باتوجه به پیشرفت فراگیر اطلاعات و همه گیر شدن رسانه های اطلاع رسانی همچون اینترنت و ماهواره ها ، نیاز به فراگرفتن کامپیوتر هر روز بیشتر از روز قبل احساس می شود بطوریکه تا پایان سال 2002 میلادی ، اشخاصی که اطلاعاتی نسبت به کامپیوتر ندارند همچون افراد بیسواد اجتماع مطرح خواهند شد ، چراکه امروزه در هر مکان و موقعیت و شغلی که باشیم استفاده از کامپیوتر لازم به نظر میرسد.
بدین منظور جزوه ذیل جهت آموزش به زبان ساده به علاقمندان یادگیری علوم کامپیوتری ارائه میگردد.
امید است با استفاده همزمان از جزوه و انجام تمرینات عملی با کامپیوتر، اصول پایه و مبانی کامپیوتر را به خوبی فراگیرید.
بخش های اصلی کامپیوتر:
بطور کلی کامپیوتر به دو بخش اساسی تقسیم میشود:
سخت افزار(Hardware)
نرم افزار (Software)
سخت افزار (Hardware) :
مجموعه ای از عناصر فیزیکی و قابل لمس در کامپیوتر را سخت افزار کامپیوتر مینامند. مانند مدارهای الکترونیکی و ترانزیستورها و IC ها.
نرم افزار (Software) :
برنامه های کاربردی و برنامه های سیستم که توسط انسان نوشته میشوند. یعنی نرم افزار ، رابط بین کاربر کامپیوتر و سخت افزار است.
تعریف سیستم :
سیستم عبارتست از مجموعه ای از عناصر مرتبط به هم که هدف خاصی را انجام میدهند. پس کامپیوتر نیز نوعی سیستم است. هر سیستم باید دارای ورودی و خروجی باشد.
حافظه (Memory) :
قسمتی از سخت افزار کامپیوتر است که دستورالعمل ها در آنجا بصورت ارقام نگهداری می شوند.
بیت (Bit) :
کوچکترین واحد حافظه که میتوان یکی از اعداد صفر یا 1 را در آن ذخیره نمود.
بایت (Byte) :
به هر 8 بیت متوالی از حافظه ، 1 بایت گویند.
کیلوبایت (Kb) :
به هر 1024 بایت ، یک کیلو بایت گویند.
مگابایت (Mb) :
به هر 1024 کیلوبایت ، یک مگا بایت گویند.
کاراکتر (Character) :
هریک از حروف، ارقام و علائم قابل نمایش را کاراکتر مینامند.
فیلد (Field) :
به مجموعه ای از چند کاراکتر مرتبط به هم ، یک فیلد گویند.
رکورد (Record) :
چند فیلد مرتبط به هم را یک رکورد گویند.
فایل (File) :
مجموعه ای از رکوردهای مرتبط به هم ، یک فایل را بوجود می آورند.
انواع حافظه :
حافظه اصلی (Main memory)
حافظه کمکی(Secondary memory)
حافظه اصلی (Main memory) :
حافظه اصلی به دو بخش تقسیم میشود:
حافظه RAM ، جهت خواندن و نوشتن اطلاعات به کار میرود. اطلاعات آن قابل پاک شدن است و با قطع جریان برق، اطلاعاتش ازبین میرود.
حافظه ROM ، اطلاعات این نوع از حافظه ، فقط قابل خواندن میباشد و توسط کارخانه سازنده در آن قرار گرفته است و قابل پاک شدن و تغییر نمی باشد . همچنین با قطع جریان برق ، اطلاعات آن ازبین نمی رود.
حافظه کمکی (Secondary memory) :
برای نگهداری دائمی اطلاعات و جلوگیری از اشغال شدن فضای حافظه اصلی ، از این نوع حافظه استفاده می شود. انواع حافظه های کمکی عبارتند از : دیسک لرزان یا دیسکت یا دیسک 3/5 اینچ یا فلاپی(floppy) ، دیسک نوری (CD) ، دیسک ویدیویی دیجیتالی (DVD) ، دیسک اپتیکال (Optical disk) ، MD و ...
دیسکت (Floppy disk) : <
این نوع دیسک ، از جنس پلاستیک نازک است که در پوشش مربع شکل قرار دارد. برای استفاده از دیسکت ، باید آنرا در دیسک گردان فلاپی که مخصوص این نوع دیسکت است قرار داد.
ظرفیت این نوع دیسکت ، 720 کیلوبایت و دیگری 44/1 مگا بایت است که بیشتر از دومین مورد در بازار استفاده می شود. این نوع دیسکت بارها قابل نوشتن می باشد و میتوان اطلاعات قبلی را پاک یا ویرایش نمود. همچنین این اطلاعات به راحتی نیز قابل حمل و نقل میباشد. اما ظرفیت بالایی جهت نگهداری اطلاعات ندارد.
³دیسک نوری (CD یا Compact Disk ) :
این نوع دیسک که به دیسک فشرده یا دیسک لیزری نیز معروف است از یک صفحه فلزی با آلیاژ خاص تشکیل شده است که روی آن حفره های بسیار کوچکی میباشد که فقط باکمک میکروسکوپ قابل دیدن است. این نوع دیسک ازنظر ظرفیت ذخیره سازی بسیار بالاتر از فلاپی دیسک می باشد. ظرفیت این نوع دیسک ها، 640 مگا بایت یا 700 مگابایت است که میتوان بوسیله آن حجم زیادی از اطلاعات را ذخیره سازی نمود. اما اطلاعات در این نوع از دیسک ها قابل دوباره نویسی نیستند و فقط می توان از روی آنها، اطلاعات را خواند.
از این نوع دیسک ها جهت نگهداری و ذخیره نموده دایره المعارفها و اطلاعاتی که قابل تغییر نیستند استفاده می شود. البته درچند سال اخیر ، میتوان بوسیله دستگاهی که CD writer نامیده میشود ، اطلاعات موردنظر را روی آنها ذخیره نمود. برای استفاده از این نوع دیسک ها نیز از دیسک گردان مخصوصشان باید استفاده نمود.
دیسک دیجیتالی ویدیویی (DVD) :
این نوع از دیسک ها ، نسل جدید دیسک های نوری بوده و ظاهری شبیه به CD های معمولی دارند با این تفاوت که گنجایش بسیار بالاتری دارند ، همچنین قادر به ضبط و نگهداری اطلاعات عادی ، صوتی و نیز تصویری می باشند.
لازم به توضیح است که درایوهای DVD قادر به خواندن CD های معمولی نیز هستند.
ïروی case هرکامپیوتر، چند کلید مهم وجود دارد که به توضیح مختصری از این کلیدها میپردازیم
Power : جهت روشن یا خاموش کردن کامپیوتر می باشد.
Reset یا restart یا reboot : جهت راه اندازی مجدد کامپیوتر می باشد. توضیح اینکه معمولاً پس از نصب کردن (setup) یک برنامه ، ویندوز از کاربر میخواهد تا کامپیوتر را راه اندازی کند که در این عمل ، کامپیوتر مجدداً خاموش و روشن می شود.
همچنین اگر به عللی، هیچ کدام از کلیدهای صفحه کلید عملی انجام ندهد و هیچیک از دستورات اجرا نشوند، اصطلاحاً گفته می شود که کامپیوتر قفل کرده است یا hang کرده است که در این مواقع نیز با reset کردن کامپیوتر ، مشکل برطرف خواهد شد.
Shut down : جهت خارج شدن از برنامه ویندوز و خاموش کردن کامپیوتر از این گزینه استفاده می کنیم که شامل بخش های standby (نیمه خاموش) ، shut down (خاموش) ، restart (راه اندازی مجدد) و restart in MS-DOS mode (راه اندازی تحت محیط داس) می باشد.
دستگاههای ورودی و خروجی (Input & Output devices) :
دستگاههای ورودی و خروجی ، قسمتهایی از کامپیوتر هستند که برای وارد کردن اطلاعات به کامپیوتر و خارج نمودن اطلاعات از آن مورد استفاده قرار میگیرند.
دستگاههای ورودی مانند : صفحه کلید (keyboard) ، ماوس یا موشواره (mouse) ، اسکنر (scanner) ، قلم نوری ، دیجیتایزر (digitizer)، اهرم هدایت (Joystick) .
دستگاههای خروجی مانند : مانیتور یا صفحه نمایش (monitor) ، پرینتر یا چاپگر (printer) ، بلندگو(speaker) رسام (plotter).
7صفحه کلید (keyboard) :
متداولترین دستگاه ورودی ، صفحه کلید است که برای وارد کردن اطلاعات ، برنامه ها و دستورات استفاده میشود. عملکرد صفحه کلید تقریباً مشابه با دستگاههای تایپ قدیمی است که روی آن تعدادی حروف و علائم می باشد و هریک از آنها وظیفه خاصی به عهده دارند. اطلاعات پس از تایپ شدن و فشردن هریک از کلیدهای صفحه کلید، از طریق کابلی که یک طرف آن در صفحه کلید است و طرف دیگر آن به پشت case وصل می شود وارد سیستم ورودی – خروجی (BIOS) شده و تبدیل به کد شده و ازطریق صفحه نمایش قابل دیدن می شوند.
کلیدهای موجود در صفحه کلید عبارتند از :
کلیدهای ارقامی ، کلیدهای ویرایشی ، کلیدهای حروف ، کلیدهای تابعی و کلیدهای کنترلی .
کلیدهای ارقامی (numeric keys) :
مجموعه کلیدهایی که در سمت راست صفحه کلید قرار دارند که شامل اعداد و عملگرهای ریاضی میباشند و جهت سهولت در وارد کردن اطلاعات عددی به کار میروند.
کلیدهای ویرایشی (edit keys) :
مجموعه 13 کلیدی که درکنار کلیدهای ارقامی قرار دارند و جهت ویرایش نمودن متون و صفحه های متنی بکار می روند. عملکرد کلیدهای ویرایشی به شرح زیر میباشد :
کلید insert جهت قرار دادن یک کلمه ، حرف یا کاراکتر بجای کاراکتر دیگر میباشد.
کلید home جهت بردن مکان نما به سر سطر می باشد.
کلید page up جهت رفتن و نمایش دادن صفحه قبل می باشد.