بطور خلاصه اقتصاد، ناظر به تخصیص منابع کمیاب به شیوه ای است که سود حاصله را به حداکثر برساند. در بسیاری از موارد، نظام قیمت ها به عنوان یک مکانیسم تخصیص برای اطمینان از استفاده بهینه از منابع بکار گرفته می شود . در تخصیص منابع خدمات بهداشتی درمانی مکانیسم کنترل نشده قیمت برای تخصیص منابع، با توجه به اهمیت برابری در این عرصه، نامناسب به نظر می رسد . لذا، تصمیم در باره این که چه کسانی باید به منابع دسترسی د اشته باشند، چه خدما تی باید تولید شود و کجا باید این امر صورت گیرد، در عرصه بهداشت و درمان، پیچیدگی خاصی پیدا می کند . در شرایط کنونی در کشور های با اقتصاد پیشرفته کنترل و نظارت دولت بر بخش بهداشت و حد متناسب آن در معرض بازنگری است . این مساله با توجه به تحولا ت اخیر و یک قطبی شدن دنیا و جهانی شدن پدیده ها به نحوی نظام کشور های در حال توسعه را نیز تحت تاثیر قرار داده و حرکت های اصلاحی در جهت بالا بردن بهره وری و کارآیی و حاکمیت ارزش های مدیریت نوین، ازجمله کیفیت، رضایت مشتریان و ارائه کنندگان، خصوصی سازی و . . . را در پی داشته است.
چند نکته
• اقتصاد بهداشت به تحلیل و بهره وری منابع محدود و کمیاب و ارزیابی دقیق آنها برای استفاده مطلوب در جهت تأمین، حفظ و ارتقاء سلامت و حفاظت از محیط زیست می پردازد.
• اقتصاد بهداشت تخصیص و بهره وری مطلوب از منابع موجود، همراه با جلب مشارکت مؤثر افراد، خانواد هها، جوامع محلی، ملّ ی و بین المللی در کلیه سطوح با رعایت کا مل عدالت و دسترسی و برخورداری از خدمات بهداشتی و درمانی را به عنوان یک اصل مهم در تأمین، حفظ و ارتقای سلامت انسا نها را مورد توجه قرار می دهد.
• بهره وری مطلوب از منابع محدود مستلزم توجه به کلّ یه شرایط و عوامل موثر بر سلامت انسان می باشد. در سطح خرد این امر م یتواند در قالب مدل سرمایه انسانی گراسمن مورد بررسی قرار گیرد.
• شیوه زندگی که ترکیبی از عوامل مختلف، ازجمله اندیشه ها و رفتا ر های صحیح بهداشتی و با برخورداری از امکانات مورد نیاز است را باید بر سایر عوامل مقدم دانست.
• باید در نظر داشت که ارزیابی مراقبت های بهداشتی و درمانی باید به شیوه علمی انجام شود تا بتوان کارایی و اثر بخشی آن را در تامین سلامت انسان در مقایسه با سایر عوامل از قبیل آموزش، درآمد و نظایر آن اندازه گیری کرد.
• برخی از ارزیاب ی های بالینی، اثربخشی خدمات بهداشتی و درمانی را بدون در نظر گرفتن مق دار مصرف منابع و هزین ه ها نشان م ی دهند، در حالی که در بررسی اقتصادی علاوه بر اثربخشی خدمات به ارزیابی منابع مصرف شده و هزینه ها نیز توجه می شود.
• نقش اقتصاددا ن ها در این مقوله محاسبه و تحلیل نسبت منابع مصرفی در مقایسه با هزینه فرصت پیشگیری و درمان بیماری ها با استراتژی های مختلف است.
• برای شناخت محدودی ت های به کارگیری ف ن آور یهای جدید اقتصادی در عرضه مراقب ت های بهداشتی و درمانی، مطالعات موردی بسیار زیادی صورت گرفته است . در این پژوهش ها پزشکان و مشاغل پزشکی، نقش اصلی و منحصر ب ه فردی در نظام ارائه مراقبت های ب هداشتی و درمانی بدون در نظر گرفتن تمام جنب ه های اقتصادی آن دارند، علت آن فاصله زیاد بین توانایی تشخیص و تصمیم گیری عرضه کنندگان خدمات با سطح دانش و تصمیم گیری مصرف کنندگان بوده است.
• معمولا گروه یا واحد ثالث پرداخت کننده (دول تها و شرکت های بیم ه ای) در هر بار مراجعه بیماران، بیش از خود بیماران هزینه مراقب ت های بهداشتی و درمانی را پرداخت م ی کنند و از این رو بیشتر با مشکلات تورم و افزایش قیمت ها مواجه هستند.
• برای کنترل قیمت ها و اثرات ناشی از تورم ، مشارکت دریافت کنندگان خدمات از طریق روشی که هزینه منفعت خدمات در آن لحاظ شده باشد را مطرح می کنند.
• استفاده نامطلوب و بیش از حد نیاز از خدمات بهداشتی و درمانی ، عملی است غیر اخلاقی که بعلت محدودیت منابع موجب محرومیت عده ای از بیماران نیازمند واقعی از خدمات مذکور می گردد.
• هدف نهایی اقتصاد بهداشت توزیع عادلانه منا بع و استفاده بهینه از منابع موجود برای تحقق هدف سلامت برای همه است . از این رو بهره گیری از روش های اقتصاد بهداشت م ی تواند موجب کارایی و اثر بخشی هر چه بیشتر نظام های بهداشتی و درمانی در تمام جهان گردد.