مقدمه
آرد استخوان یکی از منابع تامین کلسیم و فسفر در تغذیه دام و طیور و آبزیان است . نظر به اینکه آرد استخوان در داخل کشور تولید میشود لذا با توجه به اهمیت تغذیه ای و بهداشتی که دارد تجدید نظر در استاندارد آن ضروری می نمود.
اگر آرد استخوان بروش پخت تهیه شود اصطلاحأ آن را آرد استخوان 1 و اگر درکوره و بروش سوزاندن تهیه گردد آن را خاکستر استخوان 2 می نامند.
1- هدف
هدف از تدوین این استاندارد تعیین ویژگیهای فیزیکی ، شیمیایی و میکروبی ، بستهبندی ، نشانهگذاری و روشهای آزمون آرد و خاکستر استخوان که به طور صنعتی تولید میشود است .
2 - دامنه کاربرد
این استاندارد مربوط به آرد خاکستر استخوان است و بعنوان مکمل کلسیم و فسفر در تغذیه دام و طیور و آبزیان مصرف شده کاربرد دارد.
یادآوری چون احتمال انتقال بیماری جنون گاوی از طریق مصرف آرد استخوان (پخته ) در نشخوارکنندگان میرود بنابراین توصیه میگردد در این گروه از دامها انحصارا از آرد استخوان سوخته (خاکستر) استفاده شود.
3- تعریف
آرد استخوان از قطعات کامل یا خرد شده استخوان های دام های کشتاری بدست میآید به گونهای که ابتدا استخوانها را شست و شو داده و سپس با پختن در تانک های مخصوص و با حرارت 130درجه سانتیگراد به مدت سه ساعت و تحت فشار حدود 4/5آتمسفر چربی و ژلاتین و سایر مواد اضافی را از ان جدا میسازند.
آنگاه پس از خشک کردن استخوان را آسیاب نموده بصورت آرد در میآورند.
استخوان سوخته (خاکستر) از قطعات کامل یا خرد شده استخوان دامهای کشتاری بدست میآید به گونهای که پس از جدا کردن چربی ، ژلاتین و سایر مواد اضافی بروش فوق استخوانها را در کوره های با حرارت 550تا 600درجه سانتیگراد در مجاورت هوا تا سفید شدن کامل میسوزانند. سپس آنها را آسیاب کرده بصورت خاکستر در میآورند.
یادآوری واحدهای تولیدی این محصول باید دارای پروانههای مجاز تاسیس و بهره برداری ،ساخت از کلیه مراجع قانونی و ذیصلاح کشور باشد.
4- ویژگیها
4-1- ویژگیهای فیزیکی خاکستر و آرد استخوان
4-1-1- رنگ : کرم متمایل به سفید
4-1-2- بو: دارای بوی مخصوص بخود و عاری از هرگونه بوی دیگر
4-1-3- اندازه : ذرات آرد استخوان باید عمدتا یکنواخت بوده و اندازه 90درصد ذرات آن از 2میلیمتر تجاوز نکند.
* مجموع فسفر قابل حل در آب و اسید سیتریک 2 درصد حداقل باید 85 درصد فسفر کل باشد
4-3- ویژگیهای میکروبی
4-3-1- ویژگیهای میکروبی باید برابر استاندارد ملی ایران به شماره 3205باشد.
5- ناپذیرفتنیها
5-1- وجود اجرام بیماریزا بخصوص با سیلوس آنتراسیس و گونههای مختلف کلستریدیم بهر شکل و بهر میزان
5-2- قارچ و کپک زدهگی بهر میزان
5-3- تند شدگی ناشی از اکسیداسیون اسیدهای چرب طبق استاندارد مربوطه
5-4- وجود هر گونه بوی نامطبوع و غیر طبیعی
5-5- وجود هر گونه اجسام خارجی بهر مقدار
5-6- وجود آفلاتوکسین بیش از .30 PPM
6- نمونه برداری
نمونهبرداری مطابق استاندارد شماره 331ایران انجام میگیرد.
7 - بسته بندی و نشانه گذاری
7-1- بسته بندی
برای بست بندی آرد و یا خاکستر استخوان باید از کیسههای پلی اتیلن و یا کاغذ چندلا، سالم و نو استفاده کرد. وزن کیسهها باید یکنواخت بوده و از 50کیلوگرم تجاوز نکند. سر کیسهها باید بوسیله ماشین دوخت دوخته شود. استفاده دوباره از کیسهها ممنوع است .