دروغ گویی همراه خود نفاق و دورویی می آورد که همه ما کم و بیش از این دو صفت زشت اخلاقی مطلع ایم. خانواده ها برای این که مجبور به دروغ گویی آشکار نباشند، با دادن پاسخ های مبهم و گفتن این که موضوع به شما مربوط نمی شود، کودکان را از سر بازمی کنند. غافل از این که بچه ها بسیار باهوش تر از والدین خود هستند و خیلی سریع به حقیقت قضیه پی می برند.
اما خانواده هایی هم پیدا می شوند که به راحتی دروغ می گویند و به خیال خود فرزندانشان هنوز آن قدر بزرگ نشده اند و نمی توانند صحیح و ناصحیح یا راست و دروغ را تشخیص دهند. در این خانواده ها که متاسفانه تعداد آن ها کم هم نیست، پدر و مادر خود را مسئول سخن خلافی که گفته اند نمی دانند و از کنار آن به راحتی عبور می کنند. آنان باید انتظار این را داشته باشند که در فردایی نه چندان دور، دروغ های بزرگ تر و زشت تری را از فرزندانشان بشنوند و زمانی متوجه بازتاب و عکس العمل حرف و فعل خود می شوند که دیگر کار از کار گذشته و زمان تربیت کودک سپری شده است. کودک دیروز قد کشیده و نوجوان و جوانی شده است که با دروغ های مختلف پدر و مادرش را سرکار می گذارد و به بهانه حضور در کلاس درس و فعالیت های ورزشی سر از پارتی و... درمی آورد. دروغ گفتن دلایل زیادی دارد که بسیاری از روان شناسان به آن پرداخته اند؛ علمای علم اخلاق نیز به آن اشاره می کنند اما در این خصوص به سخن حضرت علی(ع) اشاره می کنیم که می فرمایند: هیچ بدی بدتر از دروغ نیست. از جمله دلایل دروغ گویی می توان به تحمیل تکالیف سنگین، تحقیر و ترس از مجازات اشاره کرد که فرد را مجبور به دروغ گویی می کند اما عوامل تربیتی نیز در این امر نقش اساسی دارد که در این باره با سعیدی کارشناس و مشاور خانواده به گفت وگو نشستیم.
وی در توضیح دروغ می گوید: دروغ در حقیقت به معنای این است که انسان در نشان دادن واقعیت به دیگران قلب کند و آن چه را که مغایر با حقیقت و واقعیت است، به دیگران منتقل کند. در تعبیری از حضرت علی(ع) آمده است که: صدق و راستی یعنی این که منطق و گفتار انسان مطابق با وضع خدایی یعنی همان شکل صحیح آن باشد و دروغ یعنی این که سخن انسان از جنبه خدایی آن منحرف شود. در واقع صدق و راستی امانت است و انسان وظیفه دارد امانت داری کند در حالی که دروغ خیانت است.
وی می افزاید: در حقیقت دروغ هر نوع خلاف واقع نمایی در سخن و رفتار و کاری است که بر عهده فرد گذاشته شده است. این مشاور خانواده در ادامه می افزاید: دروغ گویی در شخصیت و تربیت انسان ریشه دارد و از اطرافیان الگوبرداری می شود. چنان چه پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: دروغ گو، دروغ نمی گوید مگر به سبب حقارتی که در اوست و این حقارت او را به دروغ وامی دارد. به تعبیر دیگر هنگامی که ویژگی های مثبت و مستحکم شخصیتی و اخلاقی در فرد دچار کاستی شود، فرد به دروغ گویی یعنی همان حقارت، دنائت و پستی کشیده می شود.
زمینه دیگری که بستر را برای دروغ گفتن فراهم می کند، این است که فرد به دروغ گفتن عادت و آن را تجربه کرده است. شخص در زندگی خود دروغ را می آزماید و وقتی می بیند که گفتن آن انجام کارها را برایش راحت تر می کند