مقدمه :
اکنون عصر اطلاعات و دانش و دانایی است و برای بقای درست در این زمان نیاز مبرم به دانش ها و اطلاعات ویژه‌ای است حال این دانش نیز روزبه‌روز تغییرات و نو شدن دارد پس باید برای حیات در این زمان باید همراه با رشد اطلاعات و دانش رشد داشته باشیم.
بسیاری از بنگاه های اقتصادی در دنیا به روش‌های مختلف با این رشد همراه می‌شوند اما برای شرکت‌ها و اتحادیه های تعاونی که در عین رقابت اقتصادی بایستی اصول و ارزش های انسانی تعاون مانند عدالت، صداقت، انصاف، همبستگی و مشارکت اعضاء را رعایت نمایند وضعیتی بس دشوارتر فراهم می‌شود. لذا در چنین زمانی ضرورت کسب دانش و مهارت‌های چندگانه مدیران و کارکنان تعاونی ها برای گسترش عدالت اجتماعی در بین قدرت‌های اقتصادی دولتی و خصوصی دشوارتر و لازم‌تر دیده می‌شود.
اهداف کلی :
1- آشنایی با مفهوم تعاون و اصول و ارزش‌ها آن، سیر تحول تعاون در ایران و جهان و انواع شرکت‌های تعاونی
2- آشنایی با جایگاه و نقش عضو در شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی، نحوه پذیرش و لغو عضویت و حقوق و تکالیف اعضاء تعاونی
3- آشنایی با سرمایه و شیوه تأمین آن، سود و نحوه تقسیم سود خالص و سایر مقررات مربوط به امور مالی تعاونی‌ها
4- آشنایی با ارکان تعاونی و حدود وظایف و اختیارات هر یک از رکن‌های مربوط به تصمیم‌گیری، اجراء و نظارت تعاونی
5- آشنایی با اتحادیه تعاونی و اهداف، وظایف و نحوه تشکیل آنها. همچنین حدود وظایف و اختیارات ارکان اتحادیه
6- آشنایی با شرایط و نحوه ادغام، انحلال و تصفیه شرکت‌ها و اتحادیه تعاونی
7- آشنایی با سازمان‌های تعاونی و حدود وظایف و اختیارات هر یک از آنها
فصل اول
معنی و مفهوم تعاون و تعاونی :
A ) مفهوم عام تعاون
تعاون Cooperation
1- تعاون در مفهوم عام به معنای همکاری، مساعدت، یاریگری، رعایت منافع جمعی، دستگیری از دیگران و ... است.
2- تعاون در لغت‌نامه دهخدا هم پشت شدن، یکدیگر را یاری کردن، یاری کردن بعضی اقوام بعضی دیگر، با هم مددکاری یکدیگر ر ا کردن را معادل واژه تعاون بیان شده است.
3- آرگایل همه رفتار های اجتماعی همکارانه را تعاون بیان می‌نماید. یعنی انجام کارهایی که نیازمند همکاری دو نفر یا بیشتر است مانند : بازی کردن، اجرای موسیقی، رقص، کار در یک گروه، یا داشتن یک رابطه اجتماعی که در آن فعالیت هر عضو جهت دستیابی به محصول نهایی مشخص و هماهنگ می‌شود.
4- اموری (Emory) مؤلف کتاب تعاون و اصول اولیه آن، تعاون را طریقه‌ای برای زندگی و فلسفه‌ای برای حیات می‌داند که مجموعه‌ای از پوشش‌ها و شیوه‌های رفتاری می‌باشد و در عین حال مجموعه‌ای از اصول و مبانی برای راهنمایی زندگی فردی و اجتماعی انسان‌هاست.
به عبارت دیگر « تعاون ترکیبی از خودیاری و کمک متقابل می باشد که گرایش آن در جهت بناگذاری ارزش های جهانی است »
*تعاون یکی از جنبه‌های مهم زندگی اجتماعی است و از آغاز زندگی بشر برای مقابله با خطرات طبیعی، تهاجمات جانوران وحشی و جنگ های قبیله‌ای کاربرد داشته است.*
B ) مفهوم خاص تعاون
تعاون به مفهوم خاص آن به نوع مشخصی از کار کردن با یکدیگر اشاره دارد که از طریق تشکیل سازمان رسمی و به کارگیری روش‌های مدیریتی خاص، دسترسی به اهداف مشترک را امکان پذیر می‌سازد.
1)پراکاش از صاحب‌نظران تعاون آسیا :
« مؤسسات تعاونی سازمان هایی هستند که در زمره انواع سازمان های داوطلبانه یا غیردولتی قرار می‌گیرند. تعاونی‌ها سازمان‌هایی مردمی هستند که توسط خود اعضاء و اختیار کامل آنها تشکیل و به روش و دموکراتیک منطبق با اصول بین‌المللی تعاون اداره می‌شوند. »
2)اتحادیه بین المللی ( I.C.A ) در سال 1995 ، منچستر
« تعاونی اجتماع مستقل اشخاصی است که به منظور تأمین نیازها و یا اهداف مشترک اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود از طریق اداره و نظارت دموکراتیک مؤسسه‌ای با مالکیت جمعی، با همدیگر به نحو اختیاری توافق نموده اند. »
) اجتماع مستقل اشخاص : این بخش از تعریف روشن می‌سازد که تعاونی سازمانی جمعی است که با تشکیل اشخاص به‌وجود می آید.
پس اولین شرط تشکیل تعاونی وجود اشخاص می باشد. علاوه بر آن تعاون شخصیتی مستقل است که به سایر سازمان‌ها از جمله دولت وابستگی ندارد.