آنتی بیوتیکها از مهمترین دارو های ضد باکتریایی می باشند که در درمان بیماریهای مختلف انسان و دام بکار می روند . طبق تعریف اولیه ای که ارائه شده , آنتی بیوتیکها موادی هستند که توسط میکروارگانیسمها تولید شده و اثر مهاری یا تخریبی خود را روی سایر میکروارگانیسمها ظاهر می سازند . ( فارماکولوژی دارو های ضد باکتریایی در دامپزشکی تالیف دکتر سید محمد فقیهی , بیماریهای قناری تالیف دکترنریمان شیخی) .
تقسیم بندی آنتی بیوتیکها از نظر منشاء :
1- منشاء طبیعی
- کفکها , مانند : پنی سیلین های طبیعی و گریزئوفولوین
- قارچهای پست , مانند : استرپتو مایسین - کلر تتراسیکلین - اکسی تتراسیکلین - اریترومایسین - نئومایسین - نیستاتین و سفالوسپورین
- باکتری ها , مانند : باسیتراسین - پلی میکسین ها و تایروتریسین
2- منشاء نیمه ساختگی
- مانند : اگزاسیلین - گلوگزاسیلین - آمپی سیلین - دی هیدرواسترپتومایسین - تتراسیکلین
3- منشاء ساختگی
- مانند : کلرامفنیکل و رولی تتراسیکلین
طیف اثر آنتی بیوتیکها :
بعضی آنتی بیوتیکها روی عده زیادی از جرمها موثر هستند لذا به این دسته از آنتی بیوتیکها , وسیع الطیف گویند و بعضی فقط روی عده کمی اثر می کنند که آنها را با طیف محدود می نامند . براین اساس آنتی بیوتیکها به سه گروه تقسیم می شوند :
- گروه اول عمد تا روی باکتری های گرم مثبت موثرند مانند پنی سیلین های نیمه ساختگی .
- گروه دوم عمد تا روی باکتری های گرم منفی هوازی اثر می گذارند مانند پلی میکسین ها
- گروه سوم روی هر دو دسته باکتری های گرم مثبت و منفی موثرند مانند تتراسیکلین ها
سینرژیسم و آنتاگونیسم اثر:
آنتی بیوتیکها را بر اساس دارا بودن توافق اثر و یا تضاد اثر با یکدیگر به دو گروه تقسیم نموده اند .
گروه اول شامل : پنی سیلین ها - استرپتومایسین - باسیتراسین - نئو مایسین و پلی میکسین ها است .
گروه دوم شامل : تتراسیکلین ها - کلرامفنیکل - اریترومایسین و نووبیوسین می باشد .
هر یک از این دو گروه درداخل خود ممکن است سینرژیسم اثر داشته باشند ولی آنتاگونیسم اثر ندارند . اما دارو های گروه اول ممکن است با گروه دوم آنتاگونیسم اثر داشته باشند . برای مثال پنی سیلین با استرپتومایسین سینرژیسم اثر دارد و پنی سیلین و کلرامفنیکل با یکدیگر آنتاگونیسم اثر دارند .
مقاومت باکتریایی :
بر اثر یکسری عوامل از جمله مصرف بی رویه داروها باکتریها می توانند نسبت به آنتی بیوتیکهای مختلف مقاومت پیدا کنند این موضوع امروزه مشکل بزرگی ایجاد کرده است و شاید همین امر باعث پیدایش روز افزون آنتی بیوتیکهای جدید می گردد . برای مثال پس ازکشف پنی سیلین سوشهای مقاوم استافیلو کوک بند رت مشاهده می شد ولی پس از دهه پنجاه میلادی به بعد سوشهای مقاوم رو به افزایش گذاشت بطوری که در دهه پنجاه و پنج , پنجاه درصد کل سوشهای جدا شده استافیلو کوک مقاوم بودند .
برخی از انواع آنتی بیوتیکها :
پنی سیلین ها
جانشینهای پنی سیلین
آمینوگلیکوزیدها
تتراسیکلین ها
نیتروفورانها
آموکسی سیلین
آمپی سیلین
پنی سیلین جی اریترومایسین
لینکومایسین
اسپکتینو مایسین
سفالوسپورینها
تایلوزین استرپتو مایسین
جنتا مایسین
کانا مایسین
نئومایسین تتراسیکلین
اکسی تتراسیکلین
کلر تتراسیکلین
داکسی سایکلین فورازولیدون
فورالتادون
سم شناسی آنتی بیوتیکها :
داروهای ضد باکتریایی گروه موادی هستند که بینهایت مفید بوده و دارای اهمیت و فایده اقتصادی در دامپزشکی می باشند . بسیاری از آنها سالم و عاری از عوارض نامطلوب هستند . شکی نیست که فواید حاصل از استفاده داروها ی ضد باکتریایی خیلی بیشتر از خطرات آنها است . آنتی بیوتیک ها عوارض نامطلوب هم دارند . مطالعات تجربی نشان داده است که بعضی از آنتی بیوتیکها دارای اثر مستقیم قلبی عروقی در چندین گونه از دامها می باشند . بعضی از عوارض نامطلوب آنتی بیوتیکها عبارتند از : کاهش بازده قلب , کاهش فشار خون , کاهش نسبی ضربان قلب , تضعیف عضله قلب . به همین دلیل توصیه می شود که از مصرف خود سرانه داروها اجتناب نمایید .
محل اثر آنتی بیوتیک ها
هر آنتی بیوتیک برحسب میزان مصرف و نوع آن محل اثر خاص خود را دارد بنابر این به صرف اینکه یک ماده آنتی بیوتیک نامیده می شود نمی تواند برای همه بیماری ها مورد استفاده قرار گیرد . و باید نوع آنتی بیوتیک براساس نوع بیماری و محل تاثیر آن دارو انتخاب شده باشد .
عوارض ناشی از کمبود ویتامین ها ومواد معد نی بر روی قدرت جوجه درآوری
عمده مواد غذایی که موجب اختلالات جوجه کشی درقناری ها می شوند عبارتند از مواد معدنی و ویتامین ها . بسته به نوع کمبود و انفرادی یا چند موردی بودن این کمبودها ممکن است عوارض متفاوت باشد .
کمبود ویتامین A :
موجب کوری - نقرس - تلفات جنینی در روزهای اول و دوم رشد جنین بخاطر نارسایی سیستم گردش خون و کاهش میزان خروج جوجه ها از تخم می شود . معمولا علت کمبود این ویتامین ناشی از عدم استفاده از سبزیجات و مصرف غذای کهنه می باشد