تحقیق مقاله قانون برنامه عمرانی سوم کشور (1341 تا 1346)

تجربیات به دست آمده از دو برنامه طولانی مدت کارشناسان سازمان برنامه را به این نتیجه رساند که آنها قادرند برنامه های دراز مدت را در ایران طراحی و اجرا نمایند. با نگاهی به متن سند ذیل متوجه می شویم که در برنامه سوم عمرانی کشورکه در حد فاصل1341 تا 1346 اجرا شد توجه زیادی به تغییرات ساختاری و توسعه سازمان برنامه به عنوان مغز برنامه ریزی و مسئول اجرایی برنامه ریزیهای کلان کشور شده است.....

تجربیات به دست آمده از دو برنامه طولانی مدت کارشناسان سازمان برنامه را به این نتیجه رساند که آنها قادرند برنامه های دراز مدت را در ایران طراحی و اجرا نمایند. با نگاهی به متن سند ذیل متوجه می شویم که در برنامه سوم عمرانی کشورکه در حد فاصل1341 تا 1346 اجرا شد توجه زیادی به تغییرات ساختاری و توسعه سازمان برنامه به عنوان مغز برنامه ریزی و مسئول اجرایی برنامه ریزیهای کلان کشور شده است. از سوی دیگر در این سند به وضوح دیده می شود که توسعه علم وفناوری حداقل در متن سند اصلی مورد توجه جدی و اساسی قرار نگرفته است. بلکه در اینجا توجه شما خوانندگان محترم را به متن این سند  جلب می نمایم:

‌قانون برنامه عمرانی سوم کشور

1346/3/12

‌قانون برنامه عمرانی سوم کشور
‌فصل اول - برنامه
‌مصوب 1346.3.21
‌ماده 1 - دولت مکلف است از محل درآمدهای مندرج در این قانون ظرف مدت پنج سال و نیم که از اول مهر ماه 1341 شروع می‌شود مبلغ‌دویست و سی میلیارد ریال در اختیار سازمان برنامه بگذارد که طبق جدول کلی پیوسته به این قانون به مصرف اجرای برنامه عمرانی سوم برساند.
‌ماده 2 - اعتبار فوق شامل سرمایه‌گذاری کلیه مؤسسات دولتی در دوره برنامه سوم و همچنین هزینه نگاهداری و اداره تأسیساتی که در اثر اجرای‌برنامه به وجود می‌آید خواهد بود و هیچیک از وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و مؤسسات وابسته به دولت به استثنای دستگاه‌ های‌ انتظامی و شهرداری ها مجاز نیستند بدون موافقت هیأت عالی برنامه مبادرت به سرمایه‌گذاری بنمایند.
‌تبصره - منظور از سرمایه‌گذاری در این قانون تخصیص اعتبار و مصرف آن برای یکی از امور تولیدی و عمرانی است که ضمن صورت فصول و‌بندهای برنامه تعیین می‌شود.
‌ماده 3 - هیأت عالی برنامه می‌تواند بنا بر احتیاجات طرح‌ها در داخل هر فصل برنامه اعتبار هر بند را تا حدود بیست درصد اعتبار همان بند کاهش‌یا افزایش بدهد. کاهش یا افزایش اعتبار هر فصل تا حدود بیست درصد اعتبار همان فصل موکول به موافقت هیأت عالی برنامه و تصویب کمیسیون‌های‌برنامه مجلسین خواهد بود.
‌ماده 4 - تقسیم سنواتی اعتبار موضوع ماده یک بر اساس فصول و بندهای برنامه به قرار زیر تعیین می‌شود:
‌نیمه دوم سال 1341 7.30 میلیارد ریال
‌نیمه دوم سال 1342 18.85 میلیارد ریال
‌نیمه دوم سال 1343 30.60 میلیارد ریال
‌نیمه دوم سال 1344 40.25 میلیارد ریال
‌نیمه دوم سال 1345 60.00 میلیارد ریال
‌نیمه دوم سال 1346 73.00 میلیارد ریال
‌سازمان برنامه می‌تواند با موافقت هیأت عالی برنامه و تصویب کمیسیون‌های برنامه مجلسین تغییراتی را که در تقسیم سنواتی فوق ضروری بداند بدهد‌بدون این که در کل مبلغ اعتبار تقلیلی حاصل شود.
‌فصل دوم - درآمد برنامه
‌ماده 5 - سهمی از درآمد نفت که در هر سال (‌یا قسمتی از سال) طی دوره برنامه عاید دولت می‌شود به محض وصول طبق جدول زیر در حساب‌مخصوصی به نام (‌حساب درآمد برنامه) در بانک مرکزی سپرده خواهد شد.

‌نیمه دوم سال 1341 55 درصد درآمد نفت
(‌با رعایت قانون بودجه سال 1341)
‌نیمه دوم سال 1342 60 درصد درآمد نفت
‌نیمه دوم سال 1343 65 درصد درآمد نفت
‌نیمه دوم سال 1344 70 درصد درآمد نفت
‌نیمه دوم سال 1345 75 درصد درآمد نفت
‌نیمه دوم سال 1346 80 درصد درآمد نفت

‌در موقع پرداخت اقساط فوق وجوه مربوط به هزینه طرح‌ های عمرانی مستمر دولت که ضمن برنامه سوم منظور شده است و هزینه نگاهداری و اداره‌تأسیساتی که در اثر اجرای برنامه به وجود آمده است بر اساس اعتبارات عمرانی مصوب و به ترتیبی که بین وزارت دارایی و سازمان برنامه توافق‌خواهد شد از اقساط مزبور کسر خواهد گردید.
‌تبصره 1 - درآمد نفت مذکور در این ماده عبارت است از جمع وجوهی که به موجب قرارداد نفت مصوب ششم آبان ماه 1333 (‌اعم از مالیات بر‌درآمد و پرداخت مشخص) عاید دولت ایران می‌شود (‌اقساط بدهی دولت به شرکت سابق نفت ایران و انگلیس "‌موضوع ماده یک قسمت دوم قرارداد‌مزبور" که در موقع خود پرداخت گردیده از این رقم موضوع می‌گردد) و همچنین هر درآمد دیگری که دولت ایران از منابع نفت طبق قراردادهای موجود‌یا قراردادهایی که بعداً منعقد خواهد نمود به دست می‌آورد.
‌تبصره 2 - علاوه بر درآمد های مذکور در این ماده درآمدهای متفرقه سازمان برنامه که ناشی از اجرای طرح‌های تولیدی و عمرانی می‌باشد و‌همچنین دریافتیهای بابت وامهای پرداختی سازمان برنامه نیز به حساب درآمد منظور خواهد شد.
‌ماده 6 - دولت مجاز است به منظور جبران کمبود درآمد مذکور در ماده 5 نسبت به اعتبارات برنامه سوم حداکثر تا میزان مندرج در تبصره یک ماده‌واحده مصوب 18 خرداد ماه 1345 در مدت پنج سال و نیم اجرای برنامه از اعتبارات خارجی استفاده نماید. وجوه حاصل از وامهای فوق در "‌حساب‌درآمد برنامه" متمرکز خواهد گردید. اصل و بهره وامهای مذکور در دوره برنامه سوم از محل درآمد برنامه و پس از آن از محل درآمد عمومی کشور قابل‌پرداخت خواهد بود.
‌ماده 7 - برداشت وجه از "‌حساب درآمد برنامه" منحصراً در اختیار سازمان برنامه خواهد بود و وجوه برداشتی در موارد زیر به مصرف خواهد‌رسید:
‌الف - پرداخت هزینه عملیات عمرانی و هزینه‌های اداری سازمان برنامه.
ب - پرداخت اقساط اصل و بهره وامهایی که برای اجرای برنامه دوم تحصیل شده است و وامهایی که دولت طبق ماده 6 این قانون تحصیل خواهد‌نمود.
ج - پرداختهایی که سازمان برنامه به موجب ماده 32 این قانون به عمل خواهد آورد.
‌فصل سوم - سازمان برنامه
‌ماده 8 - سازمان برنامه دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی است و وظایف آن عبارت است از:
‌اول - بررسی و تصویب طرح‌های مربوط به فصول و بندهای برنامه و محول کردن اجرای آنها به دستگاه‌های اجرایی و نظارت در اجرای صحیح‌طرح‌ها طبق فصل ششم این قانون.
‌دوم - پرداخت هزینه اجرای طرح‌های مصوب و نگاهداری حسابها و ممیزی اسناد.
‌سوم - تنظیم گزارشهای اجرای برنامه و حساب عملیات و تسلیم آن به مقامات مربوط طبق مواد بیست و پنج و بیست و هشت این قانون.
‌چهارم - تمرکز امور کمکهای خارجی بلاعوض (‌اعم از مالی و جنسی و فنی) و وامهای خارجی و هماهنگ ساختن آن با برنامه و نمایندگی دولت‌در مذاکرات مربوط به وامها.
‌پنجم - بررسی و تهیه پیشنهاد به دولت در مورد وضع قوانین درباره هر نوع اقدام که برای حسن اجرای برنامه لازم شناخته شود.
‌ششم - تسویه حساب برنامه هفت‌ساله دوم و پرداخت دیون و وصول مطالبات آن طبق ماده سی و دو این قانون.
‌هفتم - تهیه برنامه عمرانی چهارم و تسلیم آن به مقامات مربوط حداقل 6 ماه قبل از پایان برنامه سوم.
‌هشتم - تهیه گزارش اقتصادی سالانه با همکاری وزارت دارایی و وزارت اقتصاد و بانک مرکزی ایران و همچنین تخصیص اعتبارات عمرانی برای‌هر سال برنامه.
‌نهم - تشکیل دفتر بودجه به منظور تهیه و تنظیم و تمرکز بودجه عادی و عمرانی کل کشور با توجه به قانون طرز تهیه و تنظیم بودجه کل کشور‌مصوب تیر ماه 1345.
‌ماده 9 - مسئولیت امور سازمان برنامه با نخست‌وزیر است. سازمان برنامه تحت نظر یک مدیر عامل اداره می‌شود که در مقابل نخست‌وزیر مسئول‌می‌باشد. مدیر عامل سازمان برنامه بنا به پیشنهاد نخست‌وزیر و به موجب فرمان همایونی برای تمام مدت برنامه منصوب می‌شود. مدیر عامل سازمان‌برنامه موظفاً انجام خدمت نموده و جز انجام این وظیفه حق ندارد هیچ نوع شغل آزاد یا سمت دولتی دیگر داشته باشد. حقوق و مزایای مدیر عامل از‌طرف هیأت دولت تعیین می‌شود. اختیارات مدیر عامل سازمان برنامه به قرار زیر است:
1 - اداره امور سازمان برنامه بر اساس وظائفی که این قانون به سازمان مزبور محول نموده است.
2 - تعیین تشکیلات سازمان برنامه و اداره امور استخدامی طبق آیین‌نامه استخدامی سازمان برنامه.
3 - امضاء اسناد و اوراق بهادار و نامه‌ها و عقد قراردادهای مربوط به برنامه.
4 - تهیه آیین‌نامه‌های مذکور در این قانون و تسلیم آن برای تصویب به مقامات صلاحیتدار.
5 - نمایندگی سازمان برنامه در مقابل وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و کمیسیون‌های برنامه و سایر کمیسیون‌های مجلسین و افراد و مؤسسات‌خصوصی داخلی و خارجی و محاکم با حق توکیل غیر. مدیر عامل می‌تواند با مسئولیت خود هر قسمت از اختیارات خود را که لازم بداند کتباً به هر‌یک از کارمندان سازمان برنامه تفویض نماید.