حسابرس جهت تنظیم وارائه گزارش باید رعایت نمایدوشامل چهار استاندارد زیر می باشد:
۱-گزارش تصریح کند صورتهای مالی مطابق اصول پذیرفته شده حسابداری تهیه شده یا خیر؟
۲- چنانچه درکاربرداصول حسابداری تهیه صورتهای مالی رعایت یکنواختی نشده است آن موارد و شرایط ذکر گردد.
۳-چنانچه افشاء کافی در صورتهای مالی صورت نپذیرفته در گزارش بیان دارد
۴- گزارش حاوی یک اظهار نظر در مورد صورتهای مالی باشد واگر نمیتواند اظهار نظر نماید دلایل آن بیان گردد.
نکته :در بیان استانداردها رعایت ترتیب هر استاندارد ضروری است مثلا منظور از استاندارد سوم عمومی مراقبت حرفه ای میباشد.
حسابرسی
1)حسابرس به خاطر کدام دلیل در حین رسیدگی ها کوشش میکند مستقل به نظر برسد؟
الف)از بین بردن احتمال خطر ومسئولیت
ب)حفظ اعتبار نزد جامعه
ج)رسیدن به استقلال واقعی
د)رعایت استانداردهای اجرای عملیات
2)تصمیم نهایی در مورد اینکه حسابرس نسبت به صاحبکار خود مستقل به نظر برسد باید توسط کدام مرجع زیر اتخاذ گردد؟
الف)حسابرسان ب)صاحبکار
ج)کمیته حسابرسی د)جامعه
3)کدام یک از موارد زیر از اهداف حسابرسی عملیاتی نمیباشد؟
الف)ارزیابی عملکرد
ب)گزارش حسابرسی صورتهای مالی
ج)شناسایی فرصتهای بهبود عملیات
د)پیشنهاد برای بهبود عملیات یا لزوم انجام بررسی واقدامات بیشتر
4)کدام یک از موارد زیر از عوامل ایجاد تقاضای استفاده کنندگان از خدمات حسابرسی نمیباشد؟
الف)تضاد منافع بین تهیه کنندگان واستفاده کنندگان اطلاعات مالی
ب)توسعه دامنه مبادلات اقتصادی وعدم تخصص افراد در اظهار نظرحرفه ای
ج)عدم دسترسی تصمیم گیرندگان به شرکتها وسازمانها
د)مسئولیت حسابرس جهت ارائه اطلاعات مالی برای استفاده کنندگان
5)کدام یک از موارد زیر جزء حسابرسی مستقل نمیباشد؟
الف)حسابرسی الزامی ب)حسابرسی ضمنی
ج)حسابرسی داخلی د)حسابرسی ترازنامه ای
6)کدام یک از موارد زیر جزءحسابرسی از نظر ماهیت قرار میگیرد؟
الف)حسابرسی داخلی ب)حسابرسی اختیاری
ج)بررسی سیستم کنترل داخلی د)حسابرسی ضمنی
7)کدام یک از موارد زیر جزءحسابداری از نظر ارجاع کار قرار میگیرد؟
الف)حسابرسی سند رسی/ترازنامه ای
ب)حسابرسی الزامی/اختیاری
ج)حسابرسی ویژه
د)حسابرسی اثبات/نهایی
8)حسابرسی نهایی که جزءحسابرسی از نظر زمان طبقه بندی میگردد کدام یک از مفاهیم زیر را در بر میگیرد؟
الف)بررسی اسناد ومدارک مربوط به سیستم کنترل داخلی صاحبکار
ب)بررسی صورتهای مالی میان دوره ای
ج)بررسی اسنادو مدارک از مبدا ایجاد تا مرحله نهایی وثبت در دفاتر مالی
د)بررسی صورتهای مالی پس از اتمام دوره مالی وتصویب آن توسط هیئت مدیره شرکت
9)کدام یک از جملات زیر صحیح است؟
الف)حسابرس نسبت به مطلوبیت صورتهای مالی اضهار نظر میکند.
ب)هدف حسابرس ثبت،طبقه بندی .تنظیم صورتهای مالی صاحبکار است.
ج)عضو هیئت مدیره شرکت میتواند به عنوان حسابرس مستقل همان شرکت انتخاب گردد.
د)مسئولیت حرفه ای حسابرس مستقل شرکت وحسابرس داخلی شرکت یکسان است.
10)مهمترین دلیل انجام حسابرسی سالیانه توسط یک موسسه حسابرسی عبارت است از:
الف)اطمینان دادن به سرمایه گذاران وسایر افراد خارج از شرکت نسبت به قابل اتکا بودن صورتهای مالی
ب)ایجاد امکان برای سلب مسئولیت شخصی از مسئولین ومدیران شرکت در مورد نقائص موجود در صورتهای مالی
ج)بر آوردن الزامات سازمان دولتی مبنی بر انجام حسابرسی
د)اطمینان از بر ملا شدن هر گونه تقلب در صورت وجود