این تحقیق به منظور ارزشیابی سطح توانایی ها و مهارت های حرفه‌ای معلمان دوره ابتدایی و نیز یافتن نقاط قوت و ضعف این فرایند به منظور رفع نارسایی‌ها و بهبود کیفی روش‌های تدریس در سطح شهر تهران انجام شد. افزون برآن رابطه برخی عوامل تأثیر‌گذار بر مهارتهای حرفه‌ای معلمان چون جنس، سن، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی، سابقه تدریس، شرایط فیزیکی و تعداد دانش‌آموزان کلاس، گذراندن دوره‌های آموزشی قبل و حین خدمت مورد سنجش قرار گرفت. برای بررسی رابطه بین مهارتهای حرفه‌ای معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان و نیز دست‌یابی به تفاوت مهارتهای حرفه‌ای معلمان مناطق مورد مطالعه سؤال‌هایی مطرح شد.
جامعه‌آماری مورد مطالعه این تحقیق را معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران در سال تحصیلی 85-1384 تشکیل می‌دهند. مهارتهای حرفه‌ای 457 نفر از معلمان دوره ابتدایی از 5 منطقه (2- 5- 6- 13 و 16) و 54 واحد آموزشی که با روش نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله‌ای انتخاب شده بودند مورد مطالعه قرار گرفت. 45 نفر از مدیران مدارس ابتدایی به پرسشنامه‌هایی که برای نظرخواهی از آنان در مورد چگونگی مهارت معلمان در تدریس تدوین شده بود، پاسخ دادند. کلاس‌های درس 45 نفر از معلمان نیز 3 بار مورد مشاهده و ارزیابی قرار گرفت. ابزارهای اندازهگیری متغیرهای تحقیق با در نظر گرفتن هدف‌های طرح شامل سه فرم چک‌لیست مشاهده روش تدریس معلمان در کلاس‌های علوم، ریاضی و فارسی و دو پرسشنامه شامل پرسشنامه معلمان و پرسشنامه مدیران بود. شاخص پیشرفت تحصیلی، میانگین معدل نمرههای دانش‌آموزان کلاس‌های مورد مطالعه در نیمسال اول سال تحصیلی (85-1384) بود. روایی محتوایی ابزارهای اندازهگیری متغیرها براساس نظر کارشناسی تعدادی از صاحب نظران تعلیم و تربیت و ناظر محترم طرح بررسی شد. اعتبار این ابزارها از طریق محاسبه ضریب آلفای کرانباخ (در مورد پرسشنامه‌ها) و ضریب همبستگی بازآزمایی (چک لیست مشاهده تدریس معلمان) برآورد شد. ضرایب محاسبه شده در همه موارد بالاتر از 86/0 بود که از نظر ملاک‌های روان سنجی مورد تأیید است. پس از جمع‌آوری داده‌‌های مورد نیاز تحقیق، این داده‌‌ها با استفاده از بسته نرم‌افزاری SPSS با روش‌های آماری مناسب (برحسب مورد، آمار توصیفی، آزمون t تک متغیری، آزمون گلموگراف - اسمیرونوف، ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس و تحلیل رگرسیون چند متغیری) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌های این بررسی که از خودسنجی معلمان، نظرخواهی از مدیران درباره مهارت حرفه‌ای معلمان، و مشاهده روش تدریس معلمان در کلاس‌های درس علوم، ریاضی و فارسی توسط مشاهدهگران و محاسبه نمرههای حاصل از پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در کلاس‌های مورد مطالعه به دست‌آمده است، نتایج زیر را نشان می‌دهد:
• مهارتهای عمومی تدریس معلمان دوره ابتدایی از دیدگاه خود آنان و دیدگاه مدیران از ملاک تعیین شده (60 درصد مهارتهای عمومی) بالاتر است. مهارتهای عمومی تدریس معلمان براساس نتایج مشاهدهگران در کلاس‌های درس ریاضی بالاتر از ملاک 60 درصد است. اما در کلاس‌های درس علوم و فارسی با ملاک یاد شده تفاوت قابل ملاحظه‌ای ندارد.
• مهارتهای اختصاصی تدریس معلمان دوره ابتدایی، از دیدگاه خود آنان و مدیران، بالاتر از حد متوسط ملاک است. اما سطح مهارتهای اختصاصی معلمان در کلاس‌های درس علوم، ریاضی و فارسی از دید مشاهدهگران، با میانگین ملاک مورد انتظار تفاوت قابل ملاحظه‌ای ندارد.
• نتایج حاصل از خودسنجی معلمان نشان داد که سطح مهارت معلمان در تحقق هدف‌های مهارتی، نگرشی و دانشی از حداقل ملاک مورد سنجش این تحقیق (60 درصد مورد انتظار) بالاتر است.
• براساس نظر مشاهدهگران از مشاهده تدریس معلمان در کلاس‌های علوم، معلمان دوره ابتدایی تنها در دست‌یابی به هدف‌های نگرشی موفق بودهاند. اما در رسیدن به هدف‌های مهارتی و دانشی به‌‌حداقل ملاک قابل قبول دست یافته‌اند.
نتایج حاصل از مشاهده تدریس معلمان در کلاس‌های ریاضی، حاکی از آن است که معلمان تاحدی به هدف‌های نگرشی و دانشی دست‌یافته‌اند، ولی در رسیدن به هدف‌های مهارتی موفق نبوده‌‌اند.
براساس نظر مشاهدهگران از مشاهده تدریس معلمان در کلاس‌های فارسی، معلمان تنها در رسیدن به‌هدف‌های نگرشی موفق بودهاند. مهارتهای دانشی آنان تقریباً نزدیک ملاک 60 درصد مورد انتظار است. اما به حداقل ملاک قابل قبول هدف‌های مهارتی دست نیافته‌اند.
• در مهارتهای عمومی معلمان، سهم عامل «تناسب تعداد دانش‌آموزان کلاس با روش تدریس معلمان» و در مهارتهای اختصاصی آنان سهم عامل «شرایط فیزیکی کلاس درس» بیش از عوامل دیگر است. بدین معنی که تناسب تعداد دانش‌آموزان در کلاس و نیز شرایط فیزیکی مطلوب کلاس درس موجب بکارگیری مهارت بیشتر در تدریس و از عوامل مهم و اثرگذار در مهارتهای عمومی و اختصاصی معلمان به شمار می‌رود. امکانات آموزشی کلاس درس رابطه مستقیمی با تحقق هدف‌های آموزشی دارد.
• براساس نظر مشاهدهگران همبستگی بین پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان و مهارتهای عمومی و اختصاصی معلمان (کلاس‌های علوم و فارسی) مثبت است. از این رو می‌توان نتیجه گرفت که مهارتهای حرفه‌ای معلمان با موفقیت دانش‌آموزان رابطه دارد. یعنی با افزایش مهارتهای عمومی و اختصاصی معلمان، پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان افزایش می‌یابد. از نظر مشاهدهگران بین مهارتهای عمومی و اختصاصی معلمان در کلاس‌های ریاضی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان رابطه معکوس وجود دارد.
• براساس گزارش مشاهدهگران در کلاس‌های علوم و فارسی، همبستگی بین پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان و هدف‌های آموزشی مثبت است. این نتیجه نشان می‌دهد که هر اندازه معلمان از مهارت بیشتری در تدریس برخوردار باشند، موجب پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان و موفقیت بیشتر آنان در تحصیل می‌شود.