تاریخچه هندبال در جهان
طبیعی است که انسان مهارتهای دست را بیشتر از مهارتهای پا به نمایش می گذارد .
گروهی هندبال را مثل ورزش هایی چون بوکس- کشتی و دو از رشته ها ی سنتی المپیک می دانند. «هومر» شاعر و مورخ یونانی در اثر خود«اودیسه» از ورزش هندبال بنام «اورانیا » یادکرده است . درمقبره ای مربوط به سال 600 ق. م در شهرک تاریخی «دیپلون» نزدیک به آتن جملاتی درمورد توپ بازی با دست به چشم می خورد. در کاوش های باستانشناسی در تمدن های اولیه که در کرانه های رود نیل انجام گرفته نشان می دهد بازیهای توپی منحصراً با دست انجام می شده .
در قرن سیزدهم میلادی این بازی بنام « کچ بال » شهرت داشته و مسابقات آن بین شوالیه ها متداول بوده است اما به نظر می رسد که این بازیها که با توپ و توسط دست انجام می شده با هندبال کنونی متفاوت بوده.
بطور کلی درتوسعه و تعمیم هندبال بشکل کنونی سه کشور آلمان- دانمارک- چکسلواکی نقش مهمی داشته اند. درکشور دانمارک آقای «هولگرنیلسن» که یک معلم ورزش بود هندبال ابتکاری خود را به جامعه معرفی کرد بطوریکه توسعه این ورزش درکشور دانمارک باعث شد در سال 1954 پنجاهمین سالگرد تشکیل فدراسیون خود را جشن بگیرند. این ورزش بصورت بگیرند. این و رزش بصورت 7 نفره بازی می شد ولی طبق اطلاعات موجود این بازی شبیه هندبال کنونی نبوده است. نفره بازی می شد ولی طبق اطلاعات موجود این بازی شبیه هندبال کنونی نبوده است.
در کشور آلمان یک معلم ورزش زن بنام «ماکس هایزر» در شهر برلین تیم هندبال دختران را تشکیل داد. دو سال بعد آقای « دکتر کارل شلنز» هندبال دیگری را ابداع کرد و مقررات ویژه ای برای آن نوشت . او که در دانشسرای عالی تربیت بدنی برلین تدریس می کرد هندبال ابداعی خود را به دانشجویان آموزش می داد . دانشجویان وی پس از فراغت از تحصیل وسیله گستر ش این رشته را در آلمان و در برخی از کشورهای اروپائی فراهم آوردند . این بازی در زمین فوتبال انجام می شد و به همین روال برخی از مقررات فوتبال بر روی این بازی اثر گذاشته است . اولین مسابقه بین المللی هندبال در شهر «هال-سال» بین تیمهای اتریش و آلمان برگزار شد که اتریش 3 بر صفر برنده شد.
درکشور چکسلواکی یک بازی محلی بنام «هازنا » متداول بود که شبیه هندبال 11 نفره در آلمان بود.
فدراسیون بین المللی هندبال در ماه اوت سال 1928 با حضور 11 کشور ( آمریکا – کانادا –دانمارک- فنلاند- فرانسه- یونان- ایرلند- اتریش – سوئد –چکسلواکی – آلمان) در آمستردام تشکیل گردید. سرانجام اولین بازیهای بزرگ و رسمی هندبال د رسال 1936 المپیک برلین در رشته هندبال 11 نفره مردان انجام شد که تیمها ی آلمان- اتریش و سوئیس اول تا سوم شدند. در سال 1946 به دعوت برخی از کشورهای اروپائی فدراسیون بین المللی هندبال IHF) ) تأسیس شد.
در همان زمانی که هندبال در زمین روباز انجام می شد. در اروپای شمالی به علت سردی هوا و نامساعد بودن شرایط جوی در بیشتر فصول سال این ورزش را بداخل سالن کشانده در این زمینه دانمارکی ها و سوئدی ها موفق تر از دیگران بودند زیرا نبود ( باد و باران- سردی و گرمی – تابش تند آفتاب – رطوبت و لغزندگی توپ ) در فضای محدود سالن باعث کم شدن تعداد بازیکنان در زمین شد و امکان هر تحول و تغییری را در تکنیکها و تاکتیکهای هندبال بوجود آورد این تغییرات و تحولات موجب پیدایش بازی جدیدی بنام «هندبال سالنی» شد. مدتها هندبال سالنی و هندبال در فضای باز دربیشتر کشورهای اروپایی متداول بود تا اینکه هندبال سالنی جزو بازیهای المپیک بیستم 1972 (مونیخ ) قرار گرفت.(4 )
در اگوست سال 1993 نوزاد دیگر این ورزش بنام «هندبال ساحلی» کارائی و ویژگیهای بیشتر این ورزش را حتی در کنار ساحل و درمیان شن و ماسه نشان داد.
هندبال که به مادر ورزش های توپی شهرت دارد به اشکال زیر بازی می شود:
1. هندبال هفت نفره
2. مینی هندبال
3. هندبال نشسته
4. هندبال با ویلچر
5. هندبال ساحلی
تاریخچه هندبال درایران
هندبال سالنی با تدریس آقای دکتر علی محمد امیر تاش در سال44 -1343در دانشسرای عالی بصورت کلاسیک آغاز شد. گویا در کنار این فعالیت در ارتش هم گروهی هندبال 11 نفره را می شناخته اند . که آن را بصورت تفریحی و برای آمادگی جسمانی سربازان انجام می داده اند . در اواخر سال 1347 و اوایل سال 1348 با تلاش و جدیت دکتر علی محمد امیر تاش تاسیس این رشته در ورزش آموزشگاهها توسط شورای عالی تربیت بدنی آموزشگاهها در وزارت آموزش و پرورش به تصویب رسید و آقای جعفر گل بابائی ریاست فدراسیون هندبال آموزشگاهها گردید و آقای دکتر امیر تاش بعنوان مشاور فنی این فدراسیون برگزیده شد.
در دهه دوم اسفند 47 دو کلاس فشرده مربیگری و داوری جهت مربیان استان تهران ودهه سوم اسفند 47 برای مربیان سایر استانها تشکیل شد و اولین مسابقات آن د ردهه اول تیرماه سال 1348 درتهران برگزار شد که تیمهای ( تهران – اهواز- مشهد- اصفهان- شیراز-کرمان) بترتیب اول تا ششم شدند. اولین مدرس خارجی برای هندبال آقای «میشل پائولینی» فارغ التحصیل دانشسرای عالی تربیت بدنی و ورزش فرانسه ومربی تیم قهرمان هندبال فرانسه و عضو کمیته فنی هندبال آن کشور بود که درمدت 2 ماه اقامت درایران دو کلاس در تهران و اصفهان برگزار کرد که اکثر معلمین ورزش آن زمان در این کلاسها شرکت کردند و با ورزش هندبال آشنا شدند. در مسابقات آموزشگاهی سال 1349 برای نخستین بار تیمهای دختران دانش آموز شرکت کردند. اولین مسابقه خارجی تیم ایران ازتیم منتخب آموزشگاههای تهران با تیم منتخب دانش آموزان کویت که نتیجه آن 14 بر 18 به نفع تیم کویت بود .
فدراسیون هندبال درسال 1354 تأسیس گردید و شخصی بنام مهندس هارون مهدوی بعنوان رئیس آن معرفی شد. از سال 1355 تا سا ل 1361 مسابقات قهرمانی کشور بطور مرتب انجام گرفته درسالهای 69-68-67 مسابقات برگزار نشد و مجدداً این بازیها از سال 1370 دوباره از سر گرفته شد . مسابقات جوانان کشور در دسته مردان از سال 63 آغاز شد اما سالهای 64 و 67 برگزار نشد. ازسال 67 این مسابقات بصورت جشنواره فرهنگی ورزشی هندبال جوانان شهرها برگزار می گردد. هندبال در آموزشگاهها از سال 48 تا کنون انجام گرفته البته بعضی از سالها در آن وقفه داشته است.