سخنی زیبا از امام صادق (ع) ارزش و مقام معلم را خوب روشن می سازد0 حضرت می فرماید: ((تمامی جنبندگان روی زمین و ماهی های دریا و هر کوچک و بزرگ در زمین وآسمان خدا ، برای آموزگار خوب طلب آمرزش می کنند))01
معلم ، شاگردانش ، این امانت های الهی را از آلودگی ها و تباهی ها حفظ کرده و سعی می کند با تعلیمات خود و تربیت آنان ، زمینه رشد و کمالشان را فراهم آورد0 انتظار جامعه از افراد به اندازه ارزش و مقام آنان است و بنابر این ، معلمی که چنین مقامی دارد، هیچ گاه مرتکب اعمال نا شایستی نمی شود0
تاثیر معلم بر شاگرد
شاگردان به خاطر نفوذ روحی و معنوی معلم ، تاثیرات شگرفی از اومی گیرند که گاهی سر نوشت ملتی را تغییر می دهند0 بیشتر انسا نهای موفق ، کامیا بی خود را مدیون معلمان خود می دانند و نیز افرادی هستند که سر خوردگی و شکست های زندگی شان ، ناشی از برخورد بد معلمان است0 استاد شهید مطهری (رحمه الله) در مورد تاثیر معلم خود حاج آقا میرزا علی شیرازی می گوید: (( او بزرگ مردی بود0 مرا برای اولین بار با نهج البلاغه آ شنا کرد و درک محضر او را همواره یکی از ذخا یر گران بهای زندگی خود می شمارم که حاضر نیستم آن را با هیچ چیز معاوضه کنم و شب و روزی نیست که خاطره اش درنظرم مجسم نشود ویا دی از او نکنم و نامی نبرم))2
سوز و گداز معلم
نخستین و اساسی ترین نشانه معلم نمونه ، برخور داری او از سوز و گداز((انسان سازی)) است0 تنها عده معدودی از انسانها هستند که همه وجودشان سر شار از سوز و گداز سازندگی است0 این افراد عاشق تربیت هستند0 قوی ترین انگیزه در آنها ، سوز و شوق انسان سازی است 0 این افراد ، از هدایت فردی به شادی و خرسندی دست می یابند0 سوز وگداز ، اساسی ترین و ضروری ترین ویژگی معلم نمونه است0 چنین معلمی به مدرسه و کلاس عشق می ورزد ، زیرا او در چنین محیطی بهتر و کامل تر می تواند به هدف انسان سازی خود برسد0 یکی از ویژگی های یگانه معلم نمونه انسان ، پیامبر اکرم (ص) سوز و عشق به هدایت و ارشاد انسانها بود0 یوسف: 103
هنرمندی معلم
معلم بودن ، تنها در انحصار معلومات نیست ، بلکه افزون بر معلومات و تخصص ، هر معلم باید با هنر معلمی آشنا باشد ، یعنی بداند چگونه از معلومات خود بهره بگیرد و به عبارت دیگر ، با چه زبانی با شاگردان سخن بگوید ، چه شیوه هایی را در ارتباط با شاگردان در نظر بگیرد و چگونه با شاگردان ارتباط بر قرار سازد0 معلم نمونه با بهره گیری از فنون روان شناسی ، با قدرت و مهارت ، امواج متلاطم کلاس را آرام کرده ، تسلط و توانایی اداره کلاس را عملا" عرضه می دارد0 این روانشناسی معلم برای اداره هر کلاس شیوه خاصی را در نظر می گیرد ،
چنان که در خصوص تک تک شاگردان نیز رفتار خاصی را انتخاب می کند 0 به رعایت همه این اصول ،((هنر معلمی )) میگویند3
اخلاق معلم
انسانها به طور فطری عاشق کمال هستند و بی اختیار در برابر کمال به خضوع در آمده ، جذب آن می گردد0 وقتی شاگردی جذب کمالی از کمالات معلم شود ، به سوی آن کمال و صاحب کمال کشیده خوا هد شد0 تغییرات اخلاقی ، با گفتار و پند و اندرز صورت نمی پذیرد ، بلکه کردار و رفتار انسانها ست که موجب دگرگو نی در دیگران می گردد0 امام صادق (ع ) در سخنی ارزشمند می فرماید: (( مردم را با اعمال و رفتار خود به خوبیها دعوت نمایید و توجه داشته باشید که دعوت زبانی ، فاقد ارزش و بهاست ))4
هر معلمی ((مربی)) است و بر این اساس ، اخلاق و خوی معلم انسان را می سازد و درس و بحث علمی ، بها نه ای بیش نیست0
فروتنی معلم
سزاوار است که معلم خوش خلق و فروتن باشد و با رفق و مدارا با شاگردان ارتباط بر قرار سازد0 از امام صادق (ع) نقل شده که امیرالمومنان (ع) فرمود: (( دانشمندان واقعی سه ویژگی دارند: دانش و بینش، حلم و بردباری ، سکوت و آ رامش و وقار ))0 همان ، ص 101 0
کسانی که عفل و خرد بیشتری دارند ، قدرت کنترل نفس آنان در مقایسه با دیگران زیادتر است0 وقتی بین دو انسان رابطه عا طفی و صمیمی نباشد، خود به خود جدایی بینشان به وجود خواهد آمد ، زیرا نزدیکی و صمیمیت ، بسیاری از توهمات و پیش داوری ها از بین می برد0 معلم متواضع با فروتنی خود ، راه ارتباطی را به روی شاگرد می گشاید و شاگرد از این فرصت استفاده کرده ، بسیاری از دشواری های فکری و روحی خود را حل خوا هد کرد0 رسول خدا(ص) در این زمینه می فرماید: (( به شاگردانی که درس می دهید و با آنان که از آنها درس می آموزید ، با نرمی و ملایمت رفتار کنید)5)