طحال، اندام پهنی است که پهلوی معده جای دارد. ولی هرگز جزء دستگاه گوارش نیست؛ بلکه بیشتر به دستگاه گردش خون ارتباط دارد. شاید هم مهم نبود اگر آن را در جای دیگری در بدن قرار می‌دادند.
در اندام یک انسان تندرست، حدود ده میلیون گویچه قرمز، در ثانیه، نابود می‌شوند. البته گویچه‌های مرده احتیاج به جایگزین دارند. برای انجام این کار، سه قسمت مختلف در بدن فعالیت می‌کنند:
1 مغز استخوان
2 کبد
3 طحال
گویچه‌های قرمزی که باید در بدن ذخیره شوند تا در فوریت‌ها به‌کار آیند، در طحال پس‌انداز می‌شوند. گویچه‌های فرسوده نیز باز در طحال به نابودی می‌روند.
برخی از گویچه‌های سفید خون به‌نام لنفوسیت‌ها، در طحال و مغز استخوان ساخته می‌شوند. هنگامی که کمبود شدید خونی، به‌طور ناگهانی رخ می‌دهد، طحال تعداد فراوانی گویچه قرمز را آزاد می‌کند تا جای آن کمبود را پر کنند.
پس می‌بینید که طحال چه کارهای مهمی برای بدن ما انجام می‌دهد.
طحال عضوی از سیستم رتیکولو اندوتلیال است که در بالغین در یک چهارم فوقانی چپ شکم واقع شده‌است و از طریق لیگامان طحالی کلیوی به کلیه و توسط لیگامان طحالی معدی به معده متصل شده‌است.
وظایف طحال
۱.کنترل کیفیت سلولهای قرمز خون از طریق برداشتن گلبولهای قرمز مسن و مختل در پولپ قرمز.
۲.ساخت آنتی بادی در پولپ سفید.
۳.برداشت باکتری‌ها و سلولهای خونی پوشیده شده توسط آنتی بادی از جریان خون.
۴.ذخیرهٔ سلولهای قرمز و سایر عناصر شکل گرفته (البته این کارکرد فقط در حیوانات خاصی مثل سگ‌ها و اسب‌ها وجود دارد).
افزایش فعالیتهای طبیعی فوق به بزرگی طحال می‌انجامد.
ساختمان طحال
طحال از پولپ سفید و پولپ قرمز تشکیل شده‌است. پولپ سفید ماهیت لنفوییدی دارد و حاوی قسمت‌های زیر است:
فولیکول های سلول B
ناحیهٔ حاشیه‌ای در اطراف فولیکول‌ها
نواحی انباشته از سلولهای T که آرتریول‌ها را می‌پوشاند.
پولپ قرمز از سینوس‌ها و طناب‌های پولپ تشکیل شده‌است. طحال در گردش پورت واقع شده‌است یعنی خون آن به ورید پورت می‌ریزد.علت این امر مشخص نیست اما شاید فشار خون پایین‌تر سبب آهسته‌تر شدن جریان خون شده و به این ترتیب آسیبی را که به اریتروسیت‌ها وارد میشود به حداقل می‌رساند.جریان خون شریان طحالی ۱۵۰ سی‌سی بر دقیقه‌است.
[ویرایش] بیماریهای طحال
اسپلنومگالی: بزرگ شدن بیش از حد طحال
هایپر اسپلنیسم: فعالیت بیش از حد طحال
آسپلنیسم: نبودن طحال یا فقدان کارکرد آن
طحال و برداشتن طحال
طحال یک عضوداخل شکمی، با ابعاد حدوداً دوازه در هشت سانتی متر است که به طور طبیعی در سمت چپ قسمت فوقانی شکم، درکنار معده و بالای کلیه چپ قرار گرفته است. طحال توسط دنده محافظت می شود و در حالت طبیعی، اگر اندازه نرمال داشته باشد، نمی توان آن را از طریق جدار شکم لمس کرد. های 9 1و10و11
وزن طحال، در بالغین 75 تا 150 گرم است و درهر دقیقه، حدوداً 300 میلی لیترخون از آن عبور می کند . بنابراین یک بافت کاملاً پرخون محسوب می شود. طحال در دوران مختلف زندگی وظایف کاملاً متفاوتی را بر عهده می گیرد.
در دوران جنینی و در ماه های پنجم تا هشتم بارداری، طحال به عنوان یک مرکز خون ساز عمل می کند و گلبول های سفید و قرمز خون را می سازد. پس از تولد، با انتقال مراکز خون سازی به مغز استخوان، این فعالیت طحال خاموش می شود. در عین حال، قابلیت تبدیل به بافت های خون ساز همواره در طحال باقی می ماند و در برخی بیماری ها که با درگیرکردن مغز استخوان، باعث مهار ساختن سلول های خونی می شوند ، سلولهای طحال مجدداً شروع به فعالیت خونسازی می کنند. این فعالیت، معمولاً فاقد ارزش بالینی است و تنها موجب بزرگ شدن بیش از حد طحال و بروز عوارض ناشی از آن می شود
.اما نقش اصلی طحال در دوران بعد از تولد:در طحال نواحی سفید رنگی به نام پالپ سفید دیده میشود که در زمینه ی قرمز و پر خونی به نام پالپ قرمز قرار گرفته اند. تعداد زیادی لنفوسیت در پالپ سفید وجود دارند که نقش مهمی را در پاسخ های ایمنی بدن ایفا می کنندودرپاسخ به میکروب ها و عوامل خارجی شروع به ترشح پادتن و انتی بادی می کنند.پالپ قرمز هم شامل تعداد زیادی گلبول قرمز وماکروفا یعنی بیگانه خوار است.
سلول های ماکروفاژی که در طحال استقرار یافته اند، نقش پاک کننده خون از سلول های غیر طبیعی را بر عهده دارند. گلبول های قرمز دارای اشکال غیر طبیعی یا آنهایی که بیش از اندازه پیر شده اند و همچنین پلاکت های غیر طبیعی، توسط طحال از گردش خون برداشته می شوند. در هر روز، 20 میلی لیتر گلبول های قرمز فرسوده توسط طحال جمع آوری و از گردش خون خارج می شوند. به طور طبیعی، یک سوم از کل پلاکت های بدن، در طحال ذخیره شده اند و در موارد لزوم، می توانند به گردش خون وارد شوند.
با وجود کارکردهایی که به طحال نسبت داده شد، فعالیت های این عضو در بالغین، توسط اعضای دیگر، نظیر کبد و مغز استخوان هم قابل انجام است. بنابراین، برداشتن طحال در بالغین، معمولاً عارضه عمده ای ایجاد نمی کند. در کودکان، با توجه به نقش طحال در پیدایش پاسخ های ایمنی، برداشتن طحال باید با دقت و وسواس بیشتری صورت گیرد، زیرا حذف این عضو در سنین پایین، با کاستن از توانایی ساخت آنتی بادی در بدن، موجب استعداد ابتلا به برخی عفونت های خاص می شوند.
طحال، کاملاً در مجاورت دنده های نهم تا دوازدهم قرار گرفته است. آسیب طحال و پارگی آن، یک مشکل شایع در تصادفات و ضرباتی است که به سمت چپ شکم و قفسه سینه وارد می شوند. مهم ترین خطری که در این موارد بیمار را تهدید می کند، خونریزی شدید از بافت پرخون طحال به داخل شکم است، بدون اینکه خونریزی از سطح بدن وجود داشته باشد. تشخیص خونریزی داخلی، در این موارد از اهمیت فوق العاده زیادی برخوردار است. زیرا در بسیاری از موارد، برای کنترل آن نیاز به اعمال جراحی وجود دارد. در صورت پارگی طحال، گاهی نیاز به برداشتن کامل این عضو پیش می آید.
در برخی بیماری ها، برداشتن طحال یا اسپلنکتومی، یکی از پایه های درمانی محسوب می شود. این بیماری ها یا مستقیماً در نتیجه عملکرد غیر طبیعی طحال حادث شده اند و یا کارکردهای طحال موجب تشدید یا استمرار آنها می شود.
گاهی طحال، عملکرد پاکسازی خون را بیش از حد لازم انجام می دهد و نه تنها سلول های معیوب و فرسوده را از گردش خون خارج می کند، بلکه بسیاری از سلول های سالم را نیز از بین می برد. این حالت که "هیپراسپلنیسم" نامیده می شود، از مواردی است که برداشتن طحال ، به بهبود بیماری می انجامد.
در بیماری های همولتیک، که نوعی کم خونی ناشی از متلاشی شدن زودهنگام گلبول های قرمز هستند، گاهی برداشتن طحال، به کاهش کم خونی کمک می کند . در حالات پیشرفته تالاسمی، کم خونی داسی شکل و کم خونی های همولتیک خود ایمنی، برداشتن طحال به تخفیف بیماری کمک می کند. افرادی که به هر علت، طحالشان برداشته شده است، باید واکسن ضد برخی میکروب های خاص را دریافت کنند، زیرا حتی در بزرگسالان نیز کارکردهای طحال نباید کاملاً بی اهمیت تلقی شود و نقش طحال در دستگاه ایمنی بدن را باید همیشه در نظر داشت. آنتی بادی هایی که درطحال ترشح می شوند، به خصوص علیه باکتری هایی که دارای کپسول هستند موثرند و بیمارانی که در آنها طحال برداشته شده ، مستعد ابتلا به عفونت با باکتری هایی نظیر پنموکوک و هموفیلی هستند. واکسیناسیون مناسب و رعایت اصول پیشگیری، احتمال وقوع این عفونت را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.
ورم طحال
براى درد ناحیه طحال روزانه 10 گرم تخم ترب را کوبیده در سکنجبین حل کرده صبح و عصر تا درد ادامه دارد میل نمایند.
براى درمان ورم طحال روزانه 5 گرم مغز ناخنک ، 5 گرم افسنطین را جوشانده صبح و عصر میل نمایند تا از بین رفتن ورم این درمان را مى توان ادامه داد.
در ورم طحال بر حسب مزاج بیمار درمان انتخاب مى شود در گرم مزاجان دادن آب کاسنى یا عرق آن روزى سه استکان یا آب بادیان و شکر 10 گرم بادیان در 20 گرم شکر براى یک روز.