بیماری های قلبی وعروقی
تصلب شرایین ( Atherosclerosis) علت اصلی بیماریهای قلبی است که در آن قطر سرخرگ ها بتدرج تنگ ومانع جریان طبیعی خون می شود . از علل آن می توان تجمع چربیها مثل کلسترول در دیواره ی داخلی سرخرگها نام برد . این عارضه تدریجی وفزاینده است ودر مرحله ی پیشرفته موجب گرفتگی کامل سرخرگ شده وجریان خون را متوقف می کند . تصلب شرایین به عوامل مختلفی بستگی دارد:کهولت –وراثت – چاقی – مصرف سیگار – کلسترول و درصد چربی غذا و فشار خون بالا وجنسیت و استرس وعدم فعالیت جسمانی وتمرین .بعضی از این عوامل مثل کهولت ووراثت قابل تغییر نیست اما بعضی دیگر مثل میزان فعالیت جسمانی وتغذیه قابل کنترل ودر اختیار فرد است . اگر تصلب شرایین در بافتهای مهم مثل قلب یا مغز رخ دهد عوازض آن کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهد . گرفتگی سرخرگها ی قلبی سکته ی قلبی وگرفتگی سرخرگهای مغز سکته ی مغزی را به وجود می آورد .
حمله ی قلبی (Heart Attack) هنگامی رخ می دهد که جریان خون سرخرگهای تغذیه کننده ی قلب (کرونر) مسدود شود. گرفتگی کامل سرخرگهای کرونر موجب مرگ سلولهای قلب ومرگ فرد میشود که به آن سکته قلبی (Myocardial infarction) می گویند . اگر فقط بخشی از سرخرگهای کرونر در انتهای آن مسدود شود به آن ایسکمیا (Ischemia) گفته می شود .
سکته مغزی(apoplexy) یا حمله (Stroke) به علت بسته شدن جریان خون مغز اتفاق می افتد واحتمالا در افرادی که به تصلب شرایین مبتلا هستند شایع تر است . یکی از علل بسته شدن سرخرگهای مغز لخته شدن خون است که به آن ترومبوز مغزی (Cerebral Thrombosis) می گویند .
علت دیگر آن ترکیدن وپاره شدن سرخرگ مسدود شده بر اثر تصلب شرایین است که در این حالت بافت مغز پر از خون می شود وبه آن خونریزی مغزی (Cerebral Hemorrhage) می گویند . در این حالت سلولهایی که توسط سرخرگ پاره شده تغذیه می شدند دچار کم خونی می شوند . علاوه بر آن خون خارج شده به سلولهای مغزی فشار می آورد وفعالیت آنها را دچار اختلال می کند که ممکن است موجب معلولیت موقت یا دایمی شود . این حالت معمولا با فلج شدن یک طرفه ی بدن همراه است .
عوامل اصلی بیماریهای قلبی وعروقی عبارت است از : کلسترول خون بالا و فشار خون بالا ومصرف سیگار . اگر چه فعالیت جسمانی در مقایسه با عوامل فوق در پیشگیری از بیماریهای قلبی اهمیت کمتری دارد اما فعالیت جسمانی مناسب ومنظم در کاهش ابتلا به بیماریهار یهای قلبی وعروقی مؤثر است .
فعالیت جسمانی وتمرین منظم به طور غیر مستقیم نیز برای دستگاه قلب وعروق مفید است برای مثال تمرین برای کاهش وزن وکنترل فشارهای روانی (استرس)موثر است واز این طریق ممکن است در تسکین یا پیشگیری از بیماریهای قلبی مؤثر باشد .
فواید وآثار مفید فعالیت جسمانی وتمرین برای دستگاه قلبی وعروقی
*افزایش توانایی مقابله با استرس
*تقویت عضله ی قلب وافزایش کارایی آن
*کاهش چربی خون به ویژه کلسترول وکاهش فشار خون
*افزایش خون رسانی به قلب از طریق افزایش قطر داخلی رگهای خون رسانی به قلب (سرخرگهای کرونر) .
*پیشگیری از سخت شدن دیواره ی سرخرگها وتصلب شرایین :فعالیت جسمانی منظم موجب گشاد شدن عروق خونی وتسریع جریان خون می شود ودر نتیجه در پیشگیری از تصلب شرایین موثر است .
*بهبود ترکیب خون:فعالیت جسمانی منظم در بهبود ترکیب خون مؤثر است . برای مثال چربی وکلسترول خون را کاهش وهموگلوبین را برای خون رسانی افزایش می دهد.
فعالیت جسمانی وتمرین موجب تغییراتی در ساختار وعملکرد قلب می شود از قبیل افزایش قطر دیواره ی بطن(بر اثر
ورزشهای قدرتی مثل وزنه برداری )بزرگی حفره ی قلب (براثر ورزشهای استقامتی مثل دوی استقامت ) وکاهش تعداد ضربان قلب استراحت (40تا60 ضربه در دقیقه) .